افسردگی چیست؟ و انواع آن کدام است؟

افسردگی چیست?

افسردگی یا Depression ، یکی از رایج‌ترین اختلالات روانشناسی و روانپزشکی است. این اختلال از نظر پژوهش‌های روانشناسی، نوعی از اختلالات خلقی یا Mood Disorder محسوب می‌شود. منظور از خلق یا mood ، حال و هوای درونی فرد است.

افسردگی به حدی رایج است که نام دیگر آن را سرما خوردگی روانی گذاشته اند. به طور بسیار کلی، افسردگی به احساس غم و اندوه شدید فرد برای هفته ها و ماه ها گفته می شود. افسردگی با احساس غم برای یک یا دو روز متفاوت می‌باشد و اغلب با احساس نا‌امیدی، کمبود یا فقدان انرژی، و لذت نبردن از مسائل شاد زندگی همراه است. فرد افسرده ممکن است در مواردی افکار خودکشی، و یا اقدام به خودکشی داشته باشد. هر چند گروه زیادی از کسانی که دچار افسردگی می شوند، هرگز خودکشی نمی‌کنند.

انواع افسردگی کدام است؟

افسردگی را به دو طریق می توان دسته بندی کرد. نوع رایج و علمی تر دسته بندی افسردگی، بر مبنای علائم افسردگی است. اما در بین مردم دسته بندی دیگری بر مبنای سن شروع افسردگی نیز رایج است. افسردگی بر مبنای علائم تشخیصی شامل موارد زیر است:

• افسردگی اساسی یا افسردگی یک قطبی | Major Depression
• اختلال دوقطبی | Bipolar Disorder
• اختلال دیس تایمی یا افسرده خویی یا کج خلقی | Dysthymia
• خلق ادواری یا سیکلوتایمی | Cyclothymia
• افسردگی فصلی یا افسردگی زمستانی یا اختلال عاطفی فصلی | Seasonal affective disorder
• افسردگی پس از زایمان یا Postpartum Depression

همچنین افسردگی را از نظر سن شروع، می توان به دسته های زیر تقسیم کرد:

• افسردگی نوجوانی
• افسردگی میانسالی
• افسردگی سالمندی

در بین انواع افسردگی، نوع فصلی خفیف تر از انواع دیگر افسردگی است که معمولاً با قرارگیری بیشتر در نور و همینطور ورزش، و در مواردی کمی ویتامین، قابل درمان است. اما سایر انواع افسردگی شدت بیشتری دارند و نیاز به توجه و رسیدگی برای آنها لازم است.

علائم افسردگی چیست؟

هر کدام از انواع افسردگی ، علائمی مخصوص به خود را دارد. با این علائم منحصر به فرد می توان افسردگی را طبقه بندی کرده و روش درمانی مناسبی برای آن اجرا کرد. اما برخی از علائم در انواع افسردگی، مشترک است. معمولاً افرادی که دچار افسردگی می شوند، چند یا تمامی علائم زیر را دارند:

ویدیو زیر مربوط به علائم افسردگی به زبان ساده است:

نشانه های افسردگی:

• احساس پایدار غمگینی و تنهایی
• احساس ناامیدی
• فقدان انرژی
• اختلال در خوراک مانند کاهش یا افزایش اشتها
• اختلال در خواب مانند کاهش یا افزایش خواب
• نداشتن تمرکز
• کاهش حافظه
• کاهش علاقه از فعالیت های لذت بخش
• کاهش معاشرت و حضور در اجتماع
• احساس گناه
• احساس بی فایده بودن
• بیش از پیش بی خیال بودن و یا بیش از قبل عصبی و پرخاشگر بودن
• کاهش یا افزایش میل جنسی
• فکر کردن به مرگ و خودکشی

علائم افسردگی در کودکان و بزرگسالان متفاوت می‌باشند. و ممکن است علائم برای هر فردی ممکن است متفاوت باشد. همچنین در نظر داشته باشید که افسردگی در کودکان و یا یک رابطه عاطفی، ممکن است خود را به صورت پرخاشگری و یا بهانه گیری نشان دهد.

ممکن است دیگران این تغییرات را احساس نکنند اما افراد نزدیک به فرد افسرده، مانند خانواده و دوستان، معمولاً متوجه تغییر رفتار فرد خواهند شد. آنها دوست دارند کمکی کنند تا فرد از دام این بیماری نجات پیدا کند، اما اغلب نمی دانند چطور و چگونه باید کمک کرد. در انتهای این مقاله در مورد چگونگی کمک به فرد افسرده صحبت شده است.

چه عواملی سبب افسردگی می شود؟

افسردگی به عواملی مانند سن، جنسیت، نژاد، شغل و میزان درآمد توجه نمی کند و هر کسی را در هر موقعیتی مورد تهدید قرار می دهد. هر چند برخی از افراد، ممکن است بیشتر درگیر بیماری افسردگی شوند.

عوامل خطر افسردگی بر طبق اعلام انجمن ملی بهداشت روان شامل، سابقه خانوادگی در اختلالات روانی، تغییرات عمده زندگی، ضربات روحی، بیماری های جسمی مانند سرطان و مصرف برخی داروها می باشند. اما بخش عمده علل این بیماری هنوز هم ناشناخته مانده است. تجربه بالینی اینجانب نشان می دهد افرادی که مشکلات زیر را دارند، بیشتر در معرض خطر افسردگی قرار می گیرند:

• نداشتن هدف و برنامه مشخص برای زندگی
• مشکل در اعتماد به نفس و عزت نفس
• مشکل در برقراری ارتباط موثر با دیگران علی الخصوص والدین و یا شریک عاطفی
• توانایی پایین حل مسئله و رفع مشکل
• افرادی که دارای اضطراب مزمن هستند.
• افرادی که والدین و یا همسر خودشیفته و کنترلگر داشته اند.
• افرادی که در سابقه خانوادگی آنها افسردگی وجود دارد.
• افرادی که دارای مشکلات جسمی خاص، دردهای جسمی مزمن، کمبود ویتامین D، و

اگر بخواهیم از زاویه روانشناسی به موضوع نگاه کنیم، افسردگی ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:

• هیجانات و احساسات سرکوب شده گذشته
• باورها و افکار ناکارآمدی که فرد در مورد خود، دیگران و جهان هستی دارد.
• نداشتن مهارتهای ارتباطی و مدیریتی
• ژنتیک افسردگی در فرد
• سبک زندگی نامناسب
• اضطراب های مزمن

چگونه افسردگی را تشخیص می دهند؟

تشخیص این بیماری بایستی توسط یک متخصص بهداشت روان مانند روانشناسان، روانپزشکان و مددکاران بالینی اجتماعی صورت گیرد. البته تشخیص اولیه این بیماری توسط پزشک عمومی نیز ممکن می باشد. اما بایستی تشخیص نهایی و درمان زیر نظر متخصص روان انجام شوند. اگر فکر می کنید علائم بالا در خصوص شما وجود دارد، بهتر است برای بررسی به یک روانشناس و یا روانپزشک مراجعه کنید. اگر فکر می کنید علائم بالا را با شدت زیادی دارید و یا اکار خودکشی دارید، در ابتدا نزد روانپزشک رفته و دارو دریافت کنید و سپس برای بهبود خلق و شروع درمان، به یک روانشناس مراجعه کنید.

تفاوت میان اندوه و افسردگی چیست؟

حسرت و اندوه، از احساست انسانی است که در نتیجه از دست دادن چیزی یا کسی بروز می کند. نشانه های اندوه با افسردگی همپوشانی دارد اما هر اندوهی به معنای افسردگی نیست. بسیاری از افراد در اثر فوت یک فرد نزدیک، از دست دادن یک رابطه عاطفی و …احساساتی شبیه به افسردگی را تجربه می کنند. هر چند علائم افسردگی با اندوه شبیه به هم می باشد اما معمولاً اندوه زودگذرتر، دارای دلیل مشخص، و با شدت کمتری رخ می دهد. معمولاً علائم اندوه پس از شش ماه خود به خود کاهش پیدا می‌کند اما در صورتی که نشانه های افسردگی کاهش پیدا نکرد، مراجعه به روانشناس یا روانپزشک ضرروری است.

روشهای درمان افسردگی چیست؟

سوالی که مطرح می شود این است که آیا واقعا افسردگی درمان دارد؟ خوشبختانه پاسخ این سوال به طور مختصر و مفید مثبت است. طبق تحقیقات بیشمار محققان در طی شش دهه گذشته، افسردگی به کمک روان درمانی و داروهای ضد افسردگی قابل درمان می باشد. بسته به اینکه شدت و نوع افسردگی چقدر است، ممکن است از رواندرمانی صرف، و یا رواندرمانی همراه با مصرف دارو استفاده شود. تشخیص اینکه فرد نیاز به مصرف دارو دارد و یا خیر، بر عهده روانشناسان و روانپزشگان است.

برای درمان افسردگی با توجه به مشکلات هر فرد و همینطور ویژگی های شخصیتی، از روشهای مختلفی استفاده می شود. بهتر است انتخاب روش درمانی را به روانشناس بسپارید. در صورتی که رویکرد روانشناستان نتواند به شما کمک کند، ممکن است فرد را به یک روانشناس دیگر و با رویکرد دیگری ارجاع دهد. در ابران رویکردها و روشهای درمانی زیر، بیشتر از سایر درمانهای افسردگی شناخته شده هستند:

• درمان شناختی رفتاری یا CBT
• طرحواره درمانی یا Schema Therapy
• رویکرد مبتنی بر پذیرش و تعهد یا ACT
• درمان اگزیستانسیالیسم | Existentialism Therapy
•  درمان متمرکز بر هیجان | Emotion-focused therapy
• روان درمانی پویشی کوتاه مدت | intensive Short Term Dynamic Psychotherapy

گذشته از روشهای درمانی که بالاتر ذکر شد، تحقیقات نشان می دهد که بسیاری از افراد افسرده، مهارت‌های زندگی و مهارت‌های ارتباطی پایینی دارند و همین موضوع ممکن است سبب بروز افسردگی و یا خلل در درمان افسردگی باشد. بنابراین شرکت در کلاسهای مهارت آموزی و گروه درمانی، موثر است.

کلید اصلی درمان افسردگی در دست بیمار و روانشناس او است . در واقع لازم است پس از تشخیص و مشخص شدن علل افسردگی فرد، یک متخصص، فرد افسرده را برای بازگشت به زندگی مجدد و احیا روابط یاری کند. مدت زمان این فرآیند و همینطور میزان موفقیت، به تبحر درمانگر و مکانیسم های دفاعی بیمار باز می گردد.

همچنین ورزش و رژیم غذایی مناسب، کمک شایانی در درمان انواع شدت این بیماری خواهند کرد. گاهی اوقات که افسردگی تشدید پیدا می کند، روان درمانی و داروهای ضد افسردگی موثر نمی باشند. در چنین مواردی معمولا ترکیبی از دارو ها را با هم امتحان می کنند. در صورتی که بدن بیمار پاسخگو نباشد و در موارد جدی تر، گزینه های دیگر از جمله درمان با الکتروشوک یا ECT انجام می شود. در نظر داشته باشید که درمان با شوک و یا بستری در بیمارستان روانپزشکی، در مراحلی که بیماری بسیار پیشرفت کرده باشد اتفاق می افتد و بسیاری از انواع افسردگی نیازی به چنین مراحلی ندارند.

چگونه به فرد افسرده کمک کنیم؟

هنگامی که فردی از خانواده یا دوستان، دچار یکی از بیماری های جسمی می شود، سعی می کنیم به آن شخص تا جایی که می توانیم کمک نماییم تا مشکلش برطرف شود و به زندگی عادی خود بازگردد. اما هنگامی که صحبت از بیماری های روانی می شود، اکثر افراد سکوت می کنند و خجالت می کشند تا برای فرد مبتلا کاری انجام دهند. در صورتی که هیچ جای شرمندگی وجود ندارد و باید تمام تلاش لازم را برای بهبود فرد مبتلا به افسردگی انجام دهیم.

فراموش نکنیم که فرد افسرده، بیش از هر فرد و زمان دیگری، نیاز به نوازش و روابط دارد. هر چند این نوازش و روابط نباید به صورتی باشد که افسردگی فرد تقویت شود. برخی از افسردگان واقعا نیاز به درک شدن و همدلی دارند و تنها با صحبت کردن و پذیرفته شدن، بسیاری از فشار روانی آنها کاهش می یابد.

بزرگترین و بهترین کمکی که به یک فرد افسرده می توانید بکنید این است که او را برای مراجعه به یک روانشناس و یا روانپزشک تشویق کنید. در فرهنگ ایران بسیاری از افراد در برابر مراجعه به متخصص گارد منفی می گیرند. سعی کنید این نگرش منفی را بشکنید و افسردگی را برای او یک بیماری فراگیر نشان دهید( در واقعیت نیز افسردگی بسیار فراگیر است).

فراموش نکنید که اگر فرد مقابل دارای افکار خودکشی جدی می باشد، لازم است او را تا مراجعه به متخصص تنها نگذارید. در نظر داشته باشید که برخورد قهری با یک فرد افسرده چیزی را درست نمی کند.

نکته: نام دیگر اختلالات خلقی یا mood Disorder ، در کتاب راهنمای تشخیصی ICD، اختلالات عاطفی یا affective Disorder است.

امیر شیرین زاده، متخصص روانشناس و رواندرمانی

سایر مقالات مرتبط با افسردگی:

پرسش و پاسخ درباره افسردگی

منابع:

American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). Washington, DC: Author.

Beck, A.T., Rush, A.J., Shaw, B.F. & Emery, G. (1987). Cognitive Therapy of Depression. New York: Guilford.

Burns, D.D. (1999). The Feeling Good Handbook. New York: Plume.

Gelenberg, A.J. et al. (2010). Practice Guideline for the Treatment of Patients With Major Depressive Disorder. American Psychiatric Association.

Gotlib, I.H. & Hammen, C.L. (2015). Handbook of Depression: Third Edition. New York: Guilford.

National Institute of Mental Health. (2019). Depression. Retrieved from https://www.nimh.nih.gov/health/publications/depression/index.shtml on March 4, 2019.

Muneer, A. (2018). Major Depressive Disorder and Bipolar Disorder: Differentiating Features and Contemporary Treatment Approaches. In Understanding depression. New York: Springer.

Sarris, J. (2007). Herbal medicines in the treatment of psychiatric disorders: a systematic review. Phytotherapy Research. J Herbal Pharmacotherapy, 2, 49-55.