اختلال بیش فعالی یا Attention-deficit hyperactivity disorder که به اختصار ADHD گفته می‌شود، یکی از اختلالات روانشناسی و روانپزشکی است که هم در کودکان و هم در بزرگسالان ممکن است وجود داشته باشد. این اختلال در مورد کودکان بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد. فرد مبتلا به اختلال بیش فعالی، در حفظ توجه، سازماندهی و تلاش برای انجام وظایف مشکل دارد. همچنین مشکلات دیگر مربوط به بیش فعالی عبارتند از: تندخوانی، صحبت بیش از حد، بی قراری و….. تمایل به انجام کارها در نوبت خودشان و صبر و تحمل ندارند. معمولاً، اختلال بیش فعالی با داروهای محرک مانند ریتالین و روان درمانی درمان می شود.
آیا تا به حال در تمرکز یا یکجا نشستن، مشکل داشتید؟ آیا حرف دیگران را قطع کردید یا بدون فکر کردن، شروع به انجام کارها کردید؟ گاهی اوقات، بیشتر ما، با این مشکلات روبرو می شویم. اما برای برخی از افراد، این رفتارهای عجیب، غیرقابل کنترل هستند، و روی زندگی و روابط افراد تاثیر می گذارند.
پادکست صوتی بیش فعالی چیست؟
علائم اختلال بیش فعالی
مشکلات جسمی اختلال کمبود توجه (اختلال بیش فعالی) یا ADHD، با ازمایش خون و تست آزمایشگاهی مشخص نمی شود. . علائم ADHD معمولاً مشابه سایر اختلالات جسمی و روانی است.
ADHD با الگویی از رفتارهای همراه با تکانشگری مشخص می شود. در بزرگسالان، این الگوی رفتاری، تمرکز روی جزئیات، حفظ توجه، گوش دادن به دیگران و پیروی از دستورالعمل ها یا وظایف را دشوار می کند. افراد در سازماندهی فعالیت ها با مشکل روبرو می شوند. این افراد ممکن است فراموش کار و گیج به نظر برسند.
معمولاً ADHD ، ابتدا در کودکی ظاهر می شود، اما در بزرگسالان هم قابل تشخیص است (برخی از علائم در کودکی تشخیص داده نمی شوند).
تشخیص و علل اختلال بیش فعالی
علت اختلال بیش فعالی مشخص نیست، اما ADHD قابل تشخیص و درمان است. عوامل عصبی و ژنتیکی در بروز اختلال بیش فعالی نقش دارند. علاوه بر این، عوامل اجتماعی بیشماری مانند درگیری خانوادگی و شیوه های ضعیف تربیت فرزند ممکن است روند ADHD و درمان آن را پیچیده تر کنند.
اختلال کمبود توجه، در اروپا و برخی از نقاط جهان به عنوان اختلال هایپر کینتیک شناخته می شود.
دلایل اختلال بیش فعالی یا ADHD
نتیجه تعامل پیچیده‌ای از عوامل روانی، زیستی، اجتماعی و ژنتیکی است. از نظر زیستی، تحقیقات نشان می‌دهند که در بزرگسالان مبتلا به ADHD، تغییراتی در ساختار و عملکرد مغز وجود دارد. کاهش فعالیت در نواحی پیش‌پیشانی مغز که به کنترل توجه، برنامه‌ریزی و مهار تکانه‌ها مرتبط است، یکی از دلایل عمده به شمار می‌رود. همچنین، سطح پایین برخی انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند دوپامین می‌تواند موجب اختلال در توجه و رفتارهای بیش‌فعالانه شود.
- مسائل دوران بارداری مادر: نوع بارداری مادر می‌تواند نقش مهمی در بروز ADHD در فرزند داشته باشد. عواملی مانند مصرف دخانیات، الکل یا مواد مخدر توسط مادر در دوران بارداری، نوسانات هورمونی شدید یا استرس‌های مزمن می‌توانند بر توسعه سیستم عصبی جنین تاثیر بگذارند. همچنین، کمبود اسید فولیک، تغذیه نامناسب یا مشکلات مربوط به سلامت مادر مانند فشار خون بالا نیز می‌توانند خطر ابتلای کودک به ADHD را افزایش دهند. این عوامل ممکن است به تغییرات در ساختار و عملکرد مغز کودک منجر شوند.
- از نظر ژنتیکی: ADHD معمولاً جنبه وراثتی دارد. مطالعات نشان داده‌اند که این اختلال در خانواده‌ها شایع است و تعدادی از ژن‌ها به ویژه آن‌هایی که در تنظیم انتقال‌دهنده‌های عصبی نقش دارند، در بروز ADHD دخالت دارند. اگر یکی از والدین یا دیگر اعضای خانواده دچار ADHD باشند، احتمال بروز این اختلال در نسل‌های بعدی بیشتر است. این نشان می‌دهد که علاوه بر عوامل محیطی، عوامل ژنتیکی نیز نقش مهمی در شکل‌گیری ADHD ایفا می‌کنند.
- روانی و اجتماعی: ، تجربیات اولیه زندگی، مانند استرس‌های مزمن، مشکلات خانوادگی یا سوءاستفاده‌های روانی می‌توانند تأثیرات طولانی‌مدت بر رشد و رفتار فرد داشته باشند. فشارهای اجتماعی در دوران بزرگسالی نیز می‌توانند به تشدید علائم ADHD منجر شوند، به‌ویژه اگر فرد نتواند به‌خوبی با محیط‌های کاری یا روابط اجتماعی خود سازگار شود. این عوامل می‌توانند به شدت بر عملکرد فرد در زندگی روزمره، شغلی و اجتماعی تأثیر بگذارند.
- سبک زندگی ناسالم می‌تواند علائم بیش‌فعالی بزرگسالان را تشدید کند. کمبود خواب، تغذیه نامناسب، مصرف بیش از حد کافئین یا مواد مخدر، و عدم فعالیت بدنی به اختلالات توجه و افزایش بی‌قراری می‌انجامد. استرس‌های مزمن و ناتوانی در مدیریت زمان نیز می‌توانند منجر به کاهش کارایی و افزایش تحریک‌پذیری شوند. در نتیجه، افراد مبتلا به ADHD در مواجهه با سبک زندگی ناسالم، ممکن است علائم خود را شدیدتر تجربه کنند.
درمان بیش فعالی
علائم ADHD همیشه از بین نمی روند، در ۶۰درصد از کودکان، علائم تا بزرگسالی ادامه پیدا می کند. این اختلال در بسیاری از بزرگسالان ممکن است تشخیص داده نشود. این افراد ممکن است دچار افسردگی، اضطراب، اختلال دو قطبی یا ناتوانی در یادگیری شوند. ADD به آسانی قابل درمان است، اگرچه برای پیدا کردن یک روش درمانی مناسب به زمان نیاز است. متداول ترین درمان های این بیماری شامل انواع خاصی از داروها (به نام محرک ها) و روان درمانی است. روان درمانی به تنهایی می تواند یک درمان مؤثر باشد، اما بسیاری از بزرگسالان در کنار روان درمانی، دارو هم مصرف می کنند. با این وجود، همیشه باید قبل از تصمیم نهایی، تمام گزینه های درمانی خود را بررسی کنید.
تاثیر اختلال بیش فعالی بر زندگی افراد
مقابله با ADHD برای همه ی افراد مشکل است. برخی از متخصصان، سوء مصرف مواد مخدر، عدم موفقیت در مدرسه، رفتارهای ضد اجتماعی و فعالیتهای مجرمانه را از ویژگی های اختلال بیش فعالی میدانند. عده ای معتقد هستند که این اختلال باعث بروز مشکل در یادگیری و کاهش خلاقیت در افراد می شود. ADHD ممکن است باعث اختلال در ضربان قلب، مشکلات گفتاری یا شنوایی شود.
