انتقاد پذیری چیست و انتقادپذیری خود را بهبود دهیم؟

امروز در مورد این که انتقاد پذیری چیست و چطور می‌توانیم آن را بهبود دهیم، صحبت می کنیم. مهم نیست که انتقاد چگونه بیان شود در هر حال، شنیدن آن کمی دشوار است. راحت بودن با شنیدن انتقادهای سازنده و عملی برای پیشرفت حرفه ای ما ضروری است. هنگامی که انتقاد به درستی ارائه شود،  ابزار مفیدی برای افراد خواهد بود تا نتایج بهتری کسب کنند، انگیزه بیشتری بیابند و روابط خود را تقویت سازند. اگر انتقاد مفید باشد می تواند نقاط ضعفی را که نمی توانیم تشخیص دهیم به ما یادآوری نماید. اگر مایلید درباره این که چگونه انتقاد پذیر باشیم نکات بیشتری بدانید، انتهای مقاله از مجموعه روانشناسی انستیتو روانساز را از دست ندهید. 

انتقادپذیری چیست؟

انتقادپذیری یعنی اشکالاتی که در کار ما وجود دارد و دیگران آن را به ما گوشزد می‌کنند را بپذیریم. بازخوردهای منفی درباره امور مختلف می‌تواند به شناسایی زمینه‌های بهبود آن کمک کند، اما باید در شرایط مناسب و به درستی بیان شود. انتقاد سازنده برای کمک به رشد و توسعه افراد ضروری است. این کار آن‌ها را تشویق می‌کند تا بهترین نسخه از خود باشند و می‌تواند به رفع هرگونه تصور غلطی که در مورد توانایی‌های خود دارند کمک کند. توانایی پذیرش و گنجاندن انتقاد سازنده مستلزم انعطاف‌پذیری ذهن است. 

این یک ویژگی ارزشمند در محیط‌های شخصی و حرفه‌ای است. نمونه‌ای از انتقادات سازنده می‌تواند مشابه زیر باشد: من متوجه شدم که هنگام کار، ضریب اشتباهات شما اخیراً بسیار بیشتر شده است. من کاملاً می‌دانم که کل تیم برای رعایت ضرب‌الاجل این پروژه تحت‌فشار هستند. آیا چیزی وجود دارد که باید از آن آگاه باشم که بتواند به شما در انجام بهترین کار کمک کند؟ اگر حجم کارهایی که به شما سپرده‌ام زیاد است به من اطلاع دهید تا بتوانم آن را مجدداً برایتان تنظیم کنم. من از صحبت‌کردن درباره آن خوشحال می‌شوم. ما باید ابتدا بدانیم انتقاد پذیری چیست تا شیوه درست مقابله با آن را تشخیص دهیم. 

چگونه انتقاد پذیر شویم؟

در این بخش به شما روش‌هایی را خواهیم گفت که منجر می‌شود انتقادات سازنده دیگران را با روی خوش بپذیرید و با رفتار مناسبی به آن‌ها پاسخ دهید. 

اولین واکنش خود را کنترل نمایید

روش مناسب برخورد با انتقاد پذیری چیست؟ هنگام بیان انتقاد، قبل از انجام هر کاری ابتدا به خودتان مسلط باشید و سعی کنید اصلاً واکنشی نشان ندهید! شما حداقل یک ثانیه فرصت دارید تا واکنش خود را انتخاب کنید. با وجود این که یک ثانیه فرصت بسیار کمی است، زمان کافی برای مغز محسوب می‌شود تا یک موقعیت را پردازش نماید. در آن هنگام، می‌توانید حالت بد چهره یا واکنش‌های کنایه‌آمیز را متوقف کرده و به خودتان یادآوری کنید که آرام بمانید.

نقص‌های خود را بپذیرید

مهم‌ترین گامی که می‌توانید برای بهبود مهارت انتقادپذیری انجام دهید این است که بپذیرید نقص‌ها و مشکلاتی دارید و تصاویر رؤیایی که از خودتان ساخته‌اید را دور بریزید. هر فردی در وجود خود نقص‌هایی دارد و در زندگی دچار اشتباهات مختلفی می‌شود. به همین خاطر ما باید قبول کنیم که مانند دیگران قابلیت نقدشدن را داریم. پذیرش ضعف‌ها و حق دادن به دیگران در بیان انتقادات منجر به پیشرفت ما می‌گردد. 

قبول کنید که علی‌رغم ضعف‌ها می‌توان دوست‌داشتنی بود

پس از شنیدن نقدهای دیگران درباره خودمان ممکن است احساساتی مانند عدم کفایت و دوست‌داشتنی نبودن ما را آزار دهد. ما هرگز نباید فراموش کنیم که نقص‌های مختلفی داریم و در کنار این اشکالات دارای ویژگی‌های مثبت زیادی نیز هستیم. یک ویژگی یا رفتار منفی نمی‌تواند کل شخصیت ما را زیر سؤال ببرد و منجر به طردشدن گردد. مهم این نیست که بدانیم چگونه جلوی انتقاد از دیگران را بگیریم، بلکه این است که بدانیم ما با وجود نقطه‌ضعف‌های مختلف خود همچنان می‌توانیم دوست‌داشتنی بمانیم. 

مزایای دریافت بازخورد را در نظر بگیرید

روش مناسب برخورد با انتقاد پذیری چیست؟ شما چند ثانیه فرصت دارید تا فواید دریافت انتقاد سازنده را با خودتان مرور نمایید. همچنین باید سعی کنید هرگونه واکنشی را نسبت به شخصی که بازخورد را ارائه می‌کند، کاهش دهید. دریافت انتقاد از یک همکار، همسال یا شخصی که کاملاً به او احترام نمی‌گذارید می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، اما به یاد داشته باشید که بازخورد دقیق و سازنده از منابع مختلف حاصل می‌گردد.

بدانید که دیگران لزوماً قصد تحقیر و تخریب شما را ندارند

در بسیاری از مواقع انتقادات مطرح شده از سوی دیگران بیش از اینکه ضعف‌های درونی ما را روشن سازد، مسائل درونی خود آن‌ها را مشخص می‌کند. دیگران با مسائل گوناگونی دست‌وپنجه نرم می‌کنند و برای رهایی از اضطراب‌ها و تنش‌های موجود، ویژگی‌های منفی خود را به دیگران نسبت می‌دهند. در چنین شرایطی دیگر شما موضوع اصلی نیستید؛ بلکه خود آن‌ها هستند. به همین خاطر باید درک کنید که هنگام انتقاد قصد دیگران صرفاً تحقیر و تخریب شما نیست. هنگامی که بدانیم هدف دیگران هنگام طرح انتقادات، تحقیر و سرزنش نیست خیلی راحت‌تر می‌توانیم آن‌ها را قبول کنیم.

بازخورد دیگران نمی‌تواند ارزشمندی شما را از بین ببرد

زمانی که نسبت به انتقادهای سایر افراد ناراحت شدید و حس بی‌ارزش بودن به شما دست داد کافی است این سؤال را با خودتان مرور کنید: آیا فیدبک‌های دیگران درباره من به عنوان یکی از عوامل بیرونی می‌تواند حس ارزشمندی من را تغییر دهد؟ چنانچه به خوبی روی پاسخ این سؤال فکر کنیم به نتیجه خواهیم رسید که انتقادات دیگران نمی‌تواند حس ارزشمندی درونی ما را زیر سؤال ببرد. 

آزرده شدن از انتقادات طبیعی است

شیوه صحیح انتقاد پذیری چیست؟ چطور پس از شنیدن انتقاد برخورد نماییم؟ باید قبول کنیم که انسان‌های به دنبال تأیید دیگران هستند و علاقه‌ای به شنیدن انتقاد ندارند. ما نباید در برابر همه انتقادات کاملاً گارد بگیریم. این موضوع کاملاً نرمال است که با شنیدن انتقاد آزرده‌خاطر شویم. البته این ویژگی با تمرینات مداوم و انجام روش‌هایی که ذکر کردیم می‌تواند کاهش یابد. 

گوش کنید تا کاملاً متوجه شوید

همان‌طور که فردی بازخورد خود را با شما به اشتراک می‌گذارد، به‌دقت گوش دهید. به فرد اجازه دهید افکار خود را کامل و بدون وقفه به اشتراک بگذارد. وقتی صحبت‌هایش تمام شدند، آنچه را که شنیدید تکرار کنید. به‌عنوان‌مثال، فکر کنم می‌خواهید گزارش‌های هفتگی مفصل‌تری ارائه کنم، درست است؟ در این مرحله فقط بر درک نظرات و دیدگاه گوینده تمرکز کنید. توجه داشته باشید که شخصی که به شما بازخورد می‌دهد ممکن است عصبی باشد یا ایده‌های خود را به طور کامل بیان نکند.

بابت بیان فیدبک‌ها تشکر کنید

به چشمان شخص مقابل نگاه کنید و از او برای به اشتراک گذاشتن بازخورد با شما تشکر کنید. می‌توانید بگویید: من واقعاً از اینکه وقت گذاشتید و در مورد این موضوع با من صحبت کردید سپاسگزارم. ابراز قدردانی به این معنی نیست که شما با ارزیابی موافق هستید، اما نشان می‌دهد که شما تلاش همکارتان برای ارزیابی شما و به اشتراک گذاشتن افکار خود را تصدیق می‌کنید.

سؤال کنید

احتمالاً می‌خواهید در این مرحله شفافیت بیشتری کسب کنید و دیدگاه خود را به اشتراک بگذارید. اجتناب از درگیرشدن در بحث، برای یافتن ریشه مسائل واقعی مطرح شده است. به‌عنوان‌مثال، اگر یکی از همکاران به شما بگوید که در طی جلسه کمی عصبانی شدید، چند راه مختلف برای آنالیز بازخورد وجود دارد، به دنبال مثال‌های خاص باشید تا به شما در درک موضوع کمک کند. ما باید کاملاً بدانیم که انتقاد پذیری چیست و چطور آن را بهبود دهیم. بدین منظور شما باید بازخوردی را که مورد مناقشه نیست را تأیید نمایید. به طور مثال، حق با شماست که من وقتی صحبت می‌کرد حرفش را قطع کردم و بعداً به خاطر آن عذرخواهی کردم. 

چرا انتقادپذیر بودن سخت است؟

دلایل گوناگونی وجود دارد که ممکن است انتقادپذیری را برای ما سخت کند، این عوامل عبارت‌اند از:

القای حس بی‌ارزشی در انتقاد پذیری

اغلب ما مقادیر مختلفی از حس بی‌ارزشی را درون خود احساس می‌کنیم. در کودکی نیز همه ما در شرایط مختلف مورد انتقاد قرار گرفته‌ایم. این انتقادها معمولاً از طرف والدین مطرح می‌شدند و شیوه بیان آن‌ها درست نبود. والدین ما کوچک‌ترین اشتباهات را با هویتمان مرتبط می‌دانستند و شروع به سرزنش و تحقیر می‌کردند. به همین خاطر مهارت انتقاد پذیری و تحمل حرف مخالف را نداریم. 

تفسیر انتقادها به عنوان تهدید و خطر

به طور معمول اغلب انتقادها توسط مغز ما به عنوان یک عامل تهدیدکننده شناخته می‌شوند. به همین خاطر ما گاهی اوقات در برابر انتقادها که از سوی بدن ما خطر تفسیر می‌شوند، حالت تدافعی می‌گیریم. هر چقدر زمان بیان انتقاد و نحوه بیان آن بهتر باشد، احتمال تدافعی عمل‌کردن ما کمتر خواهد بود. البته همیشه نیز این موضوع صحیح نیست و گاهی اوقات علی‌رغم شیوه بیان درست یک انتقاد، ما از افراد می‌رنجیم.

چطور انتقادپذیری خود را بهبود دهیم؛ حس طردشدن از دیگران

 حس طردشدن توسط دیگران یکی دیگر از احساساتی است که هنگام بیان انتقاد ممکن است به سراغ ما بیاید. مغز ما هنگام انتقاد از سوی دیگران پیام‌های مختلفی را تفسیر می‌نماید. به طور مثال، از آنجایی‌که تو نقص داری و کامل نیستی، لیاقت دوست‌داشتن را نداری. اغلب ما به این باور داریم که برای دوست داشته شدن باید حتماً کامل باشیم و چنانچه نقصی داشته باشیم دیگر مانند قبل دوست‌داشتنی نخواهیم بود.

 تنها چیزی که باید قبول کنیم این است که بپذیریم ما دچار نقص‌هایی هستیم؛ بنابراین برای دوست داشته شدن لازم نیست کامل باشیم. با این کار به درک این که انتقاد پذیری چیست خواهیم رسید. 

فقدان حس ارزشمندی

در اغلب موارد هنگامی‌که ارزش‌ها یا باورهای ما مورد سؤال واقع می‌گردد، واکنش شدیدی به آن‌ها خواهیم داد و دوست داریم از خودمان دفاع کنیم. دلیل چنین آشوبی این است که ما فکر می‌کنیم ارزش‌ها و باورهای ما در گرو اقتدار و حس ارزشمندی ما است. در چنین حالتی تنها باورهای ما زیر سؤال نرفته است؛ بلکه شخصیت و هویت ما نشانه گرفته شده است. 

با خودتان فکر کنید که شما با تلاش زیادی لایف‌استایل خاصی را برای زندگی‌تان مشخص کرده‌اید. حال یک نفر پیدا می‌شود که درباره سبک زندگی شما انتقاد می‌کند. در چنین موقعیتی ممکن است شما بسیار عصبی و آشفته شوید؛ زیرا فکر می‌کنید ارزش شما وابسته به سبک زندگی‌تان است. 

انتقاد شنیدن چه کمک‌هایی می‌تواند به ما بکند؟

برخلاف انتقاد ساختارشکن یا منفی، انتقاد سازنده باعث ایجاد اعتماد می‌شود و فرصتی برای رشد هر دو طرف فراهم می‌کند. دو عنصر کلیدی موفقیت انتقاد سازنده و عمل‌کردن به آن است. این نوع فیدبک‌ها زمینه‌های بهبود مهارت‌ها در عرصه‌های گوناگون را به گیرنده می‌دهد که برای درک اهمیت ارائه بازخورد بسیار مهم است. با انتقادات سازنده دیگران می‌توانید ضمن شناسایی نقاط ضعف خود، آن‌ها را بهبود دهیم همچنین نقاط قوت خود را نیز پرقدرت‌تر از قبل نماییم. این کار به خوبی راه را برای گفتگو، همکاری و پیشرفت حرفه‌ای باز می‌کند. تفاوت عزت نفس سالم و عزت نفس کاذب نیز یکی از عوامل عدم انتقادپذیری از سوی دیگران به شمار می‌رود.  

جمع‌بندی

انتقاد سازنده اغلب تنها راهی است که در مورد نقاط ضعف خود چیزهای جدید می‌آموزیم. بدون این کار نمی‌توانیم پیشرفت کنیم. وقتی در حالت دفاعی قرار داریم، به‌جای پذیرش و مهربانی، خطر ازدست‌دادن این بینش مهم را همراه خود داریم. به یاد داشته باشید، ارائه بازخورد به دیگران آسان نیست و مطمئناً دریافت آن نیز اصلاً کار راحتی نیست، اما این کار در کوتاه‌مدت و درازمدت به ما کمک خواهد کرد و به مرور زمینه پیشرفت در عرصه‌های گوناگون را ایجاد خواهد کرد. برای انتقاد پذیری باید گوش شنوایی داشته باشید. اگر درباره نحوه برخورد با توهین و تحقیر دیگران سؤالی دارید لطفاً آن را با ما در میان بگذارید.