نشانه‌های اختلال دوقطبی یا Bipolar Disorder
نشانه‌های اختلال دوقطبی با توجه به تغییرات روحیه شخص شناخته می‌شوند. شخص مبتلا به اختلال دوقطبی فصول مختلف احساسی از جمله احساسات عالی و خوب (هیپومانیا) تا احساساتی نظیر ناراحتی، ناامیدی (افسردگی) را تجربه خواهد کرد. نشانه‌های اختلال دوقطبی به صورت دورانی و طی یک چرخه رخ می‌دهد. این چرخه‌ها بین چند روز تا چند ماه به طول خواهد انجامید. هنگام قرار گرفتن در اوج احساسات، شخص خود را قادر به انجام تمامی فعالیت‌ها و رسیدن به تمامی هدف‌ها می‌داند. این شخص در این چرخه اقدام به انجام چندین کار به صورت همزمان می‌کند (هیچکدام از این کارها را به اتمام نمی‌رساند). بعضی اوقات این احساسات به جای بالا بردن روحیه فرد، باعث ایجاد زودرنجی در وی می‌شود.
در مراحل اولیه، نشانه‌های اختلال دوقطبی به جای اختلال، بیشتر به عنوان مشکل شناخته می‌شوند.به عنوان مثال در مواردی اختلال دوقطبی ابتدا به عنوان سومصرف مواد مخدر یا الکل شناخته شده است. (یا گرفتن نتایج ضعیف در مدرسه)
نشانه‌های اختلال دوقطبی : سرعت دوره‌های مختلف اختلال دوقطبی
نشانه‌های اختلال دوقطبی معمولا سریع به وجود نیامده و سریع نیز از بین نمی‌روند. آثار نشانه‌های این اختلال مداوم بوده و در زندگی شخص اختلالات قابل توجه‌ای به وجود میاورد. بعضی اوقات این وضعیت را به اشتباه با نام افسردگی در نظر می‌گیرند. شخص در این حالت بیشتر در فصول هیپومانیا قرار دارد(به جای مانیا). (در صورت عدم تشخیص دقیق توسط متخصص بهداشت و روان، هیپومانیا به عنوان فعالیت هدفمند شناخته می‌شود)
نشانه‌های اختلال دوقطبی در کودکان متفاوت است. در کودکان اختلال دوقطبی با نشانه‌هایی متفاوت با نام اختلال بی نظمی خلق اخلال گر شناخته می‌شود.
با توجه به مطالعات انستیتوی ملی بهداشت و روان در سال 2019، در صورت عدم درمان، نشانه‌های دوقطبی بد و بدتر خواهند شد. همچنین فرد غالبا فصول دیوانگی تمام عیار را به همراه فصولی از افسردگی تجربه خواهد کرد. درمان اختلال دوقطبی معمولا شامل ترکیبی از داروهای روانپزشکی به همراه روان‌درمانی می‌باشد. بعضی از این روش‌ها در تمام طول عمر شخص بالغ به صورت مستمر ادامه خواهد داشت.
انواع و نشانه‌های اختلال دوقطبی
اختلال دوقطبی طبق معیارهای ذکر شده در دفترچه راهنمای تشخیصی منتشر شده توسط انجمن روانپزشکی آمریکا در سال 2013، تشخیص داده می‌شود.
نشانه‌های اختلال دوقطبی نوع اول (I)
مهم‌ترین ویژگی اختلال دوقطبی نوع اول، تجربه یک فصل کامل از مانیا (Manic) می‌باشد. (فصل جنون ممکن است همراه با فصولی از هیپومانیا و افسردگی اساسی باشد)
- فرد در فصل جنون یا همان مانیا، حداقل برای 1 هفته، هر روز و در اکثر ساعات، به طور آشکار و غیرعادی روحیه بالایی دارد. در این شرایط فرد یا خوش‌اخلاق و اهل معاشرت شده و یا زودرنج و حساس است. انرژی و سطح فعالیت شخص در این فصل به طرز غیرطبیعی و مستمر بالا می‌باشد. همچنین این نشانه‌ها باید با سه نشانه دیگر از مانیا همراه باشند.
- لروز فصل‌های مانیا و افسردگی اساسی به عنوان اختلال اسکیزوافکتاتیک، اسکیزوفرنی، اختلال اسکیزوفرنیفرم، اختلال هذیان و سایر اختلال‌ها شناخته نمی‌شوند.
نشانه‌های اختلال دوقطبی نوع دوم (II)
- اختلال دوقطبی II نیازمند حضور یا سابقه‌ی حداقل یک فصل هیپومانیک یا یک فصل افسردگی عمده می‌باشد. همچنین سابقه سپری کردن حتی یک فصل از مانیا وجود نداشته باشد. دوره هیپومانیک به مدت 4 روز ( و یا بیشتر) به صورت مداوم ادامه خواهد داشت. نشانه‌های این فصل مشابه با فصل مانیا می‌باشد.
ذر هر دو نوع اختلال دوقطبی نوع اول و نوع دوم، شخص دارای فصل‌های احساسی (معمولا مانیا یا افسردگی) به همراه نشانه‌های ترکیبی خواهد بود. به عنوان مثال در فصل‌های مانیا/هیپومانیا امکان وجود نشانه‌های افسردگی وجود خواهد داشت. همچنین در فصل‌های افسردگی نیز امکان وحود نشانه‌های مانیا/هیپومانیا خواهید بود.
نشانه‌های اختلال دوقطبی : اصلاحات تشخیصی اختلال دوقطبی
تعدادی اصلاحات برای کمک به متخصصین جهت تشخیص نوع ابتلا شخص به این اختلال وجود دارد. هم اختلال دوقطبی و هم افسردگی ( در اختلال افسردگی اساسی) به همراه اضطراب و پریشانی، الگوهای فصلی، ویژگی‌های روانی، محیط پیرامون، مالیخولیا و ویژگی‌های غیرمعمول قابل رخ دادن هستند.
افراد دارای اختلال دوقطبی هم دچار تغییرات سریع بین چرخه‌ها شده و هم دچار کاهش سرعت تغییر چرخه‌های احساسی می‌شوند. در چرخه‌های آهسته، شخص هفته‌ها و ماه‌ها تنها یک احساس مشخص را تجربه خواهد کرد. در چرخه‌های سریع احساسات شخص به سرعت در روزها و هفته‌ها دست‌خوش تغییر خواهد شد. شیوه درمان موثر به کاهش و یا توقف کامل این چرخه‌ها کمک خواهد کرد.
نشانه‌های اختلال دوقطبی در فاز مانیا و هیپومانیا :
- اعتماد به نفس بیش از اندازه و یا احساس خودبزرگ‌بینی دارد.
- نگاه مثبت اغراق‌آمیزی به زندگی دارد.
- نیاز به خواب در او کاهش پیدا می‌کند.
- اشتهایش کاهش یافته و به سرعت وزن از دست می‌دهد.
- خوش‌صبحت‌تر و پرحرف‌تر از گذشته‌شده و یا به خود برای بیشتر صحبت کردن فشار می‌آورد.
- دچار پرش فکری از موضوعی به موضوع دیگر می‌شود.
- قابلیت تمرکز خود را از دست می‌دهد. به راحتی حواسش پرت می‌شود.
- سطح فعالیت وی شدیدا افزایش میابد.
- بیش از حد خود را در فعالیت‌های لذت‌بخش درگیر می‌کند.
- تصمیمات مالی ضعیفی می‌گیرد.
- زودرنج شده و رفتار پرخاشگرانه از خود بروز می‌دهد.
نشانه‌های اختلال دوقطبی در فاز افسردگی :
- احساس ناراحتی و بیچارگی
- از دست دادن میل و اشتیاق نسبت به فعالیت‌های روزمره
- به سختی به خواب رفتن، بیدار شدن زود هنگام در روز
- از دست دادن انرژی و بی‌حالی همیشگی
- احساس گناه و عزت‌نفس پایین
- عدم تمرکز (داشتن مشکل در حین تمرکز)
- داشتن افکار منفی راجع به آینده
- افزایش و یا کاهش وزن
- صحبت درباره مرگ یا خودکشی
نشانه‌های اختلال دوقطبی : روش‌های تشخیصی اختلال دوقطبی
روش‌های اصلی استفاده‌شده برای تشخیص اختلال دوقطبی از طریق مصاحبه بالینی با روان‌پزشک، روانشناس یا سایر متخصصان بهداشت و روان می‌باشد. اگرچه روش‌های نوشتاری برای تعیین شدت و تعداد نشانه‌ها موجود است، اما تمامی این آزمایش‌ها به عنوان تکمیل کننده فرآیند مصاحبه صورت می‌پذیرد. روش‌های نوشتاری جایگزین ارزیابی چهره به چهره توسط متخصص نمی‌باشند.همانند تمامی اختلالات روانی، برای تشخیص اختلال دوقطبی نیاز به هیچ‌گونه آزمایش خون یا آزمایش‌های بیولوژیکی نیست.
هیپومانیا یکی از نشانه های اولیه اختلال دوقطبی می‌باشد. هیپومانیا حالت احساسی است که در آن شخص به مدت 4 روز پیاپی از انرژی بسیار بالا و روحیه بیش از حد برخوردار بوده و رفتارهای بی‌پروا از خود بروز می‌دهد. نشانه‌های مربوط به هیپومانیا احساس خوبی به شخص می‌دهند. بنابراین شخص از بروز این نشانه‌ها به دیگران امتناع می‌کند. هنگام متوجه‌شدن خانواده شخص به تغییرات احساسی وی، شخص خاطی از پذیرفتن مشکل خودداری می‌کند. بعضی اوقات شخص حتی متوجه وجود مشکل در خود نیز نخواهد شد.
برای تشخیص این اختلال، نشانه‌های اختلال دوقطبی نباید با اختلال اسکیزوافکتاتیک اشتباه گرفته شوند. همچنین این نشانه‌ها با اختلال اسکیزوفرنی، اسکیزوفرنیفرم، اختلال هذیان و یا سایر اختلالات طیف روانی اشتباه گرفته شود.
مانند راه‌های تشخیص سایر (نزدیک به همه) اختلالات روانی، نشانه‌های جنون و افسردگی باید باعث ایجاد اختلال قابل توجه در زمینه‌های روابط اجتماعی، شغلی و یا سایر مناطق مهم زندگی شخص شده باشد. نشانه‌های اختلال دوقطبی همچنین نباید تحت تاثیر نتیجه استفاده یا سواستفاده (الکل، مواد مخدر، دارو) باشند. علت وجود این نشانه‌ها وضعیت پزکشی عمومی نیز نباید باشد.
امیر شیرین زاده ، روانشناس و رواندرمانگر
منابع:
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). Washington, DC: Author.
Caponigro, J.M. & Lee, E.H. (2012). Bipolar Disorder: A Guide for the Newly Diagnosed. New Harbinger.
Fountoulakis, K.N. (2015). Bipolar Disorder: An Evidence-Based Guide to Manic Depression. Springer: New York.
Fink, C. & Kraynak, J. (2015). Bipolar Disorder For Dummies. For Dummies, New York.
National Institute of Mental Health. (2019). Bipolar disorder. Retrieved from https://www.nimh.nih.gov/health/publications/bipolar-disorder/index.shtml on March 1, 2019.
دیدگاهتان را بنویسید