حرمت نفس چیست؟ و راه های افزایش حرمت نفس

حرمت نفس چیست؟ بر اساس گفته‌های انجمن روان‌شناسی آمریکا، حرمت نفس به خود به معنای توجه سالم و درست به شخصیت، ارزش‌ها و حیثیت خودمان است که به عنوان معیاری برای سنجش ارزش خود شناخته می‌شود. جودیت زکسون، مؤسس و مدیر بالینی گروه روانشناسی زکسون می‌گوید: حرمت نفس به قدردانی از هویت شما به عنوان یک فرد نیاز دارد. این موضوع بر ارزش‌ها، احساسات، افکار، رفتارها و تعهدات شما تأثیر زیادی دارد. در این مقاله به اهمیت حرمت نفس و روش‌هایی که می‌توانیم برای بهبود چنین حسی انجام دهیم را با هم بررسی می‌کنیم، بنابراین پیشنهاد می‌کنم تا انتها با کلینیک روانشناسی در تهران دکتر شیرین زاده ما همراه باشید. 

حرمت نفس چیست؟

حرمت نفس یعنی خود را دوست داشته باشیم و مراقبت‌های لازم را برای حفظ سلامت روحی و جسمی انجام دهیم. این یعنی نسبت به ارزها و معیارهای اخلاقی که برای خودمان تعیین کرده‌ایم، پایبند هستیم. رفتارکردن بر اساس باورها و ارزش‌های خودتان حس شادی، رضایتمندی و خوشبختی را برای شما به ارمغان می‌آورد. زاکرمن نیز در این باره می‌گوید که چنین کاری به‌نوبه خود حس خوب‌بودن شما را بهبود می‌بخشد. 

حرمت نفس سبب می‌شود از مقایسه زندگی خود با دیگران دست برداریم. این موضوع در دنیای دیجیتال امروز از اهمیت زیادی برخوردار است. مقایسه مدام با افراد در پلتفرم‌هایی مانند اینستاگرام و تیک‌تاک بیداد می‌کند. هنگامی که ما دارای سطح پایینی از حرمت نفس هستیم، تمایل به مقایسه اجتماعی بیشتری داریم. این باعث می‌شود احساس بدتری نسبت به خودمان داشته باشیم، به‌اندازه کافی خوب نباشیم و دستاوردهایمان را به حداقل برسانیم.

دیویا رابین یکی از روان‌درمانگران معروف شهر نیویورک می‌گوید: «وقتی کسی به خود احترام می‌گذارد، خودش را پذیرفته و معتقد است که سزاوار همه چیزهای خوب این دنیاست.» اهمیت حرمت نفس چیست؟ ما به دنبال ارتباط و احساس تعلق هستیم، بنابراین تعلق به خود و سلامت روانی نیز بسیار مهم است.

اهمیت احترام و حرمت به خود چیست؟

حرمت قائل‌شدن برای خود امری ضروری محسوب می‌گردد، زیرا با رفاه کلی فرد ارتباط دارد. حرمت قائل‌شدن برای خود حس اعتماد به ‌نفس به شما می‌دهد. افراد با عزت نفس قوی عموماً قابل‌اعتماد هستند. وقتی افراد احترام و حرمت به خود را رعایت کنند، می‌توانند حرمت دیگران را نیز به دست آورند. احترام به‌منظور ایجاد اعتماد و برقراری ارتباط مؤثر با دیگران ضروری است.

یکی دیگر از دلایل حرمت گذاشتن به خود این است که با این کار آرامش درونی پیدا می‌کنید. شاید شما با افرادی مواجه شوید که با شما مخالف هستند، شما را سرکوب می‌کنند و موانعی در مسیر شما ایجاد می‌کنند. حرمت نفس مانند یک موتور محرک شما را انرژی شما را برای حرکات روبه‌جلو تقویت می‌سازد. حرمت نفس می‌تواند به عنوان یک راهنمای تأییدکننده در موقعیت‌های دشوار عمل کند. زمانی که به خودتان احترام می‌گذارید، راحت‌تر می‌توانید نسبت به باورهای شخصی و ارزش‌های خود در زمان تصمیم‌گیری‌ها پایبند باشید. حرمت نفس داشتن باعث حمایت از سلامت روان شما می‌گردد. 

عزت نفس نوعی مراقبت از خود به شمار می‌رود. عدم حرمت نفس می‌تواند باعث کاهش عزت نفس شود و بر سلامت روان تأثیر منفی بگذارد. دوره اعتماد به نفس در تهران یکی از راه‌های حل این مسئله است. مرکز مشاوره دکتر شیرین زاده با برگزاری انواع کارگاه‌های آموزشی عزت نفس سلامت روانی جامعه را افزایش می‌دهد. 

ویژگی افراد با حرمت نفس پایین

اکنون به شما می‌گوییم که ویژگی‌های بارز افراد دچار کمبود حرمت نفس چیست؟

دوست داشتنی تقلبی

افراد دچار کمبود حرمت نفس به دلیل از ردشدن و ابراز مخالفت با نظراتشان هراس دارند معمولاً آن را بروز نمی‌دهند. آن‌ها فکر می‌کنند که در صورتی دوست‌داشتنی هستند که همه افراد با نظرات آن‌ها موافق باشند. این حرکت هیچ جذابیتی برای دیگران ندارد. به طور مثال، فرض کنید فردی در یک جمع مرتب می‌گوید من تابع جمع هستم، هر چه شما بگویید. در نگاه اول شاید بگوییم چقدر وجود چنین فردی خوب است. در یک رابطه بلندمدت چنین رفتاری اصلاً خوب نیست. این بدان معنا نیست که چنین افرادی راهکاری ندارند؛ بلکه آن‌ها از بیان نظرشان می‌ترسند. 

نظرات ناگفته با گذشت زمان منجر به اتفاقات بدی می‌شود، زیرا به یک‌باره می‌بینید چنین افرادی با حجم زیادی از نارضایتی بحث را آغاز می‌کنند. اگر من جای شما بودم چنین کاری انجام نمی‌دادم. هفته قبل به خاطر شما کوتاه آمدم. آن وقت است که ما پی می‌بریم، پشت چهره این افراد چقدر توقعات پنهان از دیگران بوده است. فیدبک‌هایی که اطرافیان به ما می‌دهند بر اساس شرایط روحی روانی خودشان است. اگر در زندگی خود دغدغه یا استرس خاصی داشته باشند، فیدبکی که می‌دهند با زمانی که زندگی شادی را تجربه می‌کنند، تفاوت دارد. افزایش حرمت نفس چنین مشکلاتی را از بین می‌برد. 

مقایسه ناعادلانه و بی رحمانه خود با دیگران

مقایسه‌کردن خودمان با دیگران وضعیت ما را درباره حرمت نفس نشان می‌دهد. خیلی از ما عادت داریم که همیشه نتیجه موفقیت دیگران را ببینیم و خودمان را با شرایط حال حاضر وی مقایسه کنیم. هیچ‌چیزی در این دنیا به‌آسانی به دست نمی‌آید. منظور از مقایسه به عنوان یکی از دلایل کمبود حرمت نفس چیست؟ فلانی را دیده‌اید، چقدر ثروتمند و موفق شده است، اما نمی‌گوییم که پشت موفقیت فعلی وی شب‌بیداری‌های زیاد، گذشتن از تفریحات، سخت کار کردن، پس‌انداز کردن و… بوده است. فلانی را ببین چه بدنی برای خودش ساخته است، اما نمی‌گوییم که چندین سال است کربوهیدرات کم‌مصرف می‌کند، رژیم‌های سخت و طولانی می‌گیرد. 

فردی که سال‌ها درس خوانده حتی مسافرت نرفته است و هم اکنون جزو مفاخر علمی کشور شده را با خودمان قیاس می‌کنیم. همیشه برای به دست آوردن برخی چیزها باید از بعضی چیزهای دیگر بگذریم. فرد بدون حرمت نفس شخصیت خود را نمی‌پذیرد و خودش را کافی نمی‌داند. چنین افرادی به جای پیدا کردن دلایل درونی مشکلاتشان مرتب خود را در مقام مقایسه با دیگران قرار می‌دهند. آن‌ها حتی تعریف‌های دیگران از خودشان را نیز انکار می‌کنند. 

عدم قدرت ریسک‌پذیری

عدم ریسک‌پذیری و خطرکردن یکی دیگر از ویژگی های افراد دچار کمبود حرمت نفس به حساب می‌آید. این افراد بیش از حد درباره چیزهای مختلف احتیاط می‌کنند. به همین خاطر شاید خیلی از فرصت‌های طلایی زندگی خود را از دست بدهند. به دلیل حس عدم اعتمادی که به دیگران دارند، خودشان را در موقعیت‌های جدید قرار نمی‌دهند. عدم تجربه‌های جدید در نهایت حرمت نفس افراد را خدشه‌دار می‌کند و آن را کاهش می‌دهد. 

این افراد خودشان را با کسانی قیاس می‌کنند که در زندگی به خودشان اجازه کسب تجربه‌های جدید و ریسک‌پذیری داده‌اند و همین امر موجب دریافت پیشنهادهای شگفت‌انگیز شده است. افراد دچار کمبود حرمت نفس تنها شرایط کاری و چیزهایی که در مسیر آن‌ها وجود دارد را دیده‌اند. مشکل افراد دچار کمبود حرمت نفس چیست؟ آن‌ها ریشه مشکلات را خودشان نمی‌دانند که در زندگی هیچ‌گاه قدرت ریسک‌پذیری نداشته‌اند. چنین افرادی باید خود را به دلیل کارهایی که تاکنون انجام نداده‌اند سرزنش کنند نه اشتباهاتی که مرتکب شده‌اند. 

چطور حرمت نفس بیشتری داشته باشیم؟

اکنون تمرین‌هایی را که باعث افزایش حرمت نفس می‌گردد را با هم مرور می‌کنیم. این راهکارها عبارت‌اند از: 

ذهن آگاهی داشته باشیم

زندگی آگاهانه در تمام جنبه‌ها باعث بهبود حرمت نفس افراد می‌شود. ذهن‌آگاهی دیدگاه خوبی درباره این که آیا در قالب باورها و چارچوب‌های خودمان زندگی می‌کنیم یا این که نقاب بر چهره زده‌ایم و مرتب به خودمان دروغ تحویل می‌دهیم. آیا فرد دروغینی که از خودمان ساخته‌ایم باعث شده است اطرافیان ما را تحسین کنند. در زندگی شخصی نیز بهتر است، مانند رانندگی گاهی اوقات کمی مکث کنیم و رفتارهای خودمان را زیر ذره‌بین بگذاریم. 

آیا کاری که به آن علاقه داریم را انجام می‌دهیم یا این که صرفاً برای گذران زندگی کار می‌کنیم؟ آیا سمت علایق خودمان می‌رویم؟ دقت نمودن به این نکات باعث می‌شود که اگر به بیراهه می‌رویم هر چه زودتر آن را تشخیص دهیم و چاره‌ای برای آن پیدا کنیم. به‌منظور ارتقای حرمت نفس لازم است بدانیم کارهایی که انجام می‌دهیم درست هستند یا خیر. ذهن‌آگاهی شما را با نقاط ضعف و اشتباه‌هایتان آشنا می‌سازد و به‌سوی مسیر درست سوق می‌دهد. 

به دنبال کافی بودن باشیم تا کامل بودن

اینکه دوست داریم فردی کامل و بی‌عیب‌ونقص باشیم، امری محال است. افراد با حرمت نفس پایین همیشه سعی در کامل‌بودن دارند. به همین خاطر چارچوب‌هایی برای خودشان می‌سازند که بیشتر از منفعت برایشان ضرر دارد. این افراد چون فکر می‌کنند با یک اشتباه آبرویشان می‌رود و ارزش آن‌ها پایین می‌آید، مدام برای کامل‌بودن تلاش می‌کنند. با این حال، راه حل بهبود حرمت نفس چیست؟

در این خصوص نباید زیادی به خودمان سخت بگیریم. کافی است بپذیریم که انسان هستیم و ممکن است مرتکب هر اشتباهی شویم. اشتباه‌کردن اصلاً چیز بد یا زشتی نیست. از هر اشتباهی می‌توان درس‌ها‌ی جدیدی یاد گرفت و آن را جبران نمود. اگر حرمت نفس سالمی داشته باشید به‌سوی تکامل و بهتر شدن حرکت می‌کنید نه کامل‌شدن. افراد با حرمت نفس پایین در صورتی که چیزی برایشان به حد کافی دستاورد نداشته باشد، عذاب زیادی می‌کشند، زیرا هیچ اعتقادی نسبت به پیشرفت و ترقی ندارند. آن‌ها حتی در صورت بیماری نیز باید کاری انجام دهند، در غیر این صورت حس پوچی و بی‌مصرف بودن دارند.  

به خودم احترام بگذارید

احترام‌گذاشتن به خود یکی از بهترین کارهایی است که می‌توانیم در حق خودمان انجام دهیم. این بدان معناست که غذاهای سالم بخوریم، رژیم بگیریم، ورزش کنیم و از این طریق برای سلامت روح و جسم خود ارزش قائل شویم. با کارهایی مانند کتاب‌خواندن نیز می‌توانیم از لحاظ روحی خود را تقویت کنیم. این کار ورژن بهتری از شما می‌سازد که به‌سادگی در برابر ناملایمات تسلیم نمی‌شود. پرانرژی بودن و انجام فعالیت‌های مختلف زمینه مناسبی را برای بهبود حرمت نفس شما انجام می‌دهد. 

با این کار بهتر می‌توانیم زندگی خود را کنترل نماییم. لازم است زمانی که وظایف و مسئولیت‌های خود را درست و اصولی انجام می‌دهیم منتظر تأیید و تحسین دیگران نباشیم. باید خودمان، خودمان را تحسین کنیم و برای خوب پیش رفتن کارها پاداش در نظر بگیریم. ما چگونه با اشتباهی که دوستمان انجام می‌دهد برخورد می‌کنیم؟ در حق خودمان نیز باید همان کارها را انجام دهیم. با حرف‌های بد و منفی خود را سرزنش نکنیم. باید رفتار ما با خودمان همان‌طوری باشد که دیگران را راهنمایی می‌کنیم. 

مسئولیت پذیر باشیم

نقش مسئولیت‌پذیری در بهبود حرمت نفس چیست؟ اگر در زمینه وظایفی که روی دوشمان است به موفقیت برسیم، حرمت نفس ما افزایش می‌یابد. مسئولیت‌پذیری یکی از مهم‌ترین فاکتورها در کسب موفقیت محسوب می‌شود. افراد مسئولیت‌پذیر اطرافیانشان را به چشم وسیله‌ای برای رسیدن به خواسته‌های خود نمی‌بینند، به همین خاطر همیشه در کسب اهداف خود موفق عمل می‌کنند. 

ما مسئول تصمیمات و کارهایی که در زندگی انجام می‌دهیم، هستیم. کسی که حرمت نفس خوبی دارد چنانچه قادر به انجام کاری نباشد، به‌جای بهانه‌آوردن در مورد کمبود وقت، می‌گوید که در اولویت و زمان‌بندی‌های من نبود. بهانه‌جویی بزرگ‌ترین دشمن حرمت نفس به‌ حساب می‌آید. 

تفاوت عزت نفس و حرمت نفس چیست؟

تفاوت عزت نفس و حرمت نفس بسیار باریک است. عزت نفس بدین معناست که چقدر خودتان را دوست دارید. حرمت نفس به شیوه نشان‌دادن این عشق به خودتان بازمی‌گردد. اگر عزت نفس خوبی داشته باشید، برای روح و جسم خودتان ارزش و احترام قائل می‌شوید. عزت نفس مربوط به تعامل‌های مختلف ما با جهان بیرون است. زاکرمن در این خصوص می‌گوید که حرمت نفس نباید به کسب موفقیت یا عملکرد وابسته باشد. حرمت نفس یک دیدگاه تغییرناپذیر و پذیرفته شده است که ما نسبت به خودمان و ارزش‌هایمان داریم. عزت نفس در مورد توانایی‌های ما و کنترلی که در موقعیت‌های خاص روی خودمان داریم، است. حرمت نفس در مورد پذیرش و ارزش‌گذاری است. 

جمع‌بندی

بخش بسیار مهمی از هویت ما را حرمت نفس تشکیل می‌دهد. این ویژگی به نگرشی که ما نسبت به خودمان داریم، بازمی‌گردد. اگر با خودمان مهربان باشیم و در همه حال به خودمان احترام بگذاریم، احترام و محبت دیگران را نیز جلب خواهیم کرد. در این مقاله سعی کردیم درباره این که حرمت نفس چیست و چه کارهایی می‌توان برای بهبود آن انجام داد صحبت کنیم. چنانچه سؤالی درباره بحث مطرح شده امروز دارید، می‌توانید آن را با ما در میان بگذارید.