روان درمانی تحلیلی و ۵ ویژگی روان درمانگر تحلیلی خوب

روان درمانی تحلیلی که در انگلیسی به آن Psychoanalytic Psychotherapy (سایکوآنالیتیک سایکوتراپی) می‌گویند، یک رویکرد مطرح در روانشناسی است. رویکرد تحلیلی از نظریه زیگموند فروید، روانکاو برجسته اتریشی گرفته شده است. زیگموند فروید مبدع نظریه روانکاوی در دنیاست؛ او معتقد بود که ساختار شخصیت در روانکاوی از سه بخش خودآگاه، نیمه خودآگاه، و ناخودآگاه تشکیل شده است. همچنین او معتقد بود که بخش ناخودآگاه انسان منشا بسیاری از مشکلات رفتاری و شخصیتی او است. فروید برای درمان بیماران معتقد بود که باید به ناخودآگاه آنها دسترسی پیدا کرد؛ زیرا ریشه مشکل را در ناخودآگاه می دانست. از آنجایی که در رویکرد روان درمانی تحلیلی ، ریشه بیماری در ناخودآگاه قلمداد می‌شود، بنابراین بهترین روان درمانگر تحلیلی تلاش می‌کند تا با تکنیک‌های روان تحلیلی به تعارض های ناخودآگاه دسترسی پیدا کند.

روان درمانی تحلیلی چیست؟

روان درمانی تحلیلی به بررسی مشکلات بخش ناخودآگاه یا همان ناهوشیار می‌پردازد و ریشه مشکلات افراد را از ناخوادآگاه آن ها بیرون می‌کشد. روان درمانی تحلیلی به بررسی ریشه ای رفتارهای ناهنجار می‌پردازد. همانطور که یک نجار برای شکل‌دادن یک تنه درخت، به تناسب نوع چوب، از ابزار متفاوتی استفاده می‌کند، در روانشناسی نیز، هر فردی با توجه به ویژگی‌های شخصیتی و همینطور نوع مشکل، رویکرد مناسب خود را نیاز دارد. تعداد رویکردهای روانشناسی زیاد است اما تمامی آنها دارای اثبات علمی نیستند؛ خوشبختانه رویکرد تحلیلی در روانشناسی که به آن روان درمانی تحلیلی نیز می‌گویند، یکی از رویکردهای دارای اثبات علمی برای برخی مراجعین و مشکلات است.

هر رویکردی در روانشناسی، ریشه مشکل بیماران را از زاویه خود شرح می دهند. مثلاً فردی که دچار اضطراب است و مدام دست خود را می شوید را در نظر بگیرید. رویکرد رفتاری در روانشناسی، شستن های مکرر دست در اثر اضطراب را دلیل شکل گیری عادت و این چرخه که به آن وسواس می گویند می داند. در صورتی که بهترین رواندرمانگران تحلیلی دلیل این وسواس را تعارض هایی که فرد در ناخودآگاه خود دارد می دانند. به بیانی دیگر، یک روان درمانگر تحلیلی خوب معتقد است که بسیاری از اعمال، افکار و احساسات انسان، از ناخودآگاه نشات می گیرد و رفتار ما تنها نوعی برون ریزی ناخودآگاه است.

با اینکه ناخودآگاه، بخشی از روان انسان است که آگاهی کاملی نسبت به آن نداریم، اما می توانیم با جلسات روان تحلیگری، از آنچه در ناخودآگاه می گذرد آگاه شویم و این آگاهی سرانجام، در روند درمان، منجر به تغییر در رفتار، افکار و هیجانات ما می شود.

روان درمانگر تحلیلی کیست؟

روان درمانگر تحلیلی یا روان تحلیلگر فردی است که با رویکرد روان درمانی تحلیلی کار می کند. اما در عین حال، لازم است تحصیلات روانشناسی تا پایان مقطع ارشد یا دکتری را نیز داشته باشد. در واقع یک فرد پس از پایان تحصیلات در روانشناسی و کسب تئوری های رایج درباره روان و جسم انسان، به سراغ یادگیری رویکرد روان تحلیلی می رود. همچنین پس از آموش این رویکرد لازم است که خود روان تحلیلگر، توسط استادی دیگر تحت درمان قرار بگیرد. در پایان اگر تمامی این موارد به خوبی پیش رفت، نزد یک استاد راهنما و در یک کلینیک رواندرمانی تحلیلی ، شروع به درمان بیماران می‌کند.

یادگیری رویکرد، و اجرای تکنیک های روان تحلیلی سخت، پیچیده، زمان‌بر و حساس است. بنابراین بهترین روان درمانگر تحلیلی خود باید تحت درمان و آموزش و نظارت مداوم باشد.

مهم ترین ویژگی های روان درمانگر تحلیلی خوب چیست؟

روان درمانگر تحلیلی خوب حداقل دارای ۶ ویژگی زیر است:

• حداقل دو سال آموزش در کلینیک روان درمانی تحلیلی دیده باشد.
• بهترین روان درمانگر تحلیلی در دسترس او را درمان کرده باشد.
• تحت نظر روان درمانگر تحلیلی خوب دیگری مراجع ببیند.
• دارای تحصیلات فوق لیسانس یا دکتری روانشناسی باشد.
• قدرت تجزیه و تحلیل بالایی داشته باشد.

در  بین موارد بالا، دو موضوع اهمیت بسیار بیشتری دارد. در ابتدا یک روانشناس برای تبدیل شدن به بهترین روان درمانگر تحلیلی نوع خودش، باید تحت نظر یک کلینیک روان درمانی تحلیلی حداقل سه سال آموزش دقیق ببیند. نکته دیگر این است که یک روان درمانگر تحلیلی خوب حتما قبل از شروع به درمان بیماران، خودش باید توسط بهترین رواندرمانگر تحلیلی در دسترس، درمان شده باشد.

تکنیک های روان تحلیلی چگونه کار می کند؟

تقریباً تمامی تکنیک‌های روان تحلیلی به دنبال دست یافتن به ناخودآگاه بیمار است. در واقع با روان تحلیلگری به بررسی سرنخ هایی در بخش پنهان ذهن بیمار می‌پردازیم. این سرنخ‌ها از بخش‌های مختلفی بروز پیدا می‌کند. بنابراین یک روان تحلیلگر خوب به هر سرنخی به خوبی دقت کرده و آن را بررسی می‌کند.

برخی از سرنخ‌ها ممکن است به وسیله مکانیسم‌های دفاعی پنهان شوند. مکانیسم‌های دفاعی، برداشت‌ها یا واکنش‌های بیمار است که در گذشته برای محافظت از او، مناسب و کارآمد بوده است؛ اما امروزه، همین مکانیسم های دفاعی سبب مشکلات او یا بیمار شدنش می‌شود. بنابراین شناخت و خنثی سازی مکانیسم‌های دفاعی از تکنیک‌های روان تحلیلی است.

یکی دیگر از تکنیک های روان تحلیلی ، دقت ویژه و خاص به کلمات بیمار است. در بین صحبت های بیمار، سرنخ‌هایی از ناخودآگاه بروز می‌کند که یک روان درمانگر تحلیلی خوب به راحتی از آن نمی‌گذرد. هر کلمه، تصویر سازی یا جمله ای می تواند نشانه ای از مفهومی در ناخودآگاه باشد. بنابراین در جلسه درمان، از درمانجو خواسته می شود هر چه در آن لحظه به ذهنش می رسد بیان کند. به زبانی دیگر، بهترین روان درمانگر تحلیلی کسی است که بتواند افکار مراجع را با صدای بلند بشنود و او را متقاعد کند که در جلسه بلند بلند فکر کند.

تکنیک های روان تحلیلگری تنها به زمان بیداری بیمار، مانند زمان سخن گفتن و یا زمان انجام رفتار ختم نمی‌شود. در این رویکرد، خواب ها و رویاها اهمیت زیادی دارند. روان درمانگران تحلیلی معتقدند که رویاها و خواب ها، خبر از سر درون می دهند! بنابراین بررسی خواب‌ها و رویاها یکی دیگر از تکنیک های روان تحلیلگران است. فروید عقیده داشت رویاهای ما شاهراهی به سوی شناخت ناخودآگاه ما است

رویکرد تحلیلی در روانشناسی امروزی چه تفاوتی با روانکاوی کلاسیک دارد؟

همانطور که گفتیم، فروید پدر علم روانکاوی است. اما رویکرد بسیار سخت گیرانه و زمان بر بود. در برخی موارد هزینه درمان بسیار بالا بود و یا روند درمان بسیار فرسایشی و خسته کننده می‌شد. همین موضوع سبب شد که روانکاوان به دنبال روشی بهتر برای درمان بیماری‌های روانی باشند. بهترین روان درمانگر تحلیلی چون کارل گوستاو یونگ، آنا فروید، دونالد وینیکات و ملانی کلاین، تجربیات خود را از درون کلینیک روان درمانی تحلیلی جمع کرده و رواندرمانی تحلیلی امروزی را پیاده کردند که به همان قدرتمندی روانکاوی است ولی تمام الزامات آن را ندارد.

برای نمونه در در کتاب روان درمانی کابانیس، ذکر شده که روانکاو کلاسیک لازم است هفته‌ای سه بار بیمار را تحت روان درمانی تحلیلی قرار دهد. در مقابل در رویکرد تحلیلی در روانشناسی امروزی، بیماران را هفته ای یک بار یا در موارد خاصی هفته‌ای دو بار ملاقات می‌کنند.

تفاوت دیگر در نحوه اجرای جلسات است. در روانکاوی فرویدی از مراجع خواسته می‌شود بر روی یک کاناپه دراز کشیده و هر آنچه از ذهنش می‌گذرد را بیان کند. در صورتی که در رویکرد تحلیلی امروزی، الزامی به دراز کشیدن بر روی کاناپه نیست و این فرآیند آنلاین، حضوری، از طریق اسکایپ یا حتی تلفنی می تواند صورت بگیرد.

روان درمانی تحلیلی مناسب چه افرادی است؟

رویکرد تحلیلی در روانشناسی به نسبت سایر رویکردهای روانشناسی پیچیدگی های بیشتری دارد. این پیچیدگی ها سبب می شود که فرآیند اجرا زمان بر باشد. بنابراین یک روان درمانگر تحلیلی خوب افرادی را که به دنبال نتیجه فوری هستند، گزینه مناسبی برای این رویکرد نمی داند. افرادی که این رویکرد درمانی را انتخاب می کنند باید صبور باشند و تصمیم داشته باشند به شکل عمیقی روی مسائل خود کار کنند.

 موضوع دیگر این است که تقریبا تمامی تکنیک های روان تحلیلگری به بینش در فرد می‌انجامد. برای این بینش نیازمند یک سطح هوشی مناسب هستیم. به بیانی دیگر افرادی که از متوسط هوش، پایین تر هستند و یا قدرت بالایی در تجزیه و تحلیل مسائل ندارند، گزینه مناسبی برای شروع با رویکرد تحلیلی در روانشناسی نیستند. در برخی از مواقع لازم است ابتدا افراد از درمانهای سریعتر و یا ساده تری که با تمرکز بیشتری بر رفتار و باورها آشکار کار می کنند شروع کنند و سپس ادامه کار را نزد یک روان درمانگر تحلیلی خوب و یا در یک کلینیک روان درمانی تحلیلی ادامه دهند.

هانیه حق وردی ، روانکاو و روان درمانگر تحلیلی در تهران

برای دریافت وقت از ایشان جهت روان درمانی تحلیلی در تهران به تلفن ۷۷۸۰۴۷۵۴ و در سایر شهرها و خارج از ایران، در واتساپ یا تلگرام به شماره ۰۹۱۲۸۴۹۰۹۴۴ پیام دهید.