درمان متمرکز بر هیجان (Emotion-focused therapy) یا EFT یک روش درمانی است که براساس آن، هیجانات در هویت افراد اهمیت دارد. براساس EFT یا درمان هیجان مدار، هیجانات عامل انتخاب ها و تصمیم گیری های ما محسوب می‌شوند. در واقع در درمان متمرکز بر هیجان فرض می‌شود که عدم آگاهی عاطفی و یا نادیده گرفتن هیجانات منفی باعث آسیب روحی می شوند.
درمانگران EFT می توانند به افرادی که با طیف وسیعی از نگرانی ها و مشکلات دست و پنجه نرم می‌کنند، کمک کنند. این درمانگران به افراد کمک می‌کنند افراد به خوبی از هیجانات و احساسات خود آگاه شوند. همچنین روش EFT نقش مهمی در سازگاری افراد با اثرات احساسات منفی دارد.
تئوری های درمان متمرکز بر هیجان چیست؟
در درمان متمرکز بر هیجان، درمانگر و فرد تحت درمان، در یک فرآیند فعال با یکدیگر همکاری می کنند. هر دو آن ها به یک میزان در فرآیند درمان نقش دارند.
ایده اصلی EFT بر این اساس است که ما برای داشتن زندگی سالم و بامعنا باید بتوانیم هیجانات را به شیوه ای مناسبی در زندگی به کار ببریم. این تئوری بر مبنای تحقیقات علمی به وجود آمده است.
دانشمندان در مطالعات و تحقیقات علمی پیرامون آگاهی از هیجانات انسانی، به پرسش های زیر توجه می کنند:
- هیجانات چگونه تولید می شوند؟
- تاثیر هیجانات برای عملکرد انسان چیست؟
- هیجانات چگونه با افکار و رفتار ما در زندگی ارتباط دارند؟
در واقع هسته اصلی طرح واره EFT هیجانات درونی ما هستند. طرح واره هیجانی مدل هایی هستند که احساسات ما را این گونه تشریح می کند:
- ما هیجانات را به صورت فیزیکی احساس می کنیم
- هیجانات باعث تغییرات فیزیولوژیکی در ما می شود
- هیجانات بر تفکرات ما تاثیر می گذارد
- هیجانات بر عملکرد ما در آینده و تصمیم گیری های ما تاثیر می گذارد
در واقع روش درمان متمرکز بر هیجان، به افراد کمک می کند تا طرح واره هیجانات و احساسات شخصی خود را بپذیرند و یا آن را به شیوه ای مطلوب تغییر دهند.
تکنیک های هیجان مدار و درمان متمرکز بر هیجان چیست؟
درمان متمرکز بر هیجان یا EFT دو مهارت اصلی را در فرد تقویت می کند. این دو مهارت عبارتند از:
- دستیابی و آشنایی با هیجانات از طریق افزایش آگاهی و پذیرش آن
- کنترل بر تغییر هیجانات و استفاده بهتر از اطلاعاتی که هیجانات در اختیار فرد قرار می دهد
درمانگران EFT باید بدون قضاوت و تأمل و تنها از سر دلسوزی به افراد تحت درمان، گوش دهند و یا از او سوال کنند. این کار موجب می شود که فرد از هیجانات خود به خوبی آگاهی پیدا کند و با آن ها کنار بیاید.
در این روش، از تکنیک های متفاوت درمانی، تحت عنوان مربیگری هیجانات، استفاده می شود. در واقع روش های سالم و درستی برای کنترل هیجانات به تشخیص روان درمانگر برای درمان فرد به کار گرفته می شود.
اهداف جلسات اولیه درمان متمرکز بر هیجان
جلسات اولیه درمان متمرکز بر هیجان به افراد کمک می کند به هیحان متمرکز در خود دست یابند. در هر جلسه یک یا چند هدف زیر دنبال می شود:
- فرد از احساسات بیشتر آگاه شود
- فرد یاد بگیرد که از احساسات استقبال کند
- فرد به خود اجازه دهد و یاد بگیرید که بتواند احساسات را به روشنی و با جزئیات توصیف کند
- فرد آگاهی از لایه های مختلف تجربیات عاطفی را افزایش دهد و یاد بگیرد که درست ترین واکنش را شناسایی کند.
مراحل بعدی درمان متمرکز بر هیجان
مراحل بعدی درمان بر رهایی هیجانات فرد تاکید دارد. در این جلسات ممکن است اهداف زیر دنبال شوند:
- فرد ارزش هیجانات را در موقعیت‌های متفاوت شناسایی کند
- فرد یاد بگیرد از هیجانات خود برای اقدام و عمل بهره ببرد
- فرد بتواند منابع هیجانات غیرمفید را شناسایی کند
- فرد تحت درمان بتواند هیحاناتی که برایش مفید نیستند را تغییر دهد
- فرد راه های جایگزین و سالم برای مقابله با موقعیت هایی که هیجانات ناسازگار هستند، پیدا کند
- فرد راه و روش شخصی برای مقابله با هیجانات ناخوشایند و یا سازگاری با آن ها را پیدا کند
به طور کلی EFT هنگامی موفقیت آمیز است که فرد تحت درمان از تجربه عاطفی خود آگاهی بیشتری داشته باشد.
روش درمان متمرکز بر هیجان چگونه به ما کمک می کند؟
تلاش های ناموفق ما برای کنترل و تسلط بر هیجانات، مشکلات را به گونه ای تشدید می کند که ما را دچار مشکلات روانی می کند. در این صورت فرد حتما باید تحت درمان قرار بگیرید. به عنوان مثال افرادی که افسردگی دارند، ممکن است وقت زیادی را صرف کنند تا از قرار گرفتن در موقعیت هایی که روحیه آنها را پایین می آورد، جلوگیری کنند. افرادی که اضطراب دارند در کنترل هیجانات ترس و نگرانی ها ناتوان هستند. به همین علت سعی می کنند تا حد امکان از مردم یا چیزهایی که اضطراب را در آن ها به وجود می آورد؛ دوری کنند.
با روش EFT، افراد هیجانات خود را به عنوان یک منبع با ارزش اطلاعات می بینند. در این روش یاد می گیرند که این هیجانات را به خوبی تجربه کنند؛ نه این که آن را نادیده بگیرند یا سرکوبش کنند. هیجانات در مشکلات روانی بسیار تاثیرگذارند. به همین دلیل، EFT در درمان بسیاری از مسائل روانشناختی مفید و موثر است.
سایر کاربردهای EFT در درمان مشکلات روانشناختی
در واقع EFT برای اولین بار در درمان افسردگی استفاده شده است. پس از آن، این روش در موارد زیر نیز مورد استفاده قرار گرفت و کاملا جواب داده است:
- کودک آزاری
- قربانیان جنسی
- اختلالات اضطراب
- اختلالات اشتها (پرخوری عصبی)
- اختلال شخصیت مرزی
- مسائل بین فردی
همچنین بسیاری از درمانگران از روش EFT در زوج درمانی استفاده می کنند و آن را موثر می دانند.
درمان متمرکز بر هیجان به درمان کدام اختلالات کمکی نمی کند؟
در بعضی از اختلالات روانشناختی، مانند پانیک یا اختلال کنترل تکانه، فرد نمی تواند به خوبی به تجربه های درونی خود پاسخ مناسبی دهد. این بخش از تجربه ممکن است با افکار، هیجانات احساسی یا هیجانات فیزیکی فرد مرتبط باشد. EFT به افراد کمک می کند تا در قبال تجربه هیجانات درونی خود مسئول باشند و به آن اهمیت دهند. به همین دلیل است که معمولاً برای درمان موارد ذکر شده زیاد توصیه نمی شود.
EFT افراد را ملزم می کند که صادق و رها باشند و کمک می کند تا افراد نسبت به تجربه عاطفی خودشان دلسوزانه رفتار کنند و آن را نادیده نگیرند. دلسوزی و صداقت در احساسات را می توان از طریق درمان متمرکز بر هیجان افزایش داد. اما این روش درمانی به کسانی که ممکن است درمانگر را عمدا فریب دهند؛ مناسب نخواهد بود.
EFT نوعی درمان است که با هدف بهبود عملکرد کلی فرد در زندگی او به کار گرفته می شود. این روش درمانی، برای رفع علائم خاصی مورداستفاده قرار نمی گیرد. بنابراین ممکن است برای افرادی که به دنبال کاهش علائم یک اختلال هستند؛ مناسب نباشد.
در مورد تاریخچه و پیدایش EFT بیشتر بدانید
درمان متمرکز بر هیجان اولین بار توسط لسلی گرینبرگ شناسایی شد. EFT یک رویکرد انسان گرایانه برای درمان، به گونه ای طراحی شده است که به افراد کمک می کند احساسات خود را بهتر قبول کنند؛ خود را با آن وفق دهند؛ آن را درک کنند و هیجانات خود را به خوبی ابراز کنند. گرینبرگ تصمیم نداشت که این روش درمانی را کشف کند. در واقع مطالعات او در زمینه چگونگی تغییر انسان ها بوده است که منجر به یدایش این روش شده است. روند توسعه درمان متمرکز بر هیجان تقریباً سه دهه طول کشید. اولین مطالب مرتبط با آن نیز در سال 1979 منتشر شد.
سخن پایانی
روش درمان متمرکز بر هیجان یا EFT تلاش می کند تا به افراد کمک کند تا درون خود را ببینند و احساسات خود را بهتر درک کنند. اما با روش درمان متمرکز بر عاطفه تفاوت دارد. این روش به منظور کمک به زوجین و اعضای خانواده به درک بهتر احساسات سایر افراد مهم در زندگیشان انجام می شود و این دو رویکرد متفواتی دارند. با این وجود، فرایند درک بهتر احساسات شخص ممکن است روابطش را با دیگران تسهیل کند و آن را بهبود دهد.
شما با مراجعه به یک درمانگر و با مشاوره و راهنمایی او می توانید به صلاح دید او این روش را برای درمان اختلالات خود به کار بگیرید.
منبع: goodtherapy.org