واقعیت درمانی یا Reality therapy چیست؟

واقعیت درمانی چیست؟

واقعیت درمانی، یک رویکرد فرد محور است که به جای گذشته روی حال متمرکز است. این رویکرد در دهه 1960 توسط ویلیام گلاسر ایجاد شده است؛ واقعیت درمانی، مشکلات پیرامون حل مسئله را برطرف کرده و به افراد در انتخاب بهتر اهداف خاص کمک می کند.

در واقعیت درمانی، یا فته ها حاکی از این است که پریشانی ذهنی به علت بیماری روانی ایجاد نمی شود. در عوض، وضعیت اجتماعی افراد باعث پریشانی ذهنی می شود؛ این اتفاق وقتی رخ می دهد که نیازهای اساسی روانی فرد برآورده نمی شود. این نیازها عبارتند از:

• عشق و تعلق؛
• قدرت و موفقیت؛
• بقا (تغذیه و سرپناه و غیره)؛
• آزادی و استقلال؛
• سرگرمی (لذت)

طبق گفته ی گلاسر، چه ما از این نیازها آگاه باشیم یا نه، همیشه در حال تلاش برای برآورده کردن این نیازها هستیم. ما می توانیم مستقیماً افکار و اعمال خود را انتخاب کنیم. با این حال گاهی اوقات، به طور مؤثر عمل نمی کنیم، و این می تواند پیامدهای منفی برای سلامتی و رفاه ما به همراه داشته باشد. بنابراین، واقعیت درمانی به منظور یافتن راههای تأمین نیازهای اصلی فرد و تسهیل آگاهی مراجع و تغییر افکار و اَعمال منفی طراحی شده است. واقعیت درمانی به آنها کمک می کند تا رفتار خود و همچنین دنیای پیرامون خود را کنترل کنند. سرانجام، واقعیت درمانگران این عقیده را دارند که تغییر در نحوه ی عملکردمان، برای تغییر احساسات و به دست آوردن آنچه می خواهیم اهمیت دارد.

واقعیت درمانی چطور عمل می کند؟

واقعیت درمانی یک فرآیند مشترک بین درمانگر و مراجع است. در این روش، اگر یک برنامه عملی نشود، برنامه های جدید پیشنهاد می شوند تا اینکه درمانگر و مراجع اطمینان داشته باشند که آن برنامه نتایج مثبتی به همراه دارد.

اساساً، عمل واقعیت درمانی به چند مؤلفه ی اصلی بستگی دارد:

رابطه ی مراجع و درمانگر

درمانگر  باید اطمینان حاصل کند که مراجع به راحتی احساسات خود را با وی به اشتراک می گذارد. مهم ترین گام در واقعیت درمانی، فراهم کردن موقعیتی است که افراد بتوانند به راحتی با مراجع ارتباط برقرار کنند.

انتخاب تئوری

استفاده ی موفقیت آمیز از واقعیت درمانی به دانش مشاور از تئوری انتخاب گلاسر وابسته است؛ رفتار انسان توسط پنج نیاز اساسی ما انتخاب و هدایت می شود. با پرسیدن سؤالاتی از قبیل “چه چیزی می خواهید؟” یا برای رسیدن به خواسته هایتان چه کاری انجام می دهید؟” روانشناسان می توانند به افراد در دستیابی به نیازهایی که برآورده نشده و در رسیدن به اهداف شان کمک کنند.

رفتار کنونی

واقعیت درمانی به جای گذشته روی حال و پرداختن به رفتار فعلی به جای دلایل بروز رفتار متمرکز است. اعتقاد بر این است که بهانه ها و دلایل مستقیماً باعث پیشرفت و تغییر می شوند، بنابراین مراجع از گفتگو درباره هرگونه مشکل، شکایات یا علائم خودداری می کند. در عوض، به جای سرزنش و تلاش برای کنترل دیگران، بر اعمال و افکار تأکید دارد.

داوری ارزشی

روانشناس، انتخاب ها و رفتارهای فعلی مراجع را صادقانه ارزیابی می کند تا مشخص کند برای رسیدن به اهداف شان چه تغییراتی لازم است. هنگامی که فرد قضاوت کرد که رفتار فعلی وی غیرقابل قبول است، مشاور می تواند به او کمک کند تا یک برنامه ی عملی را تنظیم، اهداف واقعی را تعیین و مراحلی را توضیح دهد که باید برای تحقق این راه حل ها در نظر گرفته شوند.

اقدام به عمل

اقدام به عمل در واقعیت درمانی، فرد را قادر می سازد تا علاوه بر تحقق خواسته ها و نیازهای خود، زندگی خود را با استفاده از روش های سازنده کنترل کند. افراد باید مسئولیت انجام کارهای خود را بر عهده بگیرند. روانشناس، پیشرفت مراجع را در طول درمان ارزیابی می کند و در صورت نیاز ممکن است اصلاحاتی را پیشنهاد کند. یک طرح همیشه برای تجدید نظر یا رد توسط مراجع آماده است.

عدم مجازات

روانشناسان، اگر مراجع اقدام به عمل نکند، از مجازات یا نپذیرفتن وی قطع امید می کند. این یعنی که مجازات می تواند رابطه ی افراد را مختل کند. هدف مشاور؛ توانمندسازی و ایجاد انگیزه در فرد برای تغییر رفتار است. معمولاً، مشاور با کشف علت، سعی در برطرف کردن مشکل دارد. تلاش هایی در این زمینه باید صورت بگیرد.

فواید واقعیت درمانی

فواید واقعیت درمانی، تمرکز بر ایجاد راه حل و تغییر افکار و اَعمال افراد است. واقعیت درمانی به افراد کمک می کند تا بتوانند زندگی و روابط خود را کنترل، اعتماد به نفس و عزت نفس خود را تقویت و بهتر با مشکلات مقابله کنند.

از واقعیت درمانی برای درمان مشکلاتی مانند اعتیاد، اختلال در خوردن غذا، سوء مصرف مواد، فوبیا، اضطراب و سایر مشکلات رفتاری و عاطفی استفاده می شود. همچنین،  واقعیت درمانی می تواند در درمان مشکلاتی مانند مسائل نژادی، مسائل مربوط به هویت جنسی و مشکلات فرهنگی مفید باشد. این مشکلات می توانند باعث ایجاد تنش شوند. اما واقعیت درمانی می تواند شکاف بین تعصب و جهل را از بین ببرد تا افراد رفتار منفی خود را تقویت کنند و برابری را ارتقاء دهند.

علاوه بر این، واقعیت درمانی در کمک به همکاران، خانواده ها و افراد دیگر در برقراری روابط خاص موثر است و به افراد کمک می کند تا بتوانند موقعیت های دشوار را بهتر درک کنند( به عنوان مثال اگر شخصی که دوستش دارند، ایدز یا اعتیاد داشته باشد).

واقعیت درمانی، محیطی برای افراد فراهم می کند تا بدون احساس شرم، پشیمانی یا خجالت احساسات شان را بیان کنند. همچنین، واقعیت درمانی می تواند برای گروه های بزرگی از افراد انجام شود، زیرا هر کس می تواند نیازها و خواسته های خود را بیان کند و برنامه ای برای بهبود مشکلات و اختلافات طرح کند.