نظریه گاتمن در سال ۱۹۸۰ توسط دو شخص با نام های جان گاتمن و دکتر جولی شوارتز گاتمن ارائه شد. گاتمن نام یک روش و متد در مورد زوج درمانی است. زوج درمانی گاتمن شامل ارزیابی روابط بوده و بر اساس مداخلات تحقیق محور است. گاتمن به صمیمیت بین زوجین در زندگی زناشویی می پردازد. در پروتکل زوج درمانی گاتمن به زوج ها کمک می شود تا به درک عمیق تری نسبت به هم دست یابند. همچنین آگاهی بیشتر از علایق و رفتارهای هم، ایجاد حس همدلی، بهبود روابط با یکدیگر از طریق نظریه گاتمن قابل دستیابی است. به کارگیری مستمر متد گاتمن در زندگی، در نهایت به ایجاد صمیمت بیشتر و رشد شخصیتی زن و مرد می رسد.
این روش درمانی، شامل تمریناتی است که باید توسط هر دو طرف صورت گیرد. با انجام مداوم و پیوسته تمرین ها، موانع به طور چشمگیری از میان برداشته خواهد شد. در واقع زوج درمانی گاتمن به رفتارها و موانعی میپردازد که باعث عدم ارتباط موثر و ایدهآل بین زوجین شده است. افرادی که توسط پروتکل زوج درمانی گاتمن شروع به بهبود روابطشان می کنند، در ابتدا یک فرایند ارزیابی کننده بر رویشان صورت میگیرد. این سنجش میزان مداخلات و چارچوب درمانی را به خوبی نشان میدهد
اهداف زوج درمانی گاتمن
در روش زوج درمانی گاتمن، زوجین یاد میگیرند تا صمیمیت و عاطفه را در روابط خود تقویت کنند، همدلی و درک متقابل را افزایش دهند و به شکلی مؤثرتر بر چالشهای خود غلبه کنند. اهداف اصلی درمان زوج درمانی گاتمن شامل موارد زیر است:
- تقویت دوستی و صمیمیت: یکی از محورهای اصلی در روش گاتمن، افزایش محبت و نزدیکی بین زوجین است.
- رفع تعارضات موجود: هدف نظریه گاتمن این است که زوجین به گفتوگو پرداخته، الگوهای ارتباط ناسالم خود را تغییر دهند و پس از هر مشاجره، روابط خود را بهبود بخشند.
- ایجاد معنا و هدف مشترک: زوجین یاد میگیرند که با همکاری یکدیگر، روابطی عمیقتر بسازند. این عمیق شدن روابط مستلزم ارزشگذاری به آنچه کیفیت رابطه را بهبود میبخشد، است.
در نهایت، هدف اصلی زوج درمانی گاتمن بهبود رابطه زناشویی و ایجاد محیطی سالمتر برای زندگی مشترک است.
چه کسانی می توانند از روش زوج درمانی گاتمن استفاده کنند؟
جان گاتمن در کتاب خود با عنوان “هفت اصل موفقیت در ازدواج و زندگی زناشویی” عنوان کرده است: شاید شما فکر کنید زندگیتان در وضع بی نظیر و خاصی است اما نتایج ما نشان میدهد که مشکلات زندگی زناشویی ۲ دسته میشود: یا آن ها برطرف میشوند و یا تا ابد همراهتان خواهد بود. همچنین در این کتاب آورده است که ۶۹% درگیری های زندگی زناشویی مشکلاتی است که همیشه با آن ها همراه خواهد بود.
نظریه گاتمن برای حمایت از زوجین در تمام دنیا با هر نژاد، فرهنگ، عقیده و ملیتی طراحی شده است. علاوه بر زوجین، تمام افراد می توانند از زوج درمانی گاتمن برای بهبود روابط با اطرافیانشان استفاده کنند. موضوعاتی که با پروتکل زوج درمانی گاتمن قابل حل و فصل هستند، به شرح زیر است:
- درگیری و بحث های مکرر
- ارتباط ضعیف داشتن
- زوج های دور از هم (به اصطلاح افرادی که دچار طلاق عاطفی شده اند.)
- مواردی خاص همچون مشکلات جنسی، خیانت، مسائل مالی و فرزند پروری
طبق گفته موسس گاتمن، زوجینی که در سطح عادی و طبیعی از درگیری باشند، می توانند از اصول زوج درمانی گاتمن استفاده کنند. درمانگران این روش، به زوجین کمک میکنند تا روابط محکمتری برقرار کنند و برای مشکلاتی که در آن آینده برایشان پیش میاید، بهتر برخورد کنند.
زوج درمانی گاتمن برای چه کسانی مناسب نیست؟
پیش از انتخاب روش گاتمن برای زوج درمانی، به تعهد خود برای بهبود رابطهتان فکر کنید. زوج درمانی گاتمن ممکن است چالشهایی به همراه داشته باشد و درمانگر از زوجین انتظار دارد تمرینات یادگرفته شده را در زندگی روزمره پیاده کنند. اگر زوجین آمادگی تغییر در روابط خود را ندارند، این روش ممکن است چندان مؤثر نباشد. همچنین، روش گاتمن برای زوجینی که در معرض خشونت خانگی قرار دارند، توصیه نمیشود، چرا که نمیتواند مسائل این چنینی را حل کند.
چگونه زوج درمانی گاتمن به شما یاری میرساند؟
روش گاتمن ابزار موثری برای حل مسائل زناشویی است. زوج درمانی گاتمن به شما کمک میکند صمیمیت و انعطافپذیری روابط خود را تقویت نمایید. در جلسات زوج درمانی گاتمن، تکنیکهایی را یاد میگیرید که میتوانید پس از پایان درمان نیز از آنها بهرهبرداری کنید و از الگوهای منفی گذشته خود فاصله بگیرید.
کاربرد زوج درمانی گاتمن
در کتاب پرفروش خود، «هفت اصل برای موفقیت در ازدواج»، دکتر جان گاتمن بیان میکند که تمامی تعارضات زناشویی به دو دسته تقسیم میشوند: مشکلاتی که قابل حل هستند و مشکلات دائمی که بخشی از زندگی شما میمانند. او تأکید میکند که ۶۹ درصد از درگیریهای زناشویی از نوع دائمیاند و مداخلات گاتمن به این مسائل توجه خاصی دارد. این روش برای تمامی زوجها با زمینههای مختلف فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی قابل استفاده است. مسائلی که ممکن است در درمان به آنها پرداخته شود شامل موارد زیر است:
- درگیریهای مکرر و مشاجره
- ارتباط ضعیف
- فاصله عاطفی و جدایی
- مشکلات خاص مانند مسائل جنسی، خیانت، مسائل مالی و فرزندپروری
حتی زوجهایی که تعارضاتشان در سطح عادی است، میتوانند از این درمان بهرهمند شوند. هدف نهایی درمانگران با رویکرد گاتمن، تقویت روابط زوجها و ارائه روشهای سالمتر برای مدیریت چالشهای آینده است.
تغییرات بعد از زوج درمانی با گاتمن
بدیهی است بعد از گذراندن دوره درمان، تنش و مشاجره بین زوجین کاهش پیدا خواهد کرد. زن و مرد به درک متقابلی از هم خواهند رسید و به شناخت بیشتری از زندگی زناشویی دست خواهند یافت. ارتباط سالم و پویایی رابطه، از نتایج روش درمانی زوج درمانی گاتمن است. استفاده متد گاتمن و روش های دیگر زوج درمانی، باعث رضایت خاطر از ازدواج و آرامش بیشتر در زندگی خواهد شد. پس بهتر است زمان را از دست ندهید و سریعتر به مراکز زوج درمانی مراجعه کنید. حتی افراد می توانند بعد از گذراندن دوره، درمان را قطع نکنند و هرجا نیاز بود به درمانگر خود مراجعه نمایند.
سه جزء اصلی روش درمانی گاتمن
مداخلات گاتمن بر سه حوزه اصلی تمرکز دارد:
- دوستی و صمیمیت
- مدیریت تعارض: هدف تقویت گفتوگو و اصلاح الگوهای ناسالم در ارتباطات است.
- تعیین اهداف مشترک: زوجین یاد میگیرند که با هم به عمیقتر کردن رابطه بپردازند و به کیفیت آن ارزش بدهند.
در نتیجه، زوجها در درمان یاد میگیرند که تعاملات خود را بهبود بخشند و ارتباط عاطفی خود را عمیقتر کنند. درمانگران گاتمن با بهرهگیری از تحقیقات، زوجها را در خصوص مؤلفههای یک رابطه سالم آموزش میدهند، که این امر به آنها بینش و ابزارهای لازم برای حفظ روابط خود در طول زمان را میدهد.
مراحل زوج درمانی به روش گاتمن
- ارزیابی: در ابتدا یک جلسه جداگانه با هر یک از افراد یعنی زن و شوهر صورت میگیرد. درمانگر پرسشنامه هایی را در اختیار زوجین قرار میدهد که باید به طور دقیق توسط آن ها تکمیل گردد. در واقع درمانگر به اطلاعات جامع و کاملی توسط این پرشنامه ها دست خواهد یافت.
- چارچوب درمانی: در این جلسه درمانگر مدت زمان طول درمان و تعداد دفعات مورد نیاز برای مراجعه زوجین را تعیین میکند.
- مداخلات درمانی: این مداخلات باعث تقویت و بهبود سه حوزه اصلی در ارتباط زوجین است. این موارد عبارتند از دوستی، ایجاد معنا و حس مشترک و همچنین مدیریت بحث و درگیری است. این روش به زوج ها کمک میکند تا الگوها و عادات منفی را با تعاملات مثبت جایگزین کنند و روابط گذشته خود را بهبود ببخشند. در حقیقت مداخلات درمانی به افزایش نزدیکی و صمیمیت، عمیق تر شدن رابطه عاطفی و تغییر در نگرش هر دو طرف می انجامد. در نتیجه زوجین را به سوی اهداف مشترکی سوق می دهد و از بروز مشکلات جلوگیری میکند.
تکنیک های زوج درمانی گاتمن
هدف زوج درمانی گاتمن خنثی کردن ارتباط کلامی و درگیریهای لفظی، ایجاد حس صمیمیت، احترام و محبت بیشتر و رفع موانعی است که باعث ایجاد سردی و رکود در رابطه میشود. این موارد سبب ایجاد احساس همدلی بیشتر و درک متقابل خواهد شد. دکتر جان و جولی گاتمن ۹ مولفه برای روابط سالم را ارائه داده اند. در زیر به شرح این موارد می پردازیم.
- ترسیم و طراحی برای عشق ورزیدن به یکدیگر: هرچه از احساسات درونی و نگرانی های شریک زندگی آگاه تر شوید، عشق و علاقه بینتان بیشتر خواهد شد.
- بیان حس علاقه و تحسین یکدیگر : با قدردانی و احترام، علاقه و عشق در رابطه تقویت خواهد شد.
- نزدیک شدن به هم به جای دوری و قهر : بهتر است به جای دوری از هم، نیازها و نظراتتان را مطرح کنید. هر چقدر از نیاز یکدیگر آگاهی بیشتری داشته باشید، زندگی ایدهآل تری خواهید داشت.
- نگرش مثبت : دیدن همسر به عنوان دوست و همراه، نه دشمن – با نگرش مثبت، مسائل راحتتر حل شده و احتمال موفقیت در ترمیم رابطه بیشتر خواهد بود.
- اداره کردن درگیری ها و منازعات : از درگیری و عوامل بوجود آمدن آن غافل نشوید. رسیدگی به مشکلات اختلاف ها را به مرور حل خواهد کرد.
- تلاش برای رسیدن به رویاها و تحقق آن ها : فضایی ایجاد کنید تا هر فرد به راحتی در مورد امید، آرزو و عقاید خود صحبت کند. تلاش دو طرفه برای تحقق این آرمان ها، بسیار ارزشمند است.
- اعتماد داشتن به یکدیگر : به طرف مقابل اطمینان دهید که به او اعتماد دارید و پشتیبان او هستید.
- تعهد و پیمان به یکدیگر : تعهد دادن یعنی یک رابطه مادام العمر و ماندگار داشتن. با پیمان بستن، طرف مقابل احساس ارزشمندی در خود خواهد کرد. افراد متعهد، ویژگی های مثبت شریکشان را می بینند و از مقایسه او با دیگران خودداری می کنند.
نشانههای طلاق در زوج درمانی گاتمن
در خیلی از روابط، مشکل اصلی صرفاً وجود اختلاف نیست. بلکه نحوه تعامل زوجین و مدیریت تعارضات است که میتواند به رابطه آسیب بزند. به عنوان یک مشاور، شاهد این موارد بودهام و به شما میگویم که در بسیاری از مواقع، تغییر در شیوه ارتباط میتواند تأثیر شگرفی بر بهبود روابط داشته باشد.
الگوهای آسیبزننده به رابطه
- عیبجویی: این رفتار میتواند به رابطه آسیب بزند و ارتباط را مختل کند. برای مثال اگر نگران چیزی هستید. به جای انتقاد سعی کنید با احترام و آرامش آن را با شریک عاطفیتان در میان بگذارید. تجربه من نشان میدهد که صحبت کردن به شیوهای سازنده میتواند در حل مسائل بسیار مؤثر باشد.
- واکنش دفاعی: بسیاری از ما وقتی شریکمان ناراحتیاش را بیان میکند، به جای گوش دادن، واکنش منفی نشان میدهیم. به عنوان مثال اگر شریکتان از شما بخواهد در کارهای منزل کمک کنید و شما بهجای پذیرفتن، بهانهجویی کنید. این تنها به افزایش تنش منجر میشود. سعی کنید به احساسات او گوش دهید و به جای دفاع، پذیرش بیشتری داشته باشید.
- تحقیر: براساس تحقیقات دکتر گاتمن، تحقیر یکی از مهمترین پیشبینیکنندههای طلاق است. مسخره کردن یا بیاحترامی به شریکتان میتواند به شدت بر رابطه آسیب بزند. به یاد داشته باشید که تحقیر نه تنها به احساسات طرف مقابل آسیب میزند، بلکه به خود شما نیز آسیب میزند. بهجای تحقیر سعی کنید احساسات و نیازهای خود را به شیوهای واضح بیان کنید.
- اجتناب از گفتگو: گاهی پیش میآید که به جای صحبت کردن، قهر میکنیم یا از گفتگو دوری میکنیم. این رفتار میتواند به دلیل ترس از مواجهه با واقعیتها باشد. تجربهام به من آموخته است که گفتگو حتی در شرایط دشوار، میتواند به تقویت ارتباطات کمک کند. آیا شما هم در شرایط مشابهی قرار گرفتهاید؟ چگونه با این موضوع مواجه شدهاید؟
نکته پایانی: ساختن یک رابطه سالم نیازمند صبر و همکاری هر دو نفر است. به خودتان و شریکتان فرصت دهید تا تجربهای صمیمانه و مثبت داشته باشید. اگر احساس میکنید به کمک نیاز دارید، مشاوران میتوانند در این مسیر همراه شما باشند. کلینیک روانشناسی دکتر شیرین زاده، در این زمینه به شما کمک میکند.
جمعبندی زوج درمانی گاتمن
زوج درمانی گاتمن، که توسط دکتر جان گاتمن و همسرش جولی گاتمن توسعه یافته است، یک رویکرد علمی و مبتنی بر شواهد برای بهبود روابط زوجین است. این روش بر مبنای تحقیقات گستردهای درباره روابط موفق و ناموفق زوجها پایهگذاری شده و بر چهار ستون اصلی دوستی، احترام، ارتباط مؤثر و توانایی حل تعارضات تمرکز دارد. هدف درمان پروتکل زوج درمانی گاتمن افزایش کیفیت ارتباطات و درک متقابل میان زوجین است تا از بروز مشکلات و بحرانها جلوگیری شود. با استفاده از ابزارهای خاصی مانند ارزیابیهای دینی و کارگاههای عملی، درمانگر به زوجین کمک میکند تا الگوهای منفی خود را شناسایی و تغییر دهند.
زوج درمانی گاتمن چگونه میتواند به بهبود ارتباطات در یک رابطه کمک کند؟
زوج درمانی گاتمن با ارائه ابزارها و تکنیکهای عملی به زوجین کمک میکند تا مهارتهای ارتباطی خود را تقویت کنند. این درمان به آنها میآموزد که چگونه احساسات و نیازهای خود را به طور مؤثر بیان کنند و به یکدیگر گوش دهند. این روند منجر به افزایش درک متقابل و کاهش تنشها میشود.
آیا درمان گاتمن برای همه زوجها مناسب است؟
بله، این روش برای انواع مختلف روابط زوجی قابل استفاده است، از جمله روابط سالم و روابطی که با مشکلات جدی مواجهاند. اما برای حداکثر اثر، مهم است که هر دو طرف به تغییر و بهبود روابط متعهد باشند و به طور فعال در فرآیند درمان شرکت کنند.
چه زمانی باید زوجین به زوج درمانی گاتمن مراجعه کنند؟
زوجین میتوانند در هر مرحله از رابطه خود به درمان گاتمن مراجعه کنند. اما این درمان به ویژه زمانی مؤثر است که زوجین با مشکلات ارتباطی، بحرانهای عاطفی یا نارضایتیهای عمیق مواجه هستند. اگر زوجین احساس کنند که دیگر نمیتوانند به تنهایی بر مشکلاتشان غلبه کنند، مراجعه به یک درمانگر گاتمن توصیه میشود.
