اختلال اضطراب جدایی به انگلیسی Separation Anxiety Disorder و به صورت مخفف SAD نیز نامیده می شود. از نظر علم روانشناسی و روانپزشکی، این اختلال یکی از زیر مجموعه های اختلالات اضطرابی می باشد. در نظر داشته باشید این اختلال بیشتر در کودکان دیده می شود، هر چند نمونه های بالینی از ابتلا بزرگسالان نیز وجود دارد.
اختلال اضطراب جدایی چیست؟
اختلال اضطراب جدایی یکی از اختلالات مرتبط با اضطراب است که سبب ترس و اضطراب شدید فرد در خصوص جدایی از سایر افرادی که علاقه مند آنها است می شود. در نظر داشته باشید که فرد مبتلا لازم است اختلال اضطراب جدایی، زندگی شخصی و یا اجتماعی اش مختل شده باشد. در واقع هر نوع ترس از رهاشدگی و جدایی را، اختلال اضطراب جدایی نمی نامند. برای اینکه یک تخصص روانشناس به چنین تشخیصی برسد، لازم است فرد چندین علامت زیر را به طور محسوس داشته باشد.
اختلال اضطراب اجتماعی در DSM5
برای تشخیص اختلالات روانشناسی و روانپزشکی، از کتابی به نام راهنمای تشخیصی اختلالات روانشناسی و روانپزشکی استفاده می شود. به این کتاب به اختصار DSM می گویند و از آنجایی که آخرین ویرایش این کتاب، نسخه پنجم است، به اختصار به آن DSM5 گفته می شود. برای اطمینان از ابتلا فرد به اختلال اضطراب اجتماعی، لازم است فرد ملاک های تشخیصی اختلال اضطراب اجتماعی که در سطوح بعد آمده است را دارا باشد.
در نظر داشته باشید که تشخیص تنها در زمره کاری یک متخصص روانشناس و یا روانپزشک می باشد و با خواندن ملاک های تشخیصی، لطفا به خودتان برچسب نزنید. برای مطالعه بیشتر راجب اضطراب به مقاله اضطراب چیست؟ مراجعه کنید.
ملاک های تشخیصی اختلال اضطراب جدایی در کودکان و بزرگسالان
ملاک های تشخیصی اختلال اضطراب جدایی شامل 4 بخش اصلی است که فرد در بخش الف، حداقل یکی از سه مورد زیر را باید دارا باشد.
- ترس و اضطراب شدید که با سطح رشد فرد درباره جدایی از کسانی که به آنها دلبسته است، هماهنگی وجود نداشته باشد. برای بررسی این موضوع، حداقل سه مورد از موارد زیر در فرد مبتلا باید دیده شود:
- ناراحتی شدید و تکرار شوند در مواقعی که فرد از منزل خارج می شود و یا افرادی که دلبسته او است، از منزل خارج می شوند و یا در مواقعی که احتمال جدایی وجود دارد.
- نگرانی شدید و تکراری در مورد از دست دادن و یا آسیب دیدن افرادی که به آنها وابسته و یا دلبسته است. مثلاً نگران بیماری آنها، بلایا، تصادف و یا مرگ آنها باشد.
- نگرانی در خصوص اتفاقی که سبب جدایی او از افراد دلبسته شود مانند اینکه نکند گم شود، نکند ربوده شود، تصادف کند و یا بیمار شود.
- بی میلی و یا امتناع از رفتن به سرکار، یا مدرسه یا مهمانی یا دور شدن از منزل و یا هر جای دیگری به دلیل ترس از جدا شدن.
- بی میلی و یا ترس از اینکه بدون حضور افراد دیگری در خانه بماند و یا در یک محیط دیگر بدون وجود افرادی که وابسته یا دلبسته آنها است، قرار بگیرد.
- بی میلی یا امتناع از اینکه در خانه یا جای دیگر تنها بخوابد و افرادی که آنها را دوست دارد حضور نداشته باشند.
- دیدن کابوس های مکرری که موضوع آنها جدایی است.
- وقتی از افراد دلبسته جدا می شود، ممکن است علائم جسمی مانند سردرد، دل درد، حالت تهوع، معده درد و یا استفراغ داشته باشد.
- ترس، اجتناب و یا اضطراب ناشی از موارد فوق، در کودکان حداقل 4 هفته و در برگسالان حداقل 6 ماه یا بیشتر وجود داشته باشد
- مشکل موجود لازم است در زندگی فرد اثر منفی جدی ایجاد کرده باشد. مثلاً شغل، تحصیل، سایر روابط و یا کارکردهای مثبت او را در زندگی تحت تاثیر قرار داده باشد.
- اختلال حاضر توسط دست بندی دیگری در روانشناسی قابل توجیه نباشد. مثلاً مقاوت های فرد برای جدا شدن، ناشی از توهم یا هذیان و یا مشکلات دیگری مانند درخودماندگی و یا اختلال اضطراب فراگیر نباشد و … نباشد.
اختلال اضطراب جدایی در کودکان
اختلال اضطراب جدایی در کودکان بسیار بیشتر از این مشکل در بزرگسالان است اما باید در نظر داشت که هر نوع ترس از جدایی را به اختلال اضطراب جدایی کودکان نسبت ندهیم. ترس کودک از جدایی، یک ترس طبیعی و واقعی است و اگر شدت زیادی نداشته باشد و یا متناسب با سن او باشد، جز این اختلال محسوب نمی شود. همچنین اضطراب جدایی در کودکان، بر طبق ملاک های تشخیصی DSM 5 ،حداقل 4 هفته باید دوام داشته باشد.
لطفا! در نظر داشته باشید که تشخیص نهایی تنها در زمره روانشناس کودک و یا روانپزشک کودک است.
اختلال اضطراب جدایی در بزرگسالان
در گذشته تصور می شد که اختلال اضطراب جدایی در بزرگسالان وجود ندارد و این اختلال تنها مخصوص کودکان است. اما در ویرایش DSM 5 ، نشانه های تشخیصی بالاتر، برای بزرگسالان نیز ذکر شده است. اگر فردی دارای علامت های بالا باشد، این اضطراب را حداقل برای 6 ماه باید به طور مداوم تجربه کند. اختلال اضطراب جدایی در بزرگسالان با عشق های مقطعی و یا اختلال شخصیت وابسته، متفاوت است.
همچنین فرد مبتلا به این مشکل باید در کارکردهای اجتماعی و یا شغلی او، خلل ایجاد شده باشد.
روش های درمان اختلال اضطراب جدایی
برطبق پیشنهاد انجمن روانپزشکی آمریکا، درمان اختلال اضطراب جدایی برای کودکان با بزرگسالان متفاوت است. روش های درمان اختلال اضطراب جدایی برای کودکان با بازی درمانی و یا کارکرد فردی با یک روانشناس کودک نتیجه بخش خواهد بود.
روشهای درمان اختلال اضطراب جدایی برای بزرگسالان شامل گروه درمانی های مرتبط با اضطراب و همینطور درمان های فردی با رویکردهای شناختی رفتاری، می باشد.
برای درمان خودیاری و یا آشنایی بیشتر با اختلال اضطراب جدایی در بزرگسالان، مطالعه کتاب رهایم نکن پیشنهاد می شود.
سبب شناسی اختلال اضطراب جدایی
دلایل متعددی برای سبب شناسی اختلال اضطراب جدایی وجود دارد. اما به طور کلی در ذهن تمامی افرادی که مبتلا هستند این موضوع وجود دارد که افراد دلبسته ما را رها رها خواهند کرد. در واقع فرد مبتلا از سنین کم یاد گرفته اند که رفتن موقت به معنای رفتن همیشگی است و جدایی ها بدون برگشت خواهد بود. همین موضوع سبب احساس ناامنی و اضطراب شدید می کند و فرد را بیش از پیش، دچار وابستگی به ابژه می نماید.
برخی نظریات دیگر معتقدند که این مشکل به دلیل ترس از بقا است و فرد با نبود دیگری، بقای خود را در خطر جدی می بینید و برای حفظ بقا، تلاش برای نگه داری فرد مقابل می کند.
تشخیص افتراقی اختلال اضطراب جدایی
- مراقب باشید اختلال اضطراب جدایی را با اضطراب جدایی که در سن12 ماهگی تا 18 ماهگی در کودک وجود دارد اشتباه نگیرید
- این اختلال را با اختلال شخصیت وابسته اشتباه نگیرید.
- برخی از علامت های تشخیصی این اختلال با اختلال اضطراب فراگیر شبیه به هم است.
- در خصوص اختلال اضطراب اجتماعی و اختلال اضطراب جدایی افتراق قائل شوید.
این مقاله توسط دکتر امیر شیرین زاده و در تاریخ 3 تیر 1400 نگارش شده است.
