هنگامی که مشغول رانندگی هستید ممکن است یک راننده دیگر راه شما را سد کرده و منجر شود در ترافیک گیر کنید و همین موضوع منجر به فحاشی به طرف مقابل توسط شما گردد. چنانچه چنین حالتهایی زودبهزود برایتان پیش میآید شما فرد زودرنجی هستید. علت زودرنجی بسیار متفاوت است و یکی از آنها ممکن است کمبود اعتماد به نفس باشد. چنین واکنشی نسبت به اتفاقات مختلف ممکن است روابط شما با اطرافیانتان را تحتتأثیر قرار دهد. اگر مایلید درباره درمان زودرنجی چیزهای بیشتری بدانید تا انتهای مقاله با مرکز مشاوره روانشناسی دکتر شیرین زاده باشید.
زودرنجی چیست؟
به افرادی زودرنج گفته میشود که خیلی سریع نسبت به مسائل هرچند کوچک واکنشهای نامناسبی میدهند. ارتباط برقرارکردن با افرادی که بهراحتی و با هر مشکلی بلافاصله ناراحت میشوند و شروع به قهر و گریه میکنند کار بسیار سختی است. البته برخی از این افراد نیز ناراحتی خود را با عصبانیت نشان میدهند. افراد حساس ممکن است شخصیت درونگرا یا برونگرایی داشته باشند.
این افراد در ازدواج نیز بهشدت دچار مشکل خواهند شد؛ زیرا با چنین واکنشهایی همسر آنها باید مدام نسبت به رفتارهای آنها نگران باشد یا مبادا کاری انجام دهد که ناراحت شوند. حساسیت و تمرکز زیاد روی موضوعات کماهمیت زندگی را به کام افراد تلخ خواهد کرد. اگر در چنین وضعیتی هستیم باید یاد بگیریم که چگونه حساس نباشیم.
دلایل زودرنجی
زودرنجی و دلنازکی هر فردی ممکن است علل بسیار مختلفی داشته باشد که برخی از آنها به دوران کودکی بازمیگردد، جایی که رفتارهای بد والدین منجر به کاهش اعتماد به نفس افراد میگردد و این آسیب خود را با زودرنجی نشان میدهد. افسردگی میتواند یکی از علل زودرنجی در افراد باشد. افراد افسرده تحریکپذیری بالایی دارند، بنابراین ممکن است ناراحتی خود را با پرخاش یا عصبانیت بروز دهند. کمخوابی نیز میتواند یکی از عوامل تحریکپذیری در افراد به شمار آید. از سایر علت زودرنجی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- عدم تعادل هورمونی
- قند خون پایین
- فوبیا نسبت به شخص یا هر چیزی
- اضطراب
- استرسهای مکرر
چکار کنیم دلنازک و زودرنج نباشیم؟
افراد زودرنج بیش از آنکه اطرافیان را تحتتأثیر قرار دهند خودشان به دلیل رفتارهای نامناسب صدمه میبینند. هیچکس دوست ندارد با کسی ارتباط داشته باشد که مدام از دستش ناراحت است یا باید حواسش باشد که رفتارهایش منجر به دلخوری وی نشود. به همین دلیل افراد دلنازک اگر نتوانند خود را درمان کنند اطرافیانشان کمکم آنها را ترک میکنند. نکته مهم این است که ما باید یاد بگیریم چگونه حساس نباشیم.
روشهای بسیار گوناگونی برای درمان زودرنجی وجود دارد. این راهکارها در طی سالهایی که توسط روانشناسان مورداستفاده قرار گرفتهاند مفید بودهاند. شما نیز در صورتی که نیاز دارید میتوانید با انجام این روشها بهتدریج روی شخصیت خود کارکرده و این خصلت منفی را از خود دور سازید. شرکت در کلاس اعتماد به نفس یکی از مفیدترین کارهایی است که میتوانید برای زودرنجی انجام دهید.
چگونه زودرنجی خود را درمان کنیم؟
حال به برخی از بهترین روشهایی که برای درمان زودرنجی در افراد مختلف به کار میرود، میپردازیم. این راهکارها عبارتاند از:
- ورزشکردن به صورت منظم: همانطور که میدانید ورزشکردن میتواند منجر به کاهش استرس و اضطراب در افراد شود. از آن جایی که زودرنجی برخی از افراد ممکن است بر اثر استرس و فشار باشد، با ورزشکردن میتوانند ذهن و بدن خود را از افکار منفی دور کنند و سرحالتر باشند.
- مراجعه به تراپیست: هر گونه مشکل روانی بهتر است طی مشورت با افراد حرفهای حل شود. برای درمان علت زودرنجی تراپیست میتواند مشاورهها و راهکارهایی مناسبی برای کنترل بیشتر روی رفتارتان پیشروی شما بگذارد. تراپیست پس از بررسی دقیق شخصیت شما به ریشهیابی مشکل میپردازد و برای برطرفکردن آن راهحلهای علمی میدهد. کلاس اعتماد به نفس یکی از راهکارهایی است که ممکن است تراپیست به شما توصیه نماید.
- برنامه خواب منظم و دقیق: کمبود خواب نیز میتواند خلقوخوی افراد را متأثر سازد و آنها را به فردی زودرنج بدل کند که با کوچکترین تحریکی واکنش میدهد. به همین خاطر با آغاز مراحل درمانی بهتر است کیفیت خواب خود را نیز بالا ببرید و برنامه بهتری برای خواب در طی شبانهروز در نظر بگیرید.
- صحبتکردن با دوست قابلاعتماد یا خانواده: میتوانید با درد و دل کردن با اعضای خانواده یا دوستان نزدیک که به آنها اطمینان دارید از بار سنگینی که با خود به دوش میکشید، بکاهید. حمایتها و دلگرمیهای این افراد میتواند انگیزه شما را برای پیگیری مراحل درمانی افزایش و زمان بهبودی شما را کاهش دهد.
- تمرین تکنیک تنفس: یکی از تکنیکهایی که میتوانید برای ازبینبردن زودرنجی و واکنشهای آنی نسبت به مسائل به کار ببرید، تنفس طولانی و عمیق است. فرض کنید دوستتان رفتاری انجام داده که شما را آزرده کرده است. بهجای این که در همان لحظه شروع به پرخاشگری و زدن حرفهایی کنید که بعداً از گفتن آنها پشیمان میشوید شروع به تمرکز و دم و بازدم نمایید. تنفس عمیق عصبانیت و استرس شما را تا حد زیادی کاهش میدهد و از رفتارهای نامناسب در قبال دیگران جلوگیری مینماید.
- تقویت اعتماد به نفس: اگر علت زودرنجی شما اعتماد به نفس است با شرکت در کلاس های اعتماد به نفس در تهران میتوانید آن را برطرف نمایید. در این کلاسها افراد به صورت گروهی تمریناتی را انجام میدهند که بهمرور صفت اعتماد به نفس را در آنها بهبود میبخشد. حضور در این کلاسها نیز میتواند در درمان این مشکل کمک شایانی نماید.
- پایین آوردن سطح توقع از دیگران: اگر جزو افرادی هستید که مرتب از دیگران توقعات مختلف دارند باید این رفتار را کنار بگذارید. این که مدام از دیگران بخواهید بر طبق خواسته و نیازهای شما کاری انجام دهند اصلاً کار درستی نیست. در این صورت اگر به هر دلیلی نتوانند خواستههای شما را برطرف سازند شما از آنها ناراحت میشوید. خودتان را جای دیگران بگذارید. آیا دوست دارید سایرین مرتب از شما درخواستهای مختلفی داشته باشند؟ درک این موضوع میتواند به درمان زودرنجی کمک کند.
- نیازهای خود را در اولویت بگذارید: افرادی که مرتب خواستههای دیگران را در اولویت قرار میدهند و به دیگران نه نمیگویند معمولاً از دیگران نیز چنین انتظاری دارند. حال اگر افراد به هر دلیلی خواسته آنها را پاسخ ندهند، از آنها ناراحت میشوند. البته این ناراحتی به جاست اما تقصیر آن به گردن خودتان است، زیرا هیچگاه نباید به دیگران بیش از اندازه محبت کرد. شما به هیچ عنوان نباید مسئول پاسخگویی به نیازهای اطرافیان باشید و بالعکس.
- افکار منفی و قضاوت دیگران را دور بریزید: معمولاً انسانهای زودرنج و دلنازک مرتب حرفهای دیگران را بد برداشت میکنند و آنها را با خود مرور مینمایند. به طور مثال، «دیدی فلانی تو مهمونی چه حرفی زد؟ مطمئنم عمدی بود و یک منظوری داشت» علت زودرنجی این افراد به افکار منفی که دارند، مربوط است. در حالی که واقعاً شاید فرد قصد بدی از حرف خود نداشته باشد؛ اما مورد قضاوت قرار میگیرد. اگر چنین افکاری به ذهنتان آمد سعی کنید با مشغولشدن به کاری دیگر مثل بازی با موبایلتان حواستان را از افکاری که دارید، پرت نمایید. این که بدانیم چگونه حساس نباشیم و به حرفهای دیگران اهمیت ندهیم ما را در درمان بسیار جلو میاندازد.
- آدامس خوردن: شاید از نظر شما چیز خنده داری باشد؛ اما آدامس خوردن نیز هنگامی که دچار تنش هستید میتواند میزان استرس و اضطراب شما را از بین ببرد. به همین خاطر اگر در موقعیتی قرار گرفتید که از دیگران رنجیدهاید و آماده واکنشدادن هستید، یک آدامس از کیفتان بیرون بیاورید و شروع به جویدن کنید.
- منبع تحریکپذیری را پیدا نمایید: گاهی اوقات، منبع تحریکپذیری آشکار است. برای مثال، فریادزدن بر سر کودکانی که به حرفهای شما گوش نمیدهند، پس از یک روز طولانی میتواند شما را تحریک کند. ممکن است بدون اینکه واقعاً دلیل آن را بدانید، حس عصبانیت یا ناامیدی داشته باشید. کمی فکر درباره خودتان ممکن است به شما کمک کند تشخیص دهید که استرس دارید یا خیر. چنانچه اخیراً زمان زیادی را برای مراقبت از خود صرف نکردهاید و تمام زمان خود را برای کودکتان میگذارید نیز ممکن است دچار زودرنجی شوید. اگر بتوانید منبع مشکل را تعیین کنید، ممکن است بتوانید آن را حل کنید. به خاطر داشته باشید که گاهی اوقات تحریکپذیری ناشی از هیچ عامل خارجی نیست و تنها یک تجربه عادی انسانی است که باید بگذرد.
نتیجهگیری
علت زودرنجی را در مقاله امروز بررسی کردیم. این رفتار یکی از ویژگیهای منفی است که زندگی افراد را تحتتأثیر قرار میدهد. بهویژه اگر گاهوبیگاه رخ دهد، منجر به هرجومرج در روابط و ازبینرفتن رفاه میشود. چنانچه تکنیکهای درمانی که معرفی کردیم را به مدت طولانی تکرار نمایید، مطمئناً نتایج جالب و مفیدی به دست میآورید. اگر درباره درمان زودرنجی سؤالی دارید لطفاً آن را با ما در میان بگذارید.
