خود انتقادی چیست؟ و چرا همش از خودم انتقاد میکنم

خود انتقادی چیست؟ انتقاد از خود بر نحوه تفکر، احساس و رفتار ما تأثیر می‌گذارد. ما اغلب بیشتر از دیگران از خود انتقاد می‌کنیم و می‌توانیم تصمیمات و اعمال خود را به سختی قضاوت کنیم. اگر مدام درگیر انتقاد کردن از خودمان باشیم رفاه و سلامت روان خود را به خطر خواهیم انداخت. البته گاهی اوقات انتقاد می‌تواند سازنده و مثبت باشد، اما افراط در آن عواقب جبران‌ناپذیری دارد. برای یافتن پاسخ سؤال‌های خود در مورد علت خودسرزنشی تا انتهای مطلب با ما باشید. 

خودانتقادی یا انتقاد از خود چیست؟

انتقاد از خود فرایندی است که فرد به مرتب ارزیابی‌های منفی از شخصیتش انجام می‌دهد. او مرتب روی نقص‌ها، نارسایی‌ها و اشتباهات متمرکز است. به همین خاطر در ضمیر ناخودآگاه گفت‌وگوهای انتقادی و خشنی دارد که معمولاً با احساساتی همچون شرم، سرزنش، گناه همراه می‌شود. افرادی که همیشه نسبت به عملکردشان انتقاد دارند، معمولاً استانداردهای بسیار بالایی تعیین می‌کنند و در صورت عدم دستیابی به آن‌ها، مورد قضاوت و خودتنبیهی قرار می‌گیرند. 

آیا درگیر خودانتقادی هستم؟

خود انتقادی نوعی خودآزاری محسوب می‌شود. افرادی که دچار خود انتقادی هستند معمولاً همیشه احساس می‌کنند فردی نظاره‌گر اعمال آن‌هاست و منتظر است تا هر گونه نقش و اشتباهی را به آن‌ها یادآوری نماید. اگر همیشه و در هر همه حال ذهنتان درگیر انتقاد از خودتان است، چنین مشکلی دارید. افراد دچار این اختلال فکر می‌کنند باید در هر کاری موفق شوند. آن‌ها عدم موفقیت را یک شکست بسیار بزرگ تلقی می‌کنند و به جمله شکست مقدمه یک پیروزی است چندان باور ندارند.

خودانتقادی از کجا ناشی می شود؟

این اختلال روان‌شناسی معمولاً از رابطه‌ای است که ما از کودکی تابه‌حال با دوستان یا والدین خود داریم، در این شرایط دلیل خود انتقادی چیست؟ طور مثال، والدین سخت‌گیر و کنترل‌گر که محبت کمتری نثار فرزندان خود می‌کنند ممکن است آن‌ها را به سوی خود انتقادی سوق دهند. کسانی که از کودکی توسط همسالان خود مورد اذیت و آزار قرار گرفته‌اند نیز دچار خود انتقادی می‌شوند. 

اگر احساس بدی به ما دست می دهد چرا از خود انتقاد می کنیم؟

شاید یکی از دلایل این باشد که ما سعی می‌کنیم رفتارهایی را از همسالان خود، آموزش ببینیم که انتقادات کمتری به دنبال داشته باشد. به طور مثال، هنگامی که والدین مرتب از فرزندشان بابت این که بر اساس توقعات آن‌ها نتیجه نگرفته است، انتقاد می‌کنند، او فکر می‌کند انتقادات مفید و سازنده هستند و هنگام شکست‌ها خودش نیز دست به رفتار مشابه می‌زند. آن‌ها در ذهنشان به نتایج زیر می‌رسند: 

• با بیشتر کارکردن در مدرسه انتقادات پدر و مادرم نسبت به من کاهش می‌یابد. 
• والدینم با دیدن انتقاداتی که من از خودم می‌کنم، از انتقادکردن دست برمی‌دارند. 
• احساسات بد من هنگام انتقادات پدر و مادرم کاهش می‌یابد، زیرا قبلاً چنین حسی را به خودم داده‌ام. 

۱۲ دلیل که باعث می‌شود خودتان را بیش‌ازحد سرزنش کنید

به نظر شما چه عواملی موجب سرزنش خود می‌شود؟ برای دریافت پاسخ این سؤال در ادامه با ما همراه باشید تا دلایل را جزء به جزء بررسی کنیم. 

الگوبرداری از سنین پایین

اغلب عادت‌هایی که ما امروزه داریم را در دوران کودکی یاد گرفته‌ایم. اگر کودک مرتباً از والدین بشنود که هر بار مرتکب اشتباهی می‌شوند، خود را احمق خطاب می‌کند، ممکن است آن رفتار کلامی را تقلید کند و خودش این عادت را بسازد. حال اگر فردی در سنین کودکی شروع به انتقاد از شما نماید و مرتب به شما بگوید چقدر احمق هستید، بعید نیست که شما نیز همین کار را با خودتان انجام دهید. در ادامه در مورد این که دلایل خود انتقادی چیست بیشتر صحبت می‌کنیم. 

سخت گرفتن به خود را انگیزه دهنده می‌دانید

اغلب افراد به صورت آگاهانه یا غیرآگاهانه فکر می‌کنند که سخت‌گیری‌کردن موجب افزایش انگیزه برای دستیابی به خواسته‌ها می‌شود. یکی از باورهای اشتباه این است که اگر دائم به خود سخت نگیریم به فردی تنبل، بی‌ارزش و مولد تبدیل خواهیم شد. با توجه به چنین طرز فکرهای غلطی افراد شروع به سخت‌گیری‌های بی‌جا می‌کنند و سرزنش بخاطر اشتباه به یک عادت دائمی تبدیل می‌شود. 

از مغرور به‌نظرآمدن می‌ترسید

گروهی از مردم وحشت زیادی از مغرور به‌نظررسیدن نزد دیگران دارند. به همین خاطر برای حفظ فروتنی و تواضع به خود انتقادی روی می‌آورند. بسیاری از کسانی که با اختلال خود انتقادی مواجه هستند در محیط‌های پرورش یافته‌اند که تواضع را به چشم یک مورد ضروری می‌دیده‌اند، بنابراین برای مقابله با آن آغاز به خود انتقادی نموده‌اند. 

فکر می‌کنید مهربانی با خود نوعی خودآزاری است

تعداد زیادی از مردم درک صحیحی نسبت به مهربانی و شفقت با خود ندارند. شفقت به خود یعنی هنگام اشتباه‌کردن با خودمان مهربان باشیم و خود را به باد انتقاد نگیریم. برخی افراد به شیوه درستی این کار را انجام نمی‌دهند تا تأثیر مثبت آن را ببینند و به همین دلیل تصور می‌کنند کار مزخرفی است یا نوعی خودشیفتگی و خودپسندی است. دسته دیگر فکر می‌کنند که شفقت داشتن نسبت به خود جلوی پیشرفت را می‌گیرد. آن‌ها سخت‌گیری را تضمینی برای موفقیت می‌بینند در حالی که این‌طور نیست. 

شیوه پرورش فرزندان

از بدو تولد تا بزرگسالی والدین نقش اساسی در ایجاد هویت فردی فرزندان خود دارند. والدینی را در نظر بگیرید که فرزندان را در مقایسه‌های نابرابر قرار می‌دهند. آن‌ها به‌جای تشویق‌کردن فرزندشان مدام از آن‌ها انتقاد می‌کنند. جملات تاثیرگذار والدین در خود انتقادی چیست؟

• ما این‌همه امکانات برات فراهم کردیم که نمره ریاضی ۱۸ بگیری؟
• چه کمبودی داشتی که پزشکی دانشگاه تهران قبول نشدی؟
• دوستت نصف امکانات تو رو نداره ولی ببین چقدر موفقه!

تکرار مداوم جملاتی از این قبیل فرزندان را سرخورده و ناراحت می‌کند. این باعث می‌شود که حتی اگر در انجام کاری موفق شوند نیز نسبت به خودشان انتقاداتی داشته باشند. 

ژنتیک

وراثت و ژنتیک نیز می‌تواند در خلق‌وخوی افراد تأثیرگذار باشد. به طور مثال، ممکن است شما ژن افسردگی و افکار منفی را به ارث ببرید یا نسبت به انتقاد حساس باشید. اینکه مرتب افکار منفی در سر بپرورانید، ممکن است شما را به فردی بدل سازد که همیشه منتقد اول خودش است. چنین کسی از دستاوردهای خود لذت کافی نمی‌برد، زیرا همیشه دلیلی برای طرح انتقاد و نارضایتی دارد.  

رسانه‌های اجتماعی

فرهنگ و رسانه در شکل‌دادن به آنچه که ما احساس می‌کنیم باید باشیم یا انجام دهیم نقش دارند. به طور مثال، فعالان عرصه مدلینگ سال‌هاست با ارائه تصاویر ادیت شده و بی‌نقص و همچنین استفاده از مدل‌های لاغراندام این باور را رواج داده‌اند که همه باید هیکلی تراشیده و بی‌نقص داشته باشند. ارائه چنین دیدگاه‌هایی به جوامع باعث شده تا افراد مرتب دست به مقایسه بزنند و از خودشان بابت بدن یا اندامی که دارند انتقاد کنند. 

حساسیت نسبت به‌اشتباه کردن

افرادی که روی اشتباه‌کردن حساس هستند نیز ممکن است به‌مرورزمان دچار اخلال خود انتقادی شوند. آن‌ها ضمن مقایسه‌کردن خودشان با دیگران حس حقارت می‌کنند. جواب آن‌ها به این حس حقارت نیز خود سرزنشی و انتقادهای ناروای درونی است. 

نداشتن قاطعیت

نداشتن قاطعیت در ارتباط با نیازهای خودتان دیگران نیز می‌تواند منجر به خود انتقادی شود، به نظر شما نقش عدم قاطعیت در خود انتقادی چیست؟ اگر در نه گفتن به درخواست‌های بی‌ملاحظه‌ای که دیگران از شما دارند، مشکل دارید و نمی‌توانید آن‌ها را رد کنید، عواقب گریبان‌گیر شما می‌شود. پس از پذیرفتن درخواست دیگران با خودتان می‌گویید من آدم ناتوانی هستم که نمی‌توانم به دیگران نه بگویم. با این افکار منفی و مرور آن‌ها از خودتان انتقاد می‌کنید. 

 بلاتکلیف بودن در تصمیم‌گیری‌ها

شاید شما نیز جزو افرادی باشید که تصمیم‌گیری در مورد مسائل مختلف برایتان سخت‌ترین کار دنیاست. شما به حدی به خودتان اعتماد ندارید که بتوانید تصمیم‌گیری کنید و پیامدهای منفی احتمالی که ممکن است رخ دهد را در نظر بگیرید. افراد خود انتقاد نمی‌دانند که هر تصمیمی دو سو دارد و حتی می‌توان از دل بازتاب‌های منفی آن نیز نکات مثبتی استخراج نمود. 

 منزوی بودن و تنهایی

شما همیشه خودتان را در مقبل دیگران دست‌کم می‌گیرید و از انجام چالش‌های گوناگون پرهیز می‌کنید. زیرا معتقد هستید که چیزی برای ارائه یا حرفی برای گفتن ندارید. این باور رفته‌رفته شما را گوشه‌گیر و افسرده می‌کند. تنهایی به‌مرور افکار منفی را افزایش می‌دهد و شما به‌جای فعالیت‌های بیشتر و تلاش برای کسب موفقیت مرتب افکار اشتباه خود را پرورش می‌دهید. 

نشخوارهای فکری منفی

هیچ‌گاه نکات مثبتی که در وجودتان دارید را نمی‌بینید و بابت آن‌ها شکرگزار نیستید. همیشه همه توجهتان به‌سوی افکار منفی است که موجب افسردگی شما می‌گردد. رهاکردن افکار منفی که در ذهن شما ریشه دوانده‌اند بسیار مشکل است. این افکار دزد شادی شما هستند و روزبه‌روز خودخوری‌های شما را افزایش می‌دهند. با شرکت در کلاس عزت نفس در تهران می‌توانید افکار منفی را کاهش داده و شخصیت خود را توسعه دهید. 

مزایای خود انتقادی

مزایای خود انتقادی چیست؟ انتقاد از خود می‌تواند انگیزه‌ای قوی در افراد برای بهبود مستمر خود ایجاد کند. انتقاد خواه در کار، روابط یا مهارت‌های شخصی افراد باشد، می‌تواند آن‌ها را به سمت تعیین استانداردهای بالاتر سوق دهد.

انتقاد از خود می‌تواند حس مسئولیت‌پذیری را تقویت کند. زمانی که افراد خود را در استانداردهای بالا نگاه می‌دارند و مایل به اعتراف به اشتباهات خود هستند، به احتمال زیاد مالکیت اعمال و عواقب آن را به دست می‌گیرند.

انتقاد می‌تواند منجر به افزایش خودآگاهی شود. با درگیرشدن در خود انعکاس و ارزیابی انتقادی، افراد می‌توانند بینش عمیق‌تری نسبت به افکار، رفتارها و اعمال خود به دست آورند. لازمه درمان سرزنش خود افزایش خودآگاهی است. افزایش خودآگاهی به افراد اجازه می‌دهد تا نقاط قوت، ضعف، ارزش‌ها و انگیزه‌های خود را بهتر درک کنند.

عواقب انتقاد از خود چیست؟

انتقاد بیش از حد از خود می‌تواند بر سلامت روان و عزت نفس فرد تأثیر بگذارد. خود قضاوتی مداوم و انتقاد از خود می‌تواند منجر به گفت‌وگوی منفی، شک به خود و گفتگوی درونی خشن شود. این می‌تواند عزت نفس و احساس خود ارزشمندی فرد را از بین ببرد.

انتقاد بیش از حد از خود می‌تواند ترس از شکست را ایجاد کند و باعث شود افراد از خطرات اجتناب کنند و فرصت‌های رشد را از دست بدهند. هنگامی که افراد بیش از حد از خود انتقاد می‌کنند، ممکن است از اشتباه‌کردن یا شکست بترسند که می‌تواند مانع از توانایی آن‌ها برای ریسک‌کردن و دنبال‌کردن فرصت‌های جدید شود.

انتقاد از خود اغلب با پریشانی روانی، از جمله علائم افسردگی، اضطراب و عزت نفس پایین همراه است. این عوامل می‌تواند مانع رشد شخصی شود، روابط بین فردی را مختل کند و به چرخه‌ای از احساسات منفی کمک کند. ما باید بدانیم روش صحیح خود انتقادی چیست تا از این طریق به رشد خود کمک کنیم. انتقاد از خود با راهبردهای ناسازگار تنظیم هیجان مانند نشخوار فکری و اجتناب مرتبط است که می‌تواند مشکلات روانی را بدتر نماید. 

جمع‌بندی

انتقاد از خود یعنی چه؟ یافتن تعادل سالم در انتقاد از خود برای رفاه ذهنی و عاطفی ما ضروری است. با تعیین انتظارات واقع‌بینانه، تمرین شفقت به خود، جستجوی بازخورد بیرونی، و بازنگری در انتقاد از خود به عنوان ابزاری برای رشد، می‌توانیم از مزایای آن بهره ببریم و از اثرات منفی آن اجتناب کنیم. ما باید برای پیشرفت تلاش کنیم، نه رسیدن به کمال و در مسیر خود به سمت رشد شخصی و خودسازی، رابطه سالم همراه با انتقاد از خود را پرورش دهیم. اگر در مورد خود انتقادی سؤالی دارید، آن را با ما در میان بگذارید.