زمانی که به احساس حسادت میاندیشیم، اغلب عشق و روابط احساسی در ذهن ما نقش میبندد؛ اما این احساس میتواند تأثیری بسیار گستردهتر بر ابعاد گوناگون زندگی ما داشته باشد. همچنین این موضوع اثرات قدرتمندی بر سلامت روان ما میگذارد که منجر به ایجاد اضطراب، ناامنی و اعتمادبهنفس پایین میشود. برای درمان حسادت و توقف حسرت خوردن زندگی دیگران، باید به معانی عمیقتری که پشت این احساسات رخنه کرده است پی ببریم. در نوشتۀ امروز قصد داریم علل و اثرات حسادت را با کنکاش در اهمیت سلامت روانی آن مورد بررسی قرار داده و درنهایت به پاسخ این پرسش دست یابیم که چگونه حسادت نکنیم. شما همچنین میتوانید برای آشنایی با بهترین کلینیک روانشناسی تهران دکتر امیر شیرین زاده با ما در ارتباط باشید. مایۀ خشنودی است که تا انتهای این صفحه نگاه گرم خود را با ما همراه میسازید.
حسادت چیست و چه آثاری دارد؟
حسادت احساس پیچیدهای است که ما اغلب از منظر عشق و روابط احساسی به آن مینگریم، اما ممکن است در شرایط متفاوت دیگری، مانند زمانی که خود را با دیگران مقایسه میکنیم، نیز ظاهر شود. اگرچه حسادت یک احساس غریزی طبیعی است، اما میتواند اثرات مخربی بر سلامت روان شما از خود برجای بگذارد.
حسادت اغلب میتواند باعث بروز اضطراب، کاهش عزت نفس و ناامنی عاطفی در روابط احساسی شود. این احساس تقریباً در هر شکلی از روابط انسانی رخ میدهد؛ از رقابت میان خواهر و برادر برای جلب توجه والدین گرفته تا تلاش همکارانی که قصد دارند رئیس خود را تحت تأثیر قرار دهند.
روشهای درمان حسادت
لازم است بدانید که هیچ درمان سریعالسیری برای حسادت وجود ندارد! و شما باید مسیر آهسته و پیوستهای را برای درمان حسادت و رفع حسرت خوردن زندگی دیگران طی کنید؛ اما پذیرفتن این موضوع که حسادت امری طبیعی است، و نیز به چالش کشیدن افکار منفی و تمرین تمرکز حواس، به کاهش این احساس مخرب کمک میکند. هنگامی که احساس حسادت در فرد تشدید یابد، همصحبتی با یک رواندرمانگر میتواند بسیار یاریرسان باشد.
تمرین برای رفع حسادت
اکنون که به درک پایهای از نحوۀ درمان حسادت و رفع حسرت خوردن زندگی دیگران رسیدیم، بیایید با تمرینهای توسعۀ هوش هیجانی و مدیریت حسادت نیز آشنا شده و دریابیم چگونه حسادت نکنیم:
- تمرین سناریوهای ایفای نقش: با یک دوست یا شریک مورد اعتماد در تمرینات نقشآفرینی شرکت کنید. به این معنا که به نوبت نقشهای گوناگون را بازی کرده و بررسی کنید که چگونه دیدگاههای متفاوت میتوانند بر احساسات و واکنشهای شما تأثیر بگذارند. این تمرین میتواند به پرورش احساس همدلی و درک متقابل کمک کند.
- تمرین انعکاس: هر روز چند لحظه را به بازتاب احساسات و واکنشهای خود اختصاص دهید. از خود بپرسید که چرا در موقعیتهای خاص احساس حسادت میکنید و چه ناامنیهایی ممکن است باعث ایجاد این احساسات شوند. مهربانی به خود را تمرین کنید و به دنبال درک خود بدون هیچگونه قضاوتی باشید.
- تمرین تنفس عمیق: هنگامی که احساس میکنید حسادت در حال افزایش است، لحظه ای را به تمرین تنفس عمیق اختصاص دهید. از طریق بینی نفس عمیق بکشید، چند ثانیه آن را نگه دارید و سپس بهآرامی از طریق دهان بازدم کنید. این میتواند به آرامش ذهن و بدن شما کمک کند و شدت احساس حسادت را کاهش دهد.
- تمرین شناسایی افکار غیرمنطقی: زمانی که احساس حسادت میکنید، لحظهای را به شناسایی افکاری غیرمنطقی که ممکن است در ایجاد این حس نقش داشته باشند، اختصاص دهید. از خود بپرسید که آیا شواهدی برای حمایت از این افکار وجود دارد یا اینکه آنها صرفاً مبتنی بر فرضیات و ناامنیها هستند.
- تمرین ایجاد برنامههای عملی: پس از شناسایی مسائل زمینهای که باعث بروز حسادت و حسرت خوردن زندگی دیگران میشوند، برنامههایی عملی برای رفع آنها و دستیابی به پاسخ پرسش چگونه حسادت نکنیم ایجاد کنید. گامهایی را که میتوانید برای ایجاد اعتمادبهنفس، بهبود ارتباطات یا رفع هرگونه ناامنی بردارید، تقسیم کنید. انجام اقدامات پیشگیرانه میتواند به کاهش و درمان حسادت کمک کند.
حسادت از دید روانشناسی
حسادت احساساتی مانند بدگمانی، خشم، ترس و تحقیر را با خود به همراه داشته و تمامی افراد را در سنین گوناگون و با هر جنسیتی تحت تأثیر قرار میدهد. اگرچه حسادت یک تجربۀ عاطفی دردناک است، اما روانشناسان تکاملی آن را نه بهعنوان احساسی که باید سرکوب شود، بلکه بهعنوان احساسی که باید مورد توجه قرار گیرد، در نظر میگیرند.
حسادت همچنین این ظرفیت را دارد که به رفتارهای مخرب دامن بزند. بهعنوانمثال، میتواند کسی را وادار کند که ارتباطات و روابط شخص دیگری را با وسواس نظارت کند؛ میتواند موجب کاهش اعتمادبهنفس فرد شود؛ یا حتی ممکن است به رفتار خشونتآمیز شخص بینجامد. اگرچه ممکن است کمی کلیشهای به نظر برسد، اما صرفاً اذعان به وجود حسادت میتواند به درمان حسادت در آینده و تقویت روابط در زمان حال کمک کند.
اکنون این پرسش مطرح میشود که چگونه حسادت نکنیم و روش درمان حسادت چیست؟ با ما همراه باشید تا معضل حسرت خوردن زندگی دیگران و این احساس آسیبزا را همینجا و یکبار برای همیشه از بین ببریم.
درمان حسادت با ۵ روش فوقالعاده کاربردی
تقریباً همۀ ما هر چند وقت یکبار کمی احساس حسادت میکنیم. اما زمانی که این احساس شروع به ایجاد شکافهایی در روابط ما کرده و باعث تشدید اضطراب ما شود، یعنی زمان آن فرا رسیده است که به دنبال راههایی برای خلاص شدن از شرّ حسادت خود باشیم.
در ادامه فهرستی از روشهایی را گردآوری کردهایم که به شما کمک میکند حسادت خود را بازتاب دهید و از هر گونه ناامیدی به روشی سالم عبور کنید. امیدواریم پس از خواندن این نکات، احساس حسادت خود را بهتر درک کنید و آمادۀ رویارویی رودررو با آن باشید.
روش ۱: حسادت را بشناسید!
- شناسایی حسادت با هدف رفع حسرت خوردن زندگی دیگران و یافتن پاسخ پرسش چگونه حسادت نکنیم، ابعاد گوناگونی دارد که ازجملۀ آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- تفاوت میان حسادت و حسادت جنسی را بدانید: حسادت در قالب یک پاسخ شناختی، عاطفی و رفتاری ناشی از تهدید یک رابطۀ دونفره است، که دربارۀ حسادت جنسی، این تهدید از یقین داشتن یا مشکوک بودن نسبت به این موضوع نشئت میگیرد که شریک زندگی فرد با شخص سومی ارتباط جنسی برقرار کرده و یا تمایل به برقراری آن دارد.
- به این فکر کنید که حسادت چگونه به شما صدمه میزند: وقتی احساس حسادت وجود ما را فرا میگیرد، میتواند موجب بروز اضطراب و استرس در ما شود. ممکن است نگران خیانت شریک زندگیمان باشیم، یا درمورد اعمال و رفتار او دچار وسواس شویم. این اضطراب میتواند بسیار طاقتفرسا بوده و بر سلامت روان ما تأثیر منفی بگذارد.
- دلیل حسادت خود را بشناسید: نمیتوان تنها یک مورد را بهعنوان دلیل اصلی رفتارها یا احساسات حسادتآمیز فرد در نظر گرفت؛ درحقیقت موارد متعددی بر شناخت حسادت و درک این موضوع که چگونه حسادت نکنیم، تأثیر میگذارند. مجموعهای از عوامل، مانند تجربۀ ناامنی در گذشتهای دردناک و یا ترسِ از دست دادن عزیزان، میتوانند به ایجاد احساس حسادت و حسرت خوردن زندگی دیگران بینجامند. درک اینکه باید به دنبال چه نشانههایی باشید و چگونه رفتارهای حسادتآمیز را مدیریت کنید، اولین گام برای درمان حسادت به شمار میرود.
- احساسات خود را بنویسید: هر روز زمانی را به یادداشتبرداری دربارۀ احساس حسادت خود اختصاص دهید. احساسات و ناامنیهای اساسی را که به تشدید حسادت دامن میزنند، دریابید. درمورد الگوها یا محرکهای تکرارشوندهای که جدید یا عجیب به نظر میرسند فکر کنید.
- با دوستی درمورد حس حسادت خود صحبت کنید: صحبت کردن با دیگران میتواند راهی سالم برای تخلیۀ ناامیدی در اختیار شما قرار دهد. اگر دچار ناامیدی یا اضطراب شدید ناشی از حسادت شدهاید، آن را فقط برای خود نگه ندارید؛ زمانی را به نشستن با دوست، عضوی از خانواده و یا شریک زندگی خود اختصاص دهید تا به آنان بگویید چه اتفاقی در حال افتادن است.
- اگر خودتان نمیتوانید با احساس حسادتتان مقابله کنید، از یک متخصص کمک بگیرید: یک درمانگر میتواند به شما کمک کند تا مشکلات اساسی ناشی ازحسادت خود را حل کنید. گاهی اوقات، حسادت ریشه در اتفاقاتی دارد که در اوایل کودکی شما رخ داده است. یک درمانگر آموزشدیده به شما کمک میکند که ببینید گذشتۀ شما چگونه بر حال شما تأثیر میگذارد، او همچنین به شما کمک میکند تا روی استراتژیهایی برای غلبه بر آن و درمان حسادت خود کار کنید.
روش ۲: حسادت خود را به چیزی مثبت تبدیل کنید!
برای آنکه بتوانید دست از حسرت خوردن زندگی دیگران بردارید و احساس حسادت را به نفع خود تغییر داده و از آن برای گام برداشتن در مسیری درست استفاده کنید، لازم است مراحل زیر را پشت سر بگذارید تا به پاسخ این پرسش دست یابید که چگونه حسادت نکنیم.
- قضاوت شدید درمورد خود را کنار بگذارید: خودقضاوتی از نظر جسمی، عاطفی، ذهنی و معنوی امری بسیار خستهکننده است. بنابراین، پیش از هر چیز ابتدا کنار قاضی ذهنتان بنشینید و از او بخواهید که یک روز مرخصی بگیرد! اگر بخواهد میتواند فردا برگردد… اکنون به این منِ بدون قاضیِ خود بگویید «هی تو! من واقعاً دوستت دارم، اما میتوانی تنها برای یک دقیقه هم که شده اینقدر خشن نباشی؟».
- شخصی که به او حسادت میکنید و همچنین خودتان را ببخشید: بخشش یعنی رهایی؛ خواه رهایی از ناراحتی ناشی از اعمال شخص دیگری باشد، خواه رهایی از مقایسههای ناشی از حسادت. بخشش برای رهایی از حسادت یا حسرت خوردن زندگی دیگران، بدون شک با تصور ما از آن بخششی که پس از بروز ناراحتی نسبت به کسی صورت میگیرد، تفاوت دارد. اما واقعیت این است که حسادت تنها شکل دیگری از «ناراحتی» است، و به همین دلیل است که باید ببخشید تا رها شوید. اگر ببخشیم یعنی میدانیم که دیگر چگونه حسادت نکنیم.
- حسادت خود را به قدردانی تبدیل کنید: درمان حسادت یک مبارزۀ مداوم است. اغلب باید دائم به خود یادآوری کنید که خدا نسبت به شما سخاوتمند است. تمرین شکرگزاری در زندگی شما باید شکلی از عبادت به خود بگیرد. زمانی که احساس کردید حسادت در استخوانهایتان رخنه کرده است، فهرستی از داشتههایی را که بابت آنها سپاسگزار هستید، تهیه کنید.
- از حسادت خود، برای تعیین اهدافتان استفاده کنید: احساس حسادت به شما کمک میکند آنچه را که میخواهید ببینید، و سپس میتوانید برای رسیدن به آن تلاش کنید. یک برنامۀ عملیاتی تدوین کرده و اهدافی را تعیین کنید که منعکسکنندۀ نتایج دلخواه شماست. زمانی که به آن اهداف هر چند کوچک دست یافتید، به خود پاداش دهید. بهزودی احساس خواهید کرد که شما نیز در حال پیشرفت هستید.
روش ۳: از مقایسه کردن پرهیز کنید!
اینکه در شبکههای اجتماعی حضور داشته باشید و خود را با دیگران مقایسه نکنید واقعاً سخت است. بدن شما بهاندازۀ کافی خوب نیست، کمد لباس شما بهاندازۀ کافی مد روز نیست، و خانۀ شما بهاندازۀ کافی انبار سفالهای عتیقه نیست! در یک کلام، شما بهاندازۀ کافی، کافی نیستید. اما چارۀ کار چیست؟ چگونه حسادت نکنیم و حسرت خوردن زندگی دیگران را کنار بگذاریم؟
- تعریف خاص خودتان را از موفقیت داشته باشید: برای درمان حسادت باید روی موفقیت خودتان تمرکز کنید. زندگی یک رقابت نیست و لازم نیست دستاوردهای خود را در مقایسه با دیگران بسنجید. زندگی یک رقابت نیست، یک سفر است و همۀ ما در این سفر هستیم تا چیزی را بیابیم، چیزی را یاد بگیریم، چیزی را خلق کنیم و درنهایت به چیزی تبدیل شویم که هستیم! این سفر ربطی به عملکرد خوب دیگران یا آنچه که دارند ندارد. همهچیز مربوط به کاری است که ما میخواهیم انجام دهیم و این تمام آن چیزی است که باید نگرانش باشید.
- به این مسئله توجه کنید که شما همهی داستان را نمیدانید: داستانی که شما میبینید معمولاً تصویر کاملی از زندگی یک نفر نیست، بلکه تنها حلقۀ برجستهای از آن است. هیچکس کامل نیست و همۀ ما این را میدانیم، اما از نظر احساسی، وقتی به کمال مطلوب خود نمیرسیم احساس بدی داریم. شما کامل نبوده، نیستید و هرگز هم نخواهید بود. به تلاش خود برای پیشرفت ادامه دهید، اما فکر نکنید که قرار است روزی به یک «انسان کامل» تبدیل شوید؛ چنین چیزی هرگز اتفاق نمیافتد. اما اگر از زاویۀ دیگری به آن نگاه کنید، درحقیقت همین نقص است که از شما انسانی کامل میسازد؛ کامل و کافی، دقیقاً همانگونه که اکنون هستید! اینطور نیست؟
- باید بدانید موفقیت دیگران تأثیری بر موفقیت شما نمیگذارد: یاد بگیرید بهجای رقابت با دیگران، با خودتان رقابت کنید. روی اهداف و دستاوردهای خود تمرکز کنید. ما گاهی اوقات سعی میکنیم از دیگران انتقاد کنیم فقط برای اینکه خود را بهتر جلوه دهیم یا احساس بهتری نسبت به خود داشته باشیم. پایین کشیدن شخص دیگری به نفع خود بسیار مخربتر از آن چیزی است که فکر میکنید. وقتی میتوانید دوستی بسازید، دشمنی چرا؟ این دشمنی درنهایت به شما نیز آسیب میرساند. در مقابل، سعی کنید از دیگران در مسیر موفقیتشان حمایت کنید؛ شک نکنید این کار به موفقیت بیشتر شما منجر خواهد شد.
روش ۴: قدرشناس باشید!
احساس قدردانی مزایای زیادی را برای توقف حسرت خوردن زندگی دیگران به شما ارائه میدهد. این کار بهطور مثبت بر جنبههای متعدد زندگی شما تأثیر گذاشته و میتواند نقش مهمی را در درمان حسادت و یافتن پاسخ این پرسش که چگونه حسادت نکنیم، ایفا کند.
- بر استعدادها و داشتههای خود تمرکز کنید: از ویژگیها و دستاوردهای خود قدردانی کنید و عزت نفس و ارزش خود را افزایش دهید. قدردانی از طریق تقویت ذهنیت مثبت میتواند بهعنوان انگیزهای برای تعیین و دستیابی به اهداف شخصی و حرفهای شما عمل کند.
- قدر عزیزان خود را بدانید: ابراز قدردانی میتواند به ارتباطاتی عمیقتر و پیوندهایی قویتر با دوستان، خانواده و همکاران منجر شده و جایگاه آنان را در زندگی شما مستحکمتر سازد. اگر قدر عزیزان خود را بدانیم، میتوانیم دریابیم که چگونه حسادت نکنیم.
- آنچه را میتوانید تغییر دهید و مابقی را بپذیرید: برای قدردانی نسبت به وضعیت فعلی خود، یادآوری دوران سختی که در گذشته تجربه کردهاید بسیار مفید است. وقتی به یاد میآورید که زندگی در گذشته چهقدر دشوار بوده و تاکنون چهقدر پیشرفت کردهاید، تضاد آشکاری در ذهن شما ایجاد میشود که زمینۀ مناسبی را برای قدردانی و پذیرش هر آنچه که تغییر آن خارج از قدرت شماست، فراهم میسازد.
- وقت خود را با افراد قدرشناس بگذرانید: وقتی با افراد قدرشناس ارتباط برقرار میکنید، تجربیات خود را به اشتراک میگذارید و از یکدیگر حمایت میکنید، درمییابید که در این دنیا تنها نیستید. قدرت ارتباط انسانی میتواند مانند آغوش گرم و بسیار دلپذیری باشد که اکنون به آن نیاز دارید.
روش ۵: دیدگاه خود را تغییر دهید!
شما بیش از آنچه فکر میکنید بر افکار خود کنترل دارید. کافی است بیاموزید که چگونه میتوان افکار منفی را به چالش کشید و حسرت خوردن زندگی دیگران را متوقف کرد. اگر بتوانیم به چنین دیدگاهی دست یابیم یاد میگیریم که چگونه حسادت نکنیم و تنها به زندگی خود بپردازیم.
دفترچه یادداشت سپاسگزاری داشته باشید: تمرین روزانهای را ایجاد کنید که در آن موهبتها، الطاف، مزایا و داشتههای خوبی را که از آن لذت میبرید، بنویسید و به خود یادآوری کنید. اختصاص دادن زمانی بهصورت روزانه برای نوشتن نعماتی که در اختیار دارید، میتواند حسادت شما را از ریشه درمان کند.
به مدت یک روز، فقط بر چیزهای مثبت تمرکز کنید: تمرکز بر نکات مثبت، دیدگاه شما را تقویت میکند. با تنظیم مجدد افکارتان، بهجای متوقف شدن روی نکات منفی، شروع به تمرکز روی نکات مثبت میکنید. این تغییر تمرکز میتواند منجر به شکلگیری نگاهی امیدوارانه و خوشبینانه به زندگی شود.
یک هفته از ورودیهای منفی دوری کنید: مثبتاندیشی به این معنا نیست که دیگر هرگز افکار منفی نداشته باشید، این غیرممکن است. جلوگیری از نفوذ افکار منفی به شناسایی این افکار و درک این موضوع اشاره دارد که آنها همیشه حقیقت کامل نیستند. این دانش میتواند به شما کمک کند تا افکاری را که به ذهنتان سرازیر میشوند بهدرستی مدیریت کنید.
به خودتان یادآوری کنید که خیلی چیزها را خودتان نخواستهاید: حسادت و حسرت خوردن زندگی دیگران احساسی پیچیده و قوی است و ممکن است وقتی با آن سروکار دارید روحیۀ خوبی نداشته باشید. اما بهجای اینکه آن را حسی منفی بدانید، سعی کنید به آن بهعنوان یک منبع اطلاعات مفید نگاه کنید. طبق گفتۀ سوئنسون، حسادت به شما میگوید که بین آنچه دارید و آنچه میخواهید تفاوت زیادی وجود دارد. اما در بسیاری موارد نیز لازم است به خود یادآوری کنیم آنچه که نداریم همان چیزی است که خودمان هرگز نخواستهایم داشته باشیم! بنابراین، حسادت نسبت به چیزی که هرگز تمایلی به داشتنش نداشتهایم و اکنون ازآنِ دیگری است، دور باطل و بیهودهای به نظر میرسد.
هر روز از پنج نفر تعریف کنید: وقتی افکار منفی را با افکار مثبت جایگزین کرده و از نقاط منحصربهفرد دیگران تعریف میکنیم، طبیعتاً شروع به قدردانی از چیزهای خوب زندگی خود کرده و یاد میگیریم چگونه حسادت نکنیم. این قدردانی میتواند باعث شود احساس شادی و رضایت بیشتری نسبت به خود داشته باشیم.
داوطلب شوید: انجام کار داوطلبانهای که به نظر شما معنادار و جالب میآید، میتواند یک فرار آرامشبخش و پرانرژی از روال روزمرۀ کاری، تحصیلی یا تعهدات خانوادگی باشد. کار داوطلبانه همچنین خلاقیت، انگیزه و بینش جدیدی را در اختیار شما قرار میدهد که میتواند به زندگی شخصی و حرفهای شما منتقل شود.
کلام پایانی
مهم است به یاد داشته باشید که حسادت احساسی است که میتواند هر یک از ما را تحت تأثیر قرار دهد. درک این احساس میتواند به ما کمک کند نهتنها ناامنیهای خود را بهتر بپذیریم، بلکه بسته به موقعیت تصمیمات آگاهانهتری بگیریم. البته که گفتن این کار آسانتر از انجام دادن آن است، اما با ابزارهایی مانند عشق به خود، تمرکز حواس و جستوجوی کمکهای حرفهای، میتوانیم یاد بگیریم که این احساسات را سالمتر مدیریت کرده و حسرت خوردن زندگی دیگران را متوقف کنیم. به خاطر داشته باشید که دانش قدرت است و با کسب چنین دانشی در رابطه با حسادت میتوانیم درک، احترام و اعتماد را در روابط خود به دست آوریم. اگر قصد آشنایی با بهترین دوره عزت نفس را دارید، تنها کافی است با متخصصان مجموعۀ ما تماس حاصل فرمایید.
