روانشناسی معکوس به معنای ترغیب کردن شخص مقابل به انجام دادن خواسته شما می‌باشد. اینکار را با گفتن چیزی بر خلاف میل باطنی خود به شخص مقابل انجام دهید. این روش در تبلیغات بسیار موثر است. از روانشناسی معکوس برای کنار آمدن با برخی شخصیت‌ها نیز می‌توان استفاده کرد. در مورد زمان و نحوه استفاده از این روش بابد مراقب باشید. در برخی از موارد روانشناسی معکوس به عنوان روشی برای اعمال نفوذ در دیگران شناخته می‌شود. در صورت تبدیل شدن روانشناسی معکوس به یک عادت، امکان تخریب روابط وجود دارد. تنها در شرایط خاص از این روش استفاده کنید. استفاده از این تکنیک فقط در مواقع غیر حساس پیشنهاد می‌شود.
بخش اول : تغییر ذهن فرد با استفاده از روانشناسی معکوس
1- با معرفی کردن پیشنهاد خود شروع کنید
برای استفاده از روانشناسی معکوس ،گزینه پیشنهادی خود را در ذهن مخاطب نصب کنید. در برخی موارد پیشنهاد شما خلاف میل شخص مقابل است. با مطرح کردن پیشنهادتان گزینه های ممکن را برای مخاطب خود یادآوری کنید.
- به عنوان مثال، برای مهمانی آخر هفته دو پیشنهاد برای انتخاب دارید. یکی از دوستان شما علاقه شدیدی به تماشای فیلم‌ها دارد. او شما را به یک مهمانی فیلم دعوت می‌کند، اما شما بیشتر به بازی‌های تخته‌ای علاقه دارید.
- ذهن دوست خود را با مقصودتان آشنا کنید. به عنوان مثال به او بگویید :” از مهمانی بازی تخته‌ای دوستانمان خبر دار هستی؟ از نظر من بازی تخته‌ای بسیار مسخره است. تو هم این با این عقیده موافقی؟”. با گفتن این جمله، ایده بازی تخته‌ای را در ذهن او نصب کرده‌اید.
2- از روش‌های هوشمندانه و ظریف برای جذاب کردن گزینه پیشنهادی خود استفاده کنید
برای بهره‌مندی بهتر از روانشناسی معکوس از روش هایی جذاب برای مطرح کردن پیشنهاد خود استفاده کنید. به صورت غیرمستقیم و ظریف پیشنهاد خود را برای جلب توجه شخص مقابل مطرح کنید. برای اینکار از روشهایی برای ایجاد احساس نیاز در طرف مقابل استفاده کنید.
- در مثال بالا، به برگذاری بازی‌های تخته‌ای در مهمانی پیش رو اشاره کنید. به عنوان راهی جایگزین، قبل از مهمانی با دوست خود چند بار بازی تخته‌ای انجام دهید. با اینکار لذت حاصل از بازی‌های تخته‌ای را در ذهن او نهادینه خواهید کرد.
- با دوست خود درباره رویدادهای جذاب مهمانی مورد علاقه‌تان صحبت کنید. با اینکار امکان ترغیب شدن وی را به وجود می‌آورید. به ویژگی‌ها و نکات مثبت افراد حاضر در مهمانی اشاره کنید.
3- از محرک‌های غیر زبانی نیز استفاده کنید
به عنوان مثال، با انجام بازی تخته‌ای در گوشی موبایل خود شخص مقابل را ترغیب به انجام این کار کنید. شخص مورد نظر را با برگذار کنندگان مهمانی مورد علاقه خود آشنا کنید. با انجام اینکار احتمالا وی را بیشتر به انجام بازی‌های تخته‌ای تشویق خواهید کرد. روش گفته شده یکی از بهترین روش‌های استفاده از روانشناسی معکوس است.
4- با خواسته مورد نظر خود مخالفت کنید!
بعد از ترغیب شدن شخص مورد نظر، در راستای خواسته خود مقداری مخالفت نشان دهید. اینکار فشار بیشتری به فرد مقابل برای قبول کردن پیشنهادتان وارد خواهد کرد. او در حال حاضر احتمالا به انجام خواسته مورد نظر شما ترغیب شده باشد. با این حال با مخالفت نشان دادن در راستای هدف خود، مقاومت شخص مقابل را بیشتر تحریک کنید. با استفاده از این تکنیک روانشناسی معکوس، شخص مقابل را تشویق به مخالفت کردن با ایده‌های خود خواهید کرد. در صورت مخالفت ورزیدن شخص به پیشنهاد شما، به هدف خود نزدیک و نزدیک‌تر خواهید شد.
- در مثال قبل، تا روز مهمانی صبر کنید. به شخص مقابل بگویید:” ما دو گزینه پیش رویمان داریم. کدام مهمانی را ترجیح می‌دهی؟ به نظر من، مهمانی بازی تخته‌ای حوصله سر بر است.”
- با اینکار احتمال مخالفت دوست شما با نظرتان وجود دارد. برخی اوقات با اینکار شخص مقابل همچنان به مخالفت با شما ترغیب نمی‌شود. در اینصورت، از روش‌های مستقیم‌تر استفاده کنید. به عنوان مثال به او بگویید:” مهمانی بازی تخته‌ای همیشه وجود دارد. زمان دیگری به این مهمانی برویم.”
5- به شخص مقابل برای گرفتن تصمیم فشار بیاورید
برای گرفتن نتیجه نهایی، فشار بیشتری روی شخص مقابل بیاورید. برای انجام اینکار نکاتی وجود دارد. باید تصمیم گیری شخص را طبیعی جلوه دهید. حس انتخاب آزادانه را به شخص مقابل انتقال دهید. نظر او را به صورت مودبانه بپرسید. به او برای پاسخ دادن به درخواستتان فرصت دهید. به گرفتن نتیجه مورد نظر خود امیدوار باشید. با انجام این اقدامات، احتمال موافقت وی با تصمیم شما افزایش میابد.
- به عنوان مثال به شخص مقابل بگویید: ” از بین این دو مهمانی حق انتخاب داریم. کدام مهمانی را ترجیح می‌دهی؟ تصمیم تو تصمیم نهایی است.”
- با انجام اینکار حس خودمختاری و آزادی را در شخص مقابل ایجاد خواهید کرد.شما احتمالا در حال حاضر شخص مقابل را به گرفتن تصمیم دلخواهتان ترغیب کرده‌اید. همچنین توانسته با خواسته خود به صورت آگاهانه مخالفت کنید. حال احتمال فشار آوردن شخص مورد نظر برای رفتن به مهمانی بازی تخته‌ای افزایش یافته است.
بخش دوم : موقعیت‌های موثر برای استفاده از روانشناسی معکوس را پیدا کنید
1- اشخاص سازگار با روانشناسی معکوس را پیدا کنید
همه اشخاص حین استفاده از روانشناسی معکوس واکنش مثبتی از خود نشان نمی‌دهند. افراد سازگارتر از درخواست‌های مستقیم بیشتر استقبال می‌کنند. طبیعت برخی افراد مخالفت کردن است. روانشناسی معکوس بر روی اینگونه افراد تاثیر بیشتری می‌گذارد.
- به مکالمات قبلی خود با شخص مورد نظر فکر کنید. آیا شخص در مکالمات قبلی با خواسته‌های شما به راحتی موافقت می‌کرد؟ احتمال اینکه شخص مقابل از هر راهی برای مخالفت با شما استفاده کرده باشد نیز وجود دارد. اشخاص مستقل بیشتر میل به مخالفت کردن دارند. اگر شخصی را شناخته که همواره با تمامی رویدادها و نظرات شما مخالف است، احتمالا روانشناسی معکوس بر روی وی بهتر جواب خواهد داد. روانشناسی معکوس برای استفاده در افراد همواره موافق مناسب نمی‌باشد.
نکته : هنگام استفاده از روانشناسی معکوس در کودکان باید مراقب باشید. کودکان یک دنده گزینه‌های مناسب‌تری برای استفاده ار روانشناسی معکوس هستند. روانشناسی معکوس بر روی کودکان آرام و سازگار با شرایط نتیجه چندانی نخواهد داشت.
2- در کودکان از روانشناسی معکوس به صورت ملایم‌تری استفاده کنید
روانشناسی معکوس همواره باید ملایم و همراه با کمی حس شوخ طبعی باشد. رعایت این نکته هنگام مواجه شدن با کودکان کم سن و سال بسیار حیاتی می‌باشد. حس استقلال و خود مختاری کودک را به چالش بکشید. کاری کرده که کودک در انجام کارها پیش‌دستی کند.
- در صورتی که علاقه به مجبور کردن کودک خود به مرتب کردن تختش دارید. حس استقلال و خود مختاری او را به چالش بکشید. به وی مهلت زمانی برای انجام دادن کار بدهید. از او خواسته تا تخت خود را قبل از اتمام مسواک زدنتان مرتب کند. به کودک خود بگویید:” تو جوان بوده و به کمک زیادی در زندگی خود احتیاج خواهی داشت.” بعد از گفتن این جمله، به احتمال زیاد پس از بازگشتتان به اتاق، با تختی مرتب مواجه خواهید شد. کودک شما تخت خود را مرتب کرده است. با انجام اینکار، حس خودمختاری کودک را به چالش کشیده‌اید. در نتیجه کودک برای ثبات استقلال خود، دست به تمیز کردن تخت خود زده است. این روش یکی از بهترین روش‌های استفاده از روانشناسی معکوس است.
- برای افراد بزرگسال نیز از همین روش استفاده کنید. حس استقلال آنها را نیز به چالش بکشید. برای تماشای فیلم دو انتخاب متفاوت وجود دارد. یکی از این فیلم‌ها کمدی و دیگری فیلم خارجی می‌باشد. شخصا علاقه بیشتری به دیدن فیلم خارجی دارید. با استفاده از ترفند گفته شده، شخص مقابل را ترغیب به دیدن فیلم خارجی کنید. به او بگویید: تماشا کردن فیلم خارجی تمرکز زیادی می‌خواهد. خواندن زیرنویس‌ها با سرعت بالا کار هر کسی نیست. با اینکار احتمالا وی برای نشان دادن توانایی‌های خود به دیدن فیلم خارجی اصرار خواهد ورزید.
3- علایق شخص مقابل را در نظر بگیرید
قبل از استفاده از روانشناسی معکوس، از علایق شخص مقابل در شرایط فعلی مطلع شوید. در برخی مواقع نیاز به استفاده از روش‌های پیشرفته‌تر روانشناسی معکوس دارید. برخی اوقات شخص مقابل انجام دادن کار مورد نظر را نسبت به دفاع از استقلال خود مهم‌تر می‌داند. در این مواقع استفاده از روانشناسی معکوس نتیجه منفی در پی خواهد داشت. به عنوان مثال فرد مقابل فکر مسافرت کردن به منطقه خطرناکی را در سر می‌پروراند. علاقه شخص به انجام اینکار بسیار شدید است. در این صورت استفاده از روانشناسی معکوس نتیجه نامطلوبی خواهد داشت. شخص مقابل در این حالت بیشتر به انجام کار مورد علاقه خود ترغیب می‌شود. به عنوان مثال اگر به او بگویید:” کار خوبی می‌کنی! آدم یک بار بیشتر زندگی نمی‌کند! حتما به این مسافرت برو”، در این صورت او را بیشتر به رفتن به آن مسافرت تشویق کرده‌اید.
- در این موارد به منظور ترغیب کردن فرد مقابل به انجام کار، استدلال شخصی خود را بیان کنید. به عنوان نمونه در مثال قبل به شخص مقابل بگویید:”من توانایی مجبور کردن تو به انجام کاری را ندارم. این منطقه بسیار خطرناک است، اما اینجا فقط تو تصمیم گیرنده نهایی هستی”.
- با اینکار شخص مقابل را به دوباره فکر کردن وادار خواهید کرد. وی در این حالت برای نشان دادن استقلال خود، با پیشنهاد شما موافقت خواهد کرد.
4- به هدف نهایی خود فکر کنید
هدف نهایی خود را همواره به یاد داشته باشید. هر از چند گاهی با خود هدفتان را مرور کنید. هنگام استفاده از روانشناسی معکوس امکان وقوع جر و بحث با شخص مقابل وجود دارد. در این شرایط فراموشی هدف به آسانی میسر است. برای جلوگیری از این اتفاق، در تمامی لحظات نسبت به هدف نهایی خود آگاهی کامل داشته باشید.
بخش سوم: از روانشناسی معکوس سوءاستفاده نکنید
روانشناسی معکوس در بسیاری از مواقع به خوبی جواب می‌دهد. با این حال، فراموش نکرده که روانشناسی معکوس یک نوع اعمال نفوذ به حساب می‌آید. استفاده از روانشناسی معکوس را به عادت تبدیل نکنید. استفاده بیش از حد از روانشناسی معکوس باعث تخریب روابط خواهد شد.
- به مرور زمان حین استفاده از روانشناسی معکوس نارضایتی‌هایی از طرف شخص مقابل به وجود خواهد آمد. به عنوان مثال، امکان خسته شدن فرد از نرسیدن به هدف خود وجود دارد. در این صورت شخص مقابل از دست شما عصبانی خواهد شد.
نکته: از روانشناسی معکوس در موارد کم ریسک‌تر استفاده کنید. به عنوان مثال از اینکار برای انتخاب میان دو فیلم مختلف استفاده کنید. در هر زمان و هر لحظه از این تکنیک استفاده نکنید، حتی در برخی موارد به شریکتان اجازه رسیدن به خواسته‌هایش را بدهید.
2- هنگام استفاده از روانشناسی معکوس خونسردی خود را حفظ کنید
روانشناسی معکوس برخی اوقات خسته‌کننده خواهد شد. استفاده از این روش به خصوص در کودکان انرژی بسیار زیادی از شما خواهد گرفت. مردم برای عادت کردن به طرز تفکر شما به زمان احتیاج خواهند داشت. شرایط محیطی را آرام کرده و خونسردی خود را حفظ کنید.
- در صورت مشاهده واکنش‌های احساسی شدید نظیر پرخاشگری کودک خود، خونسردیتان را حفظ کنید. صبر کرده تا کودکتان آرام شود. همواره باید حین استفاده از این تکنیک‌ها صبر و حوصله داشته و خونسردی خود را حفظ کنید.
3- از استفاده از روانشناسی معکوس در مواقع حیاتی خودداری کنید
در برخی موارد استفاده از روانشناسی معکوس اثرات بالعکس داشته و حتی امکان جدی شدن شرایط را محقق می‌کند. افراد در تمامی لحظات روحیه مناسب و سلامت کافی ندارند. در این مواقع از استفاده از روانشناسی معکوس خودداری کنید.
- به عنوان مثال، دوست شما به طرز شدیدی از پزشکان می‌ترسد. خال مشکوکی بر روی شانه راست او دیده شده اما به علت ترس شدید، وی از رفتن به دکتر خودداری می‌کند.
- به او نگویید: “حق با توست. به مطب دکتر نرو”. ترس دوست شما از پزشکان از نیاز وی به مقاومت بسیار بالاتر می‌باشد. اینکار احتمال بروز رفتاری خطرناک از جانب وی را افزایش می‌دهد.
مقاله ” روانشناسی معکوس چیست ؟ چگونه از روانشناسی معکوس استفاده کنیم؟ “، ترجمه امیر شیرین زاده، روانشناس و رواندرمانگر بالینی می باشد. این مقاله توسط تاشا روب ، تحلیل‌گر روابط اجتماعی، نگارش شده است. اصل مقاله را به زبان انگلیسی می توانید در لینک زیر مشاهده کنید: