عوارض عزت نفس پایین
آیا تاکنون فکر کرده اید که نداشتن عزت نفس چه عواقبی دارد؟ ریشه بسیاری از اختلال‌های اضطرابی، افسردگی و حالت دو قطبی در عزت نفس پایین نهفته است. فردی که عزت نفس پایینی داشته باشد در برابر عوامل مخرب و فشارهای روانی زود تخریب شده و درهم می‌شکند. حتی یک انتقاد ساده که میتواند باعث ارتقای فرد شود، به یک تهدید برای سلامت روانی وی تبدیل میشود. فردی که دچار آسیب در عزت نفس شده، نمی‌تواند از قدرت و پتانسیل‌های واقعی خود بهره ببرد. تمام امور عادی و هدف‌ها برای او همچون برج‌هایی بسیار بلند و غیرقابل دسترس تبدیل می‌شوند.
عزت نفس به معنای باور داشتن توانایی و شایستگی‌های فردی است. در واقع عزت نفس به انسان‌ها کمک میکند تا برای خود احترام قائل باشند و نقاط ضعفشان را بپذیرند. پیامدهای عزت نفس پایین نه تنها بر زندگی فردی بلکه بر زندگی اجتماعی نیز اثرگذار است.
متاسفانه بسیاری از افراد متوجه عزت نفس پایین خود نمی‌شوند، زیرا این مشکل در ناخودآگاه آنها ریشه دوانده و به صورت ناخواسته الگوهای فکری آنها را تغییر داده است. در واقع می‌توان عزت نفس را به یک فیلتر شناختی تشبیه کرد که تنها به تجربیات، افکار و احساسات منفی اجازه عبور میدهد. این در حالی است که فرد نمی‌داند که چرا مغز او همواره در حال پردازش منفی موضوعات مختلف است. برخی از افراد اضطراب، ترس از شکست یا حساسیت به انتقاد را بخشی از شخصیت خود می‌دانند و آن را پذیرفته‌اند، اما از این مهم غافل هستند که تمامی این مشکلات از پیامدهای عزت نفس پایین است.
تمامی موارد ذکر شده به خوبی گویای این امر است که ریشه‌یابی و درمان عزت نفس پایین از اهمیت به سزایی برخوردار است. اگر شما نیز با این مشکل مواجه هستید بهتر است با حضور در کلاس‌های افزایش عزت نفس یا شرکت در جلسات روان درمانی که توسط تیم تخصصی کلینیک روانشناسی شرق تهران برگزار میشود، مسیر زندگی خود را تغییر دهید. در ادامه به عواقب عزت نفس پایین و شیوه‌ی درمان آن پرداخته میشود.
| ابعاد زندگی | پیامدهای عزت نفس پایین |
|---|---|
| روانی | اضطراب، افسردگی، ترس از شکست، حساسیت به انتقاد، کمال‌گرایی افراطی، نارضایتی از زندگی |
| اجتماعی | مشکل در برقراری رابطه، نیاز به تایید دیگران، ناتوانی در ابراز نظر، پذیرش تحقیر و سوءاستفاده |
| حرفه‌ای | عملکرد ضعیف، اجتناب از مسئولیت‌ها، کاهش بهره‌وری، عدم مذاکره برای حقوق و مزایا |
| جسمانی | افزایش استرس، مشکلات خواب، ضعف سیستم ایمنی، مشکلات گوارشی، سوءمصرف مواد |
پادکست عواقب نداشتن عزت نفس
تعریف عزت نفس و اهمیت آن در زندگی
قبل از پرداختن به پیامدهای عزت نفس پایین لازم است که عزت نفس و اهمیت آن در زندگی مورد بررسی قرار گیرد. عزت نفس بیانگر نوع نگرش و احساسی است که انسان‌ها نسبت به خودشان دارند. به بیان ساده‌تر، عزت نفس به معنای میزان علاقه و احترامی که انسان‌ها به خودشان و توانمندی‌هایشان می‌گذارند، است. در سایت معتبر “The Spiritual Life” عزت نفس ارزیابی کلی و ذهنی یک فرد از ارزش خود تعریف شده است.همچنین در این سایت آمده است که:
عزت نفس مواردی همچون باورهایی که انسان درباره‌ی خود دارد (برای مثال: «من توانمند هستم»، «من ارزشمند هستم») و همچنین حالات عاطفی مانند پیروزی، ناامیدی، افتخار و شرم را شامل میشود.
با توجه به تعریف ارائه شده از عزت نفس می‌توان مدعی شد که این موضوع میتواند جنبه‌های مختلف زندگی فردی و اجتماعی انسان‌ها را تحت تاثیر قرار دهد. از اینرو می‌توان اهمیت عزت نفس در زندگی را اینگونه بیان کرد.
- تأثیر بر سلامت روان: عزت نفس به طور مستقیم بر میزان اضطراب و افسردگی اثرگذار است. کسانی که به توانمندی‌های خود ایمان دارند و نقاط ضعف و قوت خود را پذیرفته‌اند، در مواجهه با چالش‌های زندگی مقاوم‌تر هستند و احساس بهتری نسبت به خود دارند. در نقطه‌ی مقابل اثرات کمبود عزت نفس در زندگی خود را با استرس و حتی مشکلات جدی روانی نشان میدهد.
- افزایش انگیزه و پیشرفت شخصی: کسانی که به توانایی‌های خود ایمان دارند و به خود احترام می‌گذارند، انگیزه بیشتری برای یادگیری، پیشرفت و توسعه مهارت‌هایشان دارند. در واقع آنها خود را لایق بهترین‌ها می‌دانند و برای رسیدن به اهدافشان تلاش میکنند.
- بهبود روابط اجتماعی: عزت نفس به معنای احترام به خود و انتظار دریافت احترام از دیگران است. بدون شک این مهم تنها با داشتن روابط سالم و توام با احترام امکانپذیر است.
- توانایی مقابله با شکست‌ها: عزت نفس بالا به انسان‌ها کمک میکند که به جای خود سرزنشی از شکست‌ها و اشتباهات تجربه کسب کنند. در این صورت زندگی فرد هیچ وقت متوقف نمی‌شود و همواره در مسیر درست ادامه می‌یابد.
تأثیر عزت نفس پایین بر مغز و سیستم عصبی
بسیاری از مراجعین ما که از پیامدهای عزت نفس پایین رنج می‌برند گمان می‌کردند عزت نفس یک مبحث روحی و احساسی است، اما آنها به مرور زمان متوجه تاثیر عملکرد مغز بر این مسئله‌ی مهم شدند. نتایج مطالعات متعدد عصب‌شناسی نشان می‌دهند که بخش‌های کلیدی مغز افراد با عزت نفس پایین، متفاوت عمل میکنند. در ادامه به این موضوع بیشتر پرداخته میشود.
- فعالیت بالاتر آمیگدال (مرکز ترس مغز): آمیگدال بخشی از مغز است که وظیفه‌ی پردازش ترس و تهدید را دارد. این بخش در افراد با عزت نفس پایین بیش از اندازه فعال است، یعنی آنها تهدیدهای اجتماعی مانند انتقاد یا شکست را شدیدتر احساس میکنند. به همین دلیل حجم نگرانی و اضطراب در آنها بیش از انسان‌های عادی است. از طرف دیگر واکنش‌های آنها به مسائل مختلف نیز شدیدتر است.
- کاهش ترشح دوپامین و کاهش احساس لذت از موفقیت: دوپامین نوعی هورمون است که در هنگام دستاوردهای شخصی ترشح میشود و موجب افزایش انگیزه و حس قدردانی می‌گردد. این هورمون در افرادی که عزت نفس پایینی دارند کمتر ترشح میشود. به همین دلیل آنها نمی‌توانند از موفقیت‌های کوچک خود لذت ببرند. بنابراین افراد با عزت نفس پایین هیچ وقت از هیچ چیزی راضی نیستند و انگیزه‌ی کمی برای ادامه‌ی مسیر دارند.
- ضعف در ارتباط بین قشر جلوی پیشانی و سیستم لیمبیک: تصمیم‌گیری، منطق و تنظیم احساسات برعهده‌ی قشر جلوی پیشانی است. این بخش از مغز در افراد با عزت نفس پایین ارتباط کمتری با سیستم لیمبیک (مرکز احساسات مغز) دارد. به همین دلیل در این افراد احساسات منفی مانند خودانتقادی و ناامیدی بیشتر به چشم می‌آید. از طرف دیگر فرد نمی‌تواند نسبت به عملکرد خود دیدگاه منطقی و عادلانه‌ای داشته باشد.
تاثیرات روانی عزت نفس پایین
یکی از مراجعین ما از قضاوت دیگران وحشت داشت و به همین دلیل در موقیعت‌های مختلف دچار تشویش روحی می‌شد. شاید شما نیز ندانید که یکی از مهمترین پیامدهای عزت نفس پایین، تاثیرات منفی آن بر سلامت روان است. او بعد از شرکت در دوره تخصصی عزت نفس اذعان کرد که دادن تمرین‌های عملی کلاس و پشتیبانی دکتر شیرین زاده به او کمک زیادی کرده است و راحت تر در جمع اظهار وجود میکند. اگر شما هم نیاز شرکت در این کلاس ها را احساس می‌کنید، با ما در ارتباط باشید.
ثبت نام در کلاس اعتماد به نفس و عزت نفس کمک زیادی به شما می کند 🙂
با توجه به اینکه سلامت روان بر پیشبرد زندگی در مسیر درست اثر شگرفی دارد، در ادامه به عواقب نداشتن عزت نفس و تاثیر آن بر سلامت روان می‌پردازیم.
- افسردگی و اضطراب: کسانی که عزت نفس پایین دارند همواره از قضاوت دیگران می‌ترسند، به همین دلیل در موقعیت‌های اجتماعی احساس اضطراب میکنند. این امر موجب مزمن شدن استرس و مختل شدن قدرت تصمیم‌گیری آنها میشود. یکی دیگر از پیامدهای عزت نفس پایین، افسردگی است زیرا فرد خود را موجودی بی ارزش می‌داند و همین امر موجب ایجاد احساس پوچی، بیانگیزگی و ناامیدی در او میشود. لذت نبردن از زندگی و اجتناب از فعالیت‌های اجتماعی همگی گواه عزت نفس پایین است که اگر به موقع درمان نشود میتواند مشکلات روانی جدی در پی داشته باشد.
- ترس از شکست و تفکر منفی: از دیگر پیامدهای عزت نفس پایین، ترس از شکست و از دست دادن فرصتهای جدید است. در واقع عدم وجود عزت نفس سبب میشود که فرد در یک چرخه‌ی اجتناب و عدم پیشرفت گرفتار شود و موقعیت‌هایی که نیاز به ریسک یا تلاش دارند را تجربه نکند.
- حساسیت بیش از حد به انتقاد: ترس از انتقاد از دیگر پیامدهای عزت نفس پایین است که با موضع‌گیری فرد در مقابل هرگونه انتقاد سازنده و غیرسازنده همراه است. در واقع افراد با عزت نفس پایین، انتقاد را دیدگاه شخصی دیگران نمی‌دانند بلکه آن را حمله به شخصیت خود تلقی میکنند. به همین دلیل بعد از هر انتقادی احساس خجالت و بی‌ارزشی میکنند.
- تمایل به کمال‌گرایی افراطی: کمبود عزت نفس در بسیاری از مواقع به کمال‌گرایی ختم میشود. در واقع افراد فاقد عزت نفس کافی به منظور جبران کمبودهای فرضی، استانداردهای بالا و انتظارات غیرواقع‌بینانه‌ای برای خود تعریف میکنند که در رسیدن به آنها ناکام هستند. همین امر موجب افزایش احساس بی‌کفایتی و سرخوردگی آنها میشود.
- نارضایتی کلی از زندگی: مقایسه خود با دیگران و نادیده گرفتن موفقیت‌های فردی از دیگر عواقب عزت نفس پایین است که موجب نارضایتی از زندگی میشود. این امر با افزایش احساسات منفی و افکار خطرناک همراه است.
تاثیرات اجتماعی عزت نفس پایین
یکی دیگر از پیامدهای عزت نفس پایین بروز مشکلات جدی در روابط و تعاملات اجتماعی است. یکی از مراجعین ما که کارمند بانک بود موفقیت‌های چشمگیری در جنبه‌های مختلف زندگی خود به دست آورده بود، اما دائما از موقعیت اجتماعی خود و مشکلاتش در محیط کار شکوه می‌کرد.
بعد از مدتی مشخص شد که او به دلیل خود کم بینی تمامی دستاوردهای خود را در محیط کار انکار می‌کرده است و به دیگران اجازه می‌داده تا او را تخریب کنند. از طرف دیگر در روابط اجتماعیش بیش از اندازه به تایید دوستان و خانواده‌اش وابسته بود. اگر زمانی تایید لازم را دریافت نمی‌کرد به جای رودرویی با واقعیت، از موقعیت فرار می‌کرد و در محافل دوستی و خانوادگی حاضر نمی‌شد. او قبل از حضور در جلسات ما نمی‌دانست که تمامی این چالش‌ها و مشکلات از پیامدهای عزت نفس پایین است. باید دقت داشت این مشکل خود را به شکل‌های گوناگونی نشان میدهد که در ادامه به برخی از آنها اشاره میشود.
- مشکلات در برقراری و حفظ روابط اجتماعی: افراد با عزت نفس پایین گمان میکنند که کسی آنها را دوست ندارد و آنها لایق تعاملات اجتماعی نیستند. این افکار خودکم‌بینی سبب میشود که آنها فعالیت اجتماعی محدودی داشته باشند و در جمع‌های دوستی یا کاری حضور پیدا نکنند.
- نیاز مداوم به تایید دیگران: از دیگر عواقب عزت نفس پایین، نیاز مداوم به تایید دیگران و وابستگی عاطفی به اطرافیان است. در واقع این افراد زمانی که دیگران عملکرد آنها را تایید کرده باشند، احساس ارزشمندی میکنند. این وابستگی عاطفی موجب ایجاد روابط ناسالم و یک‌طرفه میشود. به طوری که فرد با عزت نفس پایین حاضر است به هر قیمتی رابطه را حفظ کند تا احساس طرد شدگی نکند.
- ناتوانی در ابراز نظر و دفاع از خود: افرادی که عزت نفس پایین دارند دائما در برابر دیگران احساس ضعف میکنند و از حقوق خود دفاع نمی‌کنند. آنها از بیان ایده‌ها و افکارشان طفره می‌روند و به سختی به دیگران” نه” می‌گویند.
- پذیرش تحقیر و سوءاستفاده: وقتی کسی برای خود احترام قائل نباشد، هرگونه تحقیر و بی‌احترامی را از جانب دیگران می‌پذیرد. این مسئله مقدمه‌ای برای روابط آسیب‌زا و سوء استفاده‌های عاطفی یا حتی فیزیکی است.
تاثیرات حرفه‌ای عزت نفس پایین
همان گونه که پیشتر نیز گفته شد، پیامدهای عزت نفس پایین گریبانگیر زندگی حرفه‌ای و اجتماعی نیز میشود. کسانی که عزت نفس پایینی دارند به علت عدم خودباوری در تصمیم‌گیری‌های شغلی، تعامل با همکاران و پیشرفت حرفه‌ای دچار مشکلات عدیده‌ای می‌شوند که در ادامه به مهمترین آنها اشاره میشود.
- عملکرد ضعیف در محیط کار: افراد با عزت نفس پایین به قابلیت‌ها و توانمندی‌های خود باور ندارند به همین دلیل همواره از بیان ایده‌ها و نظرات خود طفره می‌روند. در واقع آنها به خاطر ترس از قضاوت دیگران هیچگونه مشارکت فعالی در محیط کاری ندارند و این امر موجب ضعیف شدن عملکرد آنها میشود.
- عدم پذیرش مسئولیت‌ها و فرصتهای جدید: فرار از مسئولیت و فرصتهای جدید از دیگر پیامدهای عزت نفس پایین است. در واقع افراد با عزت نفس پایین به دلیل ترس از شکست یا ناتوانی، از پذیرش درخواست ارتقاء شغلی، یادگیری مهارتهای جدید یا ورود به حوزه‌های جدید شغلی اجتناب میکنند.
- عملکرد ضعیف و کاهش بهره‌وری: استرس حاصل از عزت نفس پایین، موجب کاهش تمرکز و بهره‌وری میشود. در واقع افراد فاقد عزت نفس کافی به دلیل شکی که به توانایی‌های خود دارند نمی‌توانند وظایفشان را به درستی انجام دهند و کیفیت کار آنها افت پیدا میکند. از طرف دیگر به دلیل فرار از شنیدن انتقاد، هیچگونه پیشرفتی در کار خود نمی‌کنند. در نهایت لازم به ذکر است که افراد با عزت نفس پایین در برابر استرس‌های شغلی آسیب‌پذیرتر هستند و زودتر دچار فرسودگی شغلی می‌شوند.
- ناتوانی در مذاکره برای حقوق و مزایا: یکی دیگر از مشکلاتی که عزت نفس پایین در پی دارد، ناتوانی در مذاکره برای گرفتن حقوق و مزایای بیشتر است. افراد با عزت نفس پایین خود را شایسته ارتقا و دریافت حقوق بالا نمی‌دانند به همین دلیل همواره به موقعیت‌هایی پایین‌تر از ارزش واقعیشان تن می‌دهند.
تاثیرات جسمانی عزت نفس پایین
پیامدهای عزت نفس پایین تنها به مشکلات روحی محدود نمی‌شوند بلکه در بسیاری از مواقع منجر به بروز مشکلات جسمی جدی نیز می‌شوند. از جمله مهمترین بیماری‌های جسمی حاصل از عزت نفس پایین می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- مشکلات سلامت جسمانی ناشی از استرس و اضطراب: افزایش استرس و اضطراب که با افزایش سطح هورمون کورتیزول در بدن همراه است، از شایع‌ترین پیامدهای عزت نفس پایین است. افزایش استرس خود را با بیماری‌های جسمی مختلفی نشان میدهد که مهمترین آنها عبارت اند از: افزایش فشار خون، سردردهای مزمن، ضعف سیستم ایمنی، اختلالات خواب در اثر هجوم افکار منفی و نشخوار ذهنی، افزایش مشکلات قلبی، مشکلات گوارشی و دردهای معده مانند سندروم روده تحریک‌پذیر، سوءهاضمه، زخم معده و …، کاهش یا افزایش وزن ناسالم، کاهش سطح انرژی، خستگی مزمن و همچنین مشکلات پوست و ریزش مو.
- رفتارهای ناسالم مانند سوءمصرف مواد: کسانی که عزت نفسشان پایین است از ترس طرد شدن به تایید دیگران وابستگی زیادی پیدا میکنند و قدرت “نه” گفتن خود را از دست می‌دهند. به همین دلیل آنها به راحتی در روابط ناسالم و مورد سوءاستفاده‌گرانه قرار می‌گیرند. انجام رفتارهای مخرب و خودآسیب‌رسان مانند اعتیاد به مواد مخدر، مصرف الکل، پرخوری عصبی و خودآزاری فیزیکی (مانند بریدن پوست) از جمله متداول‌ترین رفتارهای ناسالم حاصل از عزت نفس پایین است. لازم به ذکر است این افراد به دلیل پذیرفتن نقش قربانی مسئولیت عملکرد خود را نمی‌پذیرند و دائم احساس میکنند شرایط حاکم بر آنها تحمیل شده است. به همین دلیل هیچ قدمی در جهت بهبود شرایط زندگی خود برنمی‌دارند.
عزت نفس پایین چگونه تصمیم‌های شما را نابود میکند؟
از مهمترین پیامدهای عزت نفس پایین عدم تصمیم‌گیری منطقی و عاقلانه است. در واقع فرد همیشه خود را دست کم می‌گیرد و به همین دلیل تصمیماتش در جهت اثبات این باور درونی شکل می‌گیرد. در واقع افراد با عزت نفس پایین تلاش میکنند که دیدگاه‌های خود که مبنی بر خود کم‌بینی است، را اثبات کنند. در ادامه به بررسی اثرات عزت نفس پایین بر میزان موفقیت خواهیم پرداخت.
- انتخاب‌های غلط در شغل: بسیاری از مراجعه کنندگان ما، از موقعیت کاری خود رضایت نداشتند و همواره از محیط کار خود شکایت می‌کردند. آنها اگرچه نارضایتی‌های خود را توجیه می‌کردند، اما متوجه نبودند تمامی این موارد ریشه در عزت نفس پایین آنها دارد. افراد با عزت نفس پایین خود را شایسته موقعیت‌های شغلی خوب نمی‌دانند و گمان میکنند دانش و مهارت کافی ندارند. به همین دلیل به پیشنهادهای شغلی بهتر توجه نمی‌کنند، درخواست افزایش حقوق یا ارتقاء شغلی ندارند و مسیرشان را تغییر نمی‌دهند. از اینرو آنها اغلب شغل‌هایی که استعداد واقعیشان را نشان نمی‌دهد را انتخاب میکنند و پیشرفت شغلی ندارند.
- وابستگی عاطفی ناسالم: چقدر در محیط کار یا در زندگی شخصیتان به دنبال تایید دیگران هستید؟ نیاز به تایید از دیگر خطرات بزرگ عزت نفس پایین است که موجب ورود شما به روابط ناسالم و وابسته محور میشود. در واقع افراد با عزت نفس پایین برای دریافت تأیید، به دیگران بیش از حد وابسته می‌شوند. از طرف دیگر روابطی که در آنها مورد بی‌احترامی یا سوءاستفاده قرار دارند را تحمل میکنند. آنها از ترس تنها ماندن از روابط ناسالم خارج نمی‌شوند. نتیجه‌ی این وابستگی غیرمعقول، تخریب شخصیتی و کاهش بیشتر عزت نفس است.
- ترس از سرمایه‌گذاری و ریسک‌پذیری: بیشتر افراد با عزت نفس پایین از شکست و از دست دادن پول وحشت دارند. به همین دلیل از ریسک‌های مالی و سرمایه‌گذاری اجتناب میکنند. در واقع آنها به توانایی‌های خود باور ندارند و تصورشان بر این است که حتما شکست می‌خورند. این قبیل ترس‌ها شانس تجربیات جدید را از آنها می‌گیرد.
راهکارهای بهبود عزت نفس
در بخش قبل پیامدهای عزت نفس پایین مورد بررسی قرار گرفت. همانگونه که مشهود است این مشکل میتواند زندگی فرد را با مشکلات جدی مواجه کند. همین امر موجب اهمیت یافتن بیش از پیش بهبود عزت نفس شده است. از اینرو در ادامه به بهترین راهکارهای بهبود عزت نفس اشاره میشود.
- مراجعه به مشاور یا روانشناس: در بسیاری از مواقع عزت نفس پایین ریشه در مشکلات جدی روحی دارد. از اینرو درمان آن مستلزم ریشه‌یابی این مشکلات و مرتفع کردن اصولی آنها است. اگر احساس می‌کنید عزت نفس پایین موجب مختل شدن زندگی فردی و اجتماعی شما شده است، باید به روانشناس یا مشاور مراجعه کنید. آنها با استفاده از تکنیک‌های درمان شناختی-رفتاری می‌توانند الگوهای فکری منفی شما را شناسایی و تغییر دهند.
ما این جا هستیم تا بتوانیم به شما کمک کنیم.
اگر نیاز به یک روانشناس آنلاین دارید در جلسه ارزیابی شرکت کنید 🙂
- تمرین خودآگاهی و خودپذیری: آشنایی داشتن با نقاط ضعف به اندازه‌ی نقاط قوت اهمیت دارد و میتواند موجب پیشرفت جنبه‌های مختلف زندگی شود. دائم به خودتان یادآوری کنید که تمامی انسان‌ها اشتباه میکنند و هیچ کس کامل نیست. بدانید که اشتباهات مهمترین بخش یادگیری و کسب تجربه است. از این رو به جای خودتخریبی نقاط ضعف خود را شناسایی و آنها را بنویسید و به مرور زمان با کسب مهارتهای مختلف آنها را تقلیل دهید.
- تعیین اهداف کوچک و قابل دستیابی: پیشرفت و موفقیت از قدم‌های کوچک اما مستمر به دست می‌آید، پس با تعیین اهداف کوچک و قابل دستیابی مسیر راه خود را روشن کنید. برای موفقیت‌های کوچک خود را تشویق کنید و به خودتان پاداش دهید.
- تمرین مثبتاندیشی: عملکرد انسان‌ها را نگرش و افکار آنها می‌سازد، از این رو باید تمام تلاش خود را برای حذف افکار منفی کنید. به طور مثال به جای جملات «من به اندازه کافی خوب نیستم»، از جملات مثبتی همچون «من در حال پیشرفت هستم» استفاده نمایید. این قبیل جملات دیدگاه ذهنی شما را نسبت به عملکردتان تغییر می‌دهند. در این مسیر بر روی رشد شخصی خود تمرکز کنید و به هیچ عنوان خودتان را با دیگران مقایسه نکنید. به یاد داشته باشید مسیر زندگی هر کسی بسته به شرایط فردی و اجتماعی‌اش میتواند متفاوت باشد. بنابراین شما باید تلاش کنید بهترین مسیر خود باشید.
علاوه بر موارد ذکر شده برای کاهش پیامدهای منفی عزت نفس پایین می‌توان از راهکارهای زیر استفاده کرد:
- ورزش منظم
- تغذیه سالم
- خواب کافی
- دوری از شبکه‌های اجتماعی
- یادگیری مهارتهای جدید
- ایجاد روابط سالم و مثبت
- پذیرش شکست و یادگیری از آن
- مهربانی با خود (خودشفقتی)
خاطره‌ی یکی از مراجعین درباره‌ی پیامدهای عزت نفس پایین بر زندگی اش
یکی از مراجعین ما در آخرین روز کلاس‌های افزایش عزت نفس در دفتر ثبت نظرات نوشته بود که امروز برای اولین بار احساس می‌کنم انسانی موفق و ارزشمند هستم. روز اولی که قدم در کلاس‌های شما گذاشتم گمان می‌کردم هیچ چیزی تغییر نخواهد کرد، اما بعد از چند جلسه احساساتم نسبت به خودم تغییر کرد. من مدام گمان می‌کردم در کارم مهارت کافی ندارم، در رابطه‌ی عاطفی بدی قرار داشتم که دستاوردی جز تحقیر و تخریب نداشت اما اعتراضی نمی‌کردم و در بیشتر مواقع چشمم به دهان دیگران بود تا به جای من تصمیم بگیرند. احساس می‌کردم کافی نیستم و دائم در حال تکاپو و تلاش برای بهتر کردن خودم بودم، اما دریغ از اندکی احساس رضایت.
با این وجود امروز بدون ترس از طرد شدن به تمامی خواسته‌های نامعقول دیگران “نه” می‌گویم. مرزهای شریک عاطفیم را دوباره برایش تعریف کرده‌ام و به او فرصتی دوباره داده‌ام. باور کرده‌ام من لایق بهترین‌ها هستم و نباید در مقابل رفتار بد دیگران سکوت کنم به همین دلیل می‌دانم با شجاعت قادرم از روابط اجتماعی و عاطفی اشتباه خود خارج شوم. مهارت‌هایم را یادداشت کرده‌ام و به خودم افتخار می‌کنم که علی رغم تمامی محدودیت‌ها توانسته‌ام بهترین زندگی خودم باشم.
نتیجه‌گیری
در این مقاله پیامدهای عزت نفس پایین مورد بررسی قرار گرفت. همانگونه که گفته شد عزت نفس پایین میتواند تاثیرات گسترده‌ای بر سلامت روان، روابط اجتماعی، موفقیت حرفه‌ای و حتی وضعیت جسمانی افراد داشته باشد. کسانی که عزت نفس پایین دارند معمولا در معرض ابتلا به اضطراب و افسردگی هستند. از طرف دیگر وابستگی اشان به دیگران بیش از اندازه است و در روابط و تصمیم‌گیری‌هایشان دچار مشکلات عدیده‌ای هستند. این امر موجب کاهش کارایی آنها در محیط کاری و زندگی اجتماعیشان میشود. خوشبختانه راهکارهای مختلفی همچون مراجعه به مشاور، تمرین خودآگاهی، مثبتاندیشی، تعیین اهداف قابل دستیابی و تقویت مهارتهای فردی برای تقویت عزت نفس وجود دارد. در نهایت لازم به ذکر است که افزایش عزت نفس نیازمند تمرین، صبر و پذیرش خود است. بدون شک با تلاش مستمر می‌توانید عزت نفس خود را بهبود ببخشید و زندگی شادتر و پربارتری را برای خود رقم بزنید.
سوالات متداول
۱- چگونه متوجه شوم که عزت نفس من پایین است؟
علائم رایج عزت نفس پایین عبارتند از: حساسیت زیاد به انتقاد، ترس از شکست، کمال‌گرایی افراطی، وابستگی شدید به تأیید دیگران، مقایسه مداوم خود با دیگران، اجتناب از موقعیت‌های جدید، اضطراب اجتماعی و احساس مداوم بی‌ارزشی و نارضایتی از زندگی.
۲- عزت نفس پایین چه تأثیری بر سلامت روان من دارد؟
عزت نفس پایین میتواند منجر به افسردگی، اضطراب شدید، ترس از انتقاد، بیانگیزگی، و تفکرات منفی مداوم شود. این وضعیت موجب احساس ناامیدی، پوچی، و ناتوانی در لذت بردن از زندگی میشود و اگر درمان نشود، احتمال ابتلا به مشکلات جدیتر روانی را افزایش میدهد.
۳- تأثیرات اجتماعی عزت نفس پایین چیست؟
افراد با عزت نفس پایین در برقراری و حفظ روابط سالم دچار مشکل هستند، به تأیید مداوم دیگران وابسته‌اند، قادر به ابراز نظر یا دفاع از حقوق خود نیستند، و احتمال بیشتری دارد که مورد سوءاستفاده عاطفی یا تحقیر قرار گیرند.
۴- آیا عزت نفس پایین بر سلامت جسمانی من نیز اثر دارد؟
بله؛ عزت نفس پایین به دلیل استرس و اضطراب مداوم، میتواند باعث مشکلات جسمانی مانند سردرد، فشار خون بالا، اختلالات خواب، مشکلات گوارشی، ضعف سیستم ایمنی، مشکلات قلبی، و حتی رفتارهای ناسالم مثل سوءمصرف مواد و پرخوری عصبی شود.
۵- آیا عزت نفس پایین قابل درمان است؟
بله؛ عزت نفس پایین کاملاً قابل بهبود است. روشهایی مانند مراجعه به روانشناس، شرکت در جلسات درمانی یا گروهی، تمرینات خودآگاهی، خودپذیری، مثبتاندیشی، و تعیین اهداف قابل دسترس به بهبود عزت نفس کمک میکنند.
۶- چرا مدام از شکست میترسم و نمیتوانم برای خودم هدفگذاری کنم؟
این ترس از شکست و ناتوانی در هدفگذاری ناشی از عزت نفس پایین است. شما چون باور دارید که توانایی کافی برای رسیدن به اهدافتان ندارید، ترجیح میدهید از ریسک کردن خودداری کنید و به همین دلیل از فرصتهای رشد و پیشرفت باز میمانید.
۷- چرا همیشه احساس نیاز به تأیید دیگران دارم؟
احساس نیاز به تأیید دیگران از عزت نفس پایین ناشی میشود. وقتی فرد خود را ارزشمند نمیبیند، سعی میکند ارزشمندیاش را از طریق تأیید و نظر دیگران به دست آورد که منجر به روابط وابسته و ناسالم میشود.
۸- چه تمرینهایی میتواند به افزایش عزت نفس کمک کند؟
تمرینهایی مانند خودآگاهی (نوشتن نقاط قوت و ضعف)، مثبتاندیشی (جایگزینی افکار منفی با جملات مثبت)، تعیین اهداف کوچک و دستیافتنی، ورزش منظم، تغذیه سالم، یادگیری مهارتهای جدید، خواب کافی، و ایجاد روابط مثبت میتواند به افزایش عزت نفس کمک کند.
