اختلال دوقطبی یا Bipolar Disorder، یکی از اختلالات روانشناسی و روانپزشکی جدی است که خود شخص و اطرافیانِ شخص دوقطبی را سردرگم کند. شخص دوقطبی ممکن است یک روز به علت افسردگی نتواند از تختش بیرون آید؛ اما روز بعد را بسیار خوش بینانه و پرانرژی آغاز کند. اگر یک شخص دوقطبی را می‌شناسید، بهتر است استراتژی مناسبی را برای تشویق و حمایت از او داشته باشید. این ممکن است به شخص دوقطبی کمک کند که درمان شود.
شخص دوقطبی معمولاً نوساناتی مابین دوران افسردگی و شیدایی را تجربه می کنند. برای سپری این روزها به بهترین شکل، باید نحوه برخورد با او در این دوران را به خوبی بدانید. همچنین بهتر است برای زمان‌هایی که فرد دوقطبی خشن می‌شود یا برای موارد خودکشی، مهارتهای فوریت‌های پزشکی خود را تقویت کنید.
نحوه کمک به یک شخص دوقطبی
شخص دوقطبی بیشتر از هر چیز به یک فرد قوی، همراه و البته آگاه نیاز دارد. پس قبل از هر چیز باید با علائم و نشانه های اختلال دوقطبی آشنا شوید.
1. با علائم شخص دوقطبی آشنا شوید.
اگر اختلال دوقطبی فردی از قبل تشخیص داده شده است (تشخیص اختلال دوقطبی تنها توسط روانشناس و یا روانپزشک صورت می گیرد.)؛ پس احتمالا علائم آن را به خوبی می‌شناسید. شخص دوقطبی دارای دو وجه پریودیک مانیا و افسردگی است. در طول مدت فاز مانیایی، شخص دوقطبی به نظر می‌رسد انرژی بی حد و اندازه‌ای دارد. اما در فاز افسردگی و دپرشن همان فرد ممکن است تمایلی به آمدن از تخت برای چندین روز را نداشته باشد. دو فاز مانیک و افسردگی معمولا با علائم زیر بروز می‌کند:
- فاز مانیک(شیدایی): ممکن است با سطح بالایی از خوش بینی یا تحریک پذیری، ایده‌های غیرواقع بینانه در مورد توانایی‌های فردی، احساس باانرژی بودن با وجود کم خوابیدن، تند صحبت کردن و تغییر ایده‌ها یکی پس از دیگری، عدم توانایی در تمرکز، تصمیم گیری‌های لحظه‌ای (تکانشی) یا ضعیف و حتی توهم بروز دهد.
- فاز افسردگی: نیز با ناامیدی، اندوه، احساس پوچی، تحریک پذیری، از دست دادن علایق، خستگی، عدم تمرکز، تغییر اشتها، تغییر وزن، مشکل در خواب، احساس بی‌فایده یا گناهکار بودن و فکر به خودکشی پدیدار می‌شود.
2. به تفاوت‌های انواع تیپ‌های اختلال دوقطبی آگاه باشید.
اختلال دوقطبی به چهار زیر گروه تقسیم می‌شود. این تعاریف می تواند به روانشناسان کمک کند تا به خوبی تشخیص دهند که علائم اختلال در چه سطحی بروز می‌کند.
چهار زیرگروه اختلال دئقطبی عبارتند از:
- اختلال دوقطبی نوع 1: این زیرگروه، علائم مانیک و شیدایی را بیشتر بروز می‌دهند. دوره شیدایی یا مانیک که هفت روز به طول می‌انجامد و یا آنقدر شدید است که فرد به بستری شدن نیاز داشته باشد. این دوره، به همراه افسردگی که حداقل دو هفته طول می‌کشد، پدیدار می‌شود.
- اختلال دوقطبی نوع 2: این زیرگروه، دوران افسردگی را همراه بادوره‌های خفیف مانیک مشخص می شود. اما دوره آن به اندازه کافی شدید نیستند تا در بیمارستان بستری شوند.
- اختلال دوقطبی که دوران برگشت مشخصی ندارد (BP-NOS). این زیرگروه زمانی است که شخص دوقطبی دارای علائم اختلال است، اما معیارهای تشخیص دوقطبی زیرگروه 1 یا 2 را برآورده نمی کند.
- سیکلوتیمیا: این زیرگروه زمانی است که شخص دوقطبی به مدت دو سال علائم اختلال را داشته باشد؛ اما علائم آن خفیف است.
3. نگرانی‌های خود را بروز دهید و در مورد آن صحبت کنید
اگر فکر می کنید ممکن است یکی از اطرافیان شما شخص دوقطبی است، باید در مورد آن با کسی صحبت کنید. وقتی به شخص دوقطبی نزدیک می شوید، اطمینان حاصل کنید که این کار را از نقطه نظر نگرانی انجام می‌دهید و نه قضاوت. به یاد داشته باشید که اختلال دو قطبی یک بیماری روانی است و فرد نمی‌تواند رفتارهای خود را کنترل کند.
- سعی کنید از جملاتی مشابه “من به تو اهمیت می‌دهم و متوجه‌ام که اخیرا با چه چیزی دست و پنجه نرم می‌کنی. من می‌خواهم تو بدانی که من کنارت هستم و می‌خواهم به تو کمک کنم.”
4. به حرف‌های شخص دوقطبی گوش دهید
ممکن است شخض دوقطبی با فردی که بتواند به او و احساساتش گوش دهد؛ احساس راحتی کند. مطمئن شوید که او می داند که اگر بخواهد صحبت کند، شما خوشحال می شوید.
- وقتی به حرف‌های او گوش می دهید، او را قضاوت نکنید و یا سعی نکنید مشکلاتش را برطرف کنید. فقط در حد گوش دادن و برخی از تشویق های واقعی او را خوشحال می‌کند. به عنوان مثال می‌توانید بگویید “به نظر می رسد که واقعاً اوقات سختی را پشت سر گذاشته ای. من نمی دانم چه احساسی داری، اما من به تو اهمیت می دهم و می خواهم به تو کمک کنم.
5. وقت مراجعه به روانشناس برای او تنظیم کنید
شخص دوقطبی ممکن است هنگام بروز علائم، به کمک شما برای گرفتن وقت نیاز داشته باشد. شما در این راه می‌توانید به او کمک کنید و وقت قرار ملاقات بگیرید.
اگر فرد در برابر رفتن به روانشناس مقاومت دارد، سعی نکنید او را مجبور کنید. درعوض، می‌توانید از او بخواهید تا یک چکاپ عمومی انجام دهد. در این صورت ممکن است فرد علائم خود را با پزشک در میان بگذارد.
6. شخص دوقطبی را به مصرف داروهای تجویز شده تشویق کنید.
اگر برای كنترل علائم دوقطبی بیمار، داروها تجویز شده است، حتماً آن حواستان باشد که داروها را مصرف كند. معمولا که شخص دوقطبی مصرف داروهای خود را متوقف می‌کند. به این علت که احساس بهتری داشته یا فاز مانیک را پشت سر گذاشته است.
- به او یادآوری كنید كه داروها ضروری است؛ و متوقف كردن داروها ممكن است اوضاع را بدتر كند.
7. سعی کنید صبور باشید.
حتی اگر بعد از چند ماه درمان، شخص دوقطبی بهبود یابد، اما بهبودی کامل می تواند سالها طول بکشد. همچنین ممکن است در طول مسیر درمان مشکلاتی به وجود آید. بنابراین سعی کنید در طول درمان صبور باشید و آرامش داشته باشید.
8. برای خود وقت بگذارید.
حمایت از شخص دوقطبی می تواند شما را ضعیف کند. بنابراین برنامه ریزی کنید که برای خودتان وقت بگذارید. مثلا مدتی را از شخص فاصله بگیرید.
رفتن به یک کلاس ورزشی، ملاقات یک دوست یا مطالعه کتاب می‌تواند به شما کمک کند. همچنین رفتن به مشاوره به شما در مقابله با استرس و فشار عاطفی کمک می‌کند.
نحوه برخورد با شخص دوقطبی در دوران مانیا
- در دوران مانیایی، سعی کنید آرام باشید
- شخص دوقطبی را تشویق کنید که استراحت کافی داشته باشد
- پیاده روی ایده بسیار خوبی می‌تواند باشد
- مراقب رفتارهای تحریک آمیز او باشید
- در زمان هایی که او عصبانیت و یا پرخشاگری شدید و غیر منطقی دارد، سعی کنید واکنش خاصی نشان ندهید.
- او را با الفاضی مانند دیوانه، خل ، روانی و …. خطاب نکنید.
- مراقب ریسک هایی که ممکن است بدون برنامه در این دوران انجام شود باشید. بهتر است در مورد هر تصمیمی به او یادآوری کنید که بهتر است با روانشناس خود مشورت کند.
- مراقب باشید داروها را قطع نکند.
نحوه برخورد با شخص دوقطبی در دوران افسردگی
- به او پیشنهاد دهید که یک هدف کوچک تعیین کند
- راهکارهای مثبت برای مقابله با افسردگی به او آموزش دهید
- او را تشویق و همراهی کنید
- برنامه روزانه داشته باشید
- مراقب علائمی باشید که ممکن است فرد به خودکشی فکر کند.
- او را تشویق کنید که جلسات هفتگی خود را با روانشناس ادامه دهد.
منبع: wikihow.com