بیماری اسکیزوفرنی چیست؟ و چه نشانه هایی دارد؟
اسکیزوفرنی یک بیماری روانی جدی است؛ در این بیماری مرز میان خیال و واقعیت از بین می رود. از آنجا که این هذیان و توهمات، واقعی به نظر میرسند، فرد مبتلا به اسکیزوفرنی درمان نشده، گاهی اوقات در تشخیص واقعیت با مشکل مواجه می شود. علاوه بر درک علل، دوره و درمان اسکیزوفرنی، این اختلال هنوز هم افراد را با چالش روبرو می کند. برای بعضی از افراد، مقابله با سرطان راحت تر از درک رفتار عجیب، توهم یا ایده های عجیب فرد مبتلا به اسکیزوفرنی است.
مانند بیشتر اختلالات روانشناسی و روانپزشکی ، علل اختلال اسکیزوفرنی هنوز هم کاملاً مشخص نشده است. دوستان و خانواده ی افراد مبتلا به این اختلال، معمولاً هنگام تشخیص آن دچار شوک و عصبانیت می شوند. معمولاً، افراد مبتلا به اختلال روان پریشی، نسبت به اختلالات دیگر، خشونت بیشتری از خود نشان می دهند. اما این خشونت ها، قابل درمان هستند.
این اختلال یک بیماری روانی است که باید به طور مداوم درمان شود. اسکیزوفرنی، باعث اختلال های رفتاری می شود که روی زندگی فرد تاثیر می گذارند. غیرمعمول مشخص می شود که باعث اختلال عمیق در زندگی افراد مبتلا به این بیماری و همچنین در زندگی افراد اطراف خود می شود.
هر فردی با جنسیت، نژاد، طبقه اجتماعی یا فرهنگ مختلف ممکن است دچار اختلال اسکیزوفرنی شود و معمولاً برای اولین بار در 20 سالگی تشخیص داده می شود.
نشانه‌های اختلال اسکیزوفرنی به دو دسته نشانه‌های مثبت و نشانه‌های منفی تقسیم می‌شود. اسکیزوفرنی یک اختلال روانی جدی اما تاحدودی غیرمعقول است. تنها 0.25 تا 0.64 درصد افراد به این اختلال مبتلا می‌شوند. فرد مبتلا به اسکیزوفرنی در صورت عدم معالحه، دوره‌های جدا از واقعیت را تجربه می‌کند. در این دوره‌ها شخص ترکیبی از توهم و خیال را احساس خواهد کرد. طبق نظریه انجمن روانپزشکی آمریکا در سال 2013، این اختلال حداقل با وجود 2 مورد از نشانه‌های زیر به مدت حداقل یک ماه شناسایی می‌شود :
نشانه‌های اختلال اسکیزوفرنی چیست؟ نشانگان مثبت
- توهمات
- فکر و خیال‌ها
- گفتار و تکلم نامرتب ( از دست دادن ریتم صحبت یا عدم انسجام مکالمه)
- رفتار نامنظم یا کاتاتونیک
- مجموعه‌ای از نشانه‌های منفی
برخی اوقات تشخیص بر پایه یکی از نشانه‌های بالا صورت می‌گیرد. در صورت تشخیص متخصص بهداشت و روان نسبت به داشتن توهمات عجیب و غریب شخص، وحود نشانه‌های پایه در وی بررسی می‌شود. حتی در مواردی چندین صدای مختلف توهمی بر روی افکار و رفتار شخص تاثیر می‌گذارند.
نشانه‌های اختلال اسکیزوفرنی : نشانه‌های منفی
- از بین رفتن مهارت‌های عاطفی : دامنه بیان عاطفی شخص به شدت کاهش میابد (برقراری تماس چشمی ضعیف، زبان بدن ضعیف)
- کاهش ارتباط کلامی : مشکل در صحبت‌کردن، مانند پاسخ‌های کوتاه
- بی‌ارادگی : عدم توانایی شروع و پایداری در انجام فعالیت‌های هدف‌دار
نشانه‌های بالا می‌بایست حداقل برای یک ماه وجود داشته باشد. همچنین نشانه‌هایی مداوم از اختلال به مدت شش ماه ادامه داشته باشد. در طول این دوره شش ماهه، نشانه‌های اختلال به شکل ملایم‌تر دیده می‌شود. به عنوان مثال، این نشانه‌ها تنها به شکل باورهای عجیب و غریب یا تجارب ادراکی غیرمعمول وجود دارد. همچنین حداقل دو نشانه از نشانه‌های بالا در طی دوره شش ماهه رعایت شود ( یا تنها نشانه‌های منفی به شکل خفیف‌تر وجود داشته باشد).
نکاتی پیرامون اختلال اسکیزوفرنی
شروع اختلال اسکیزوفرنی قبل از سنین بزرگسالی نادر است. اوج سن شروع اولین فصل روانی، در اوایل تا اواسط 20 سالگی در مردان و اواخر 20 سالگی برای زنان است. تا قبل از شروع دهه 20 سالگی شخص، نشانه‌های فعال بروز نمی‌کند. اغلب اوقات نشانه‌های برانگیختگی اولین فصل روانی را شروع می‌کنند. این فصل با نمونه‌های خفیف‌تری از توهم و هذیان قابل تشخیص است. به عنوان مثال، فرد امکان نمایش انواع عقاید غیرمعمول و عجیب را خواهد داشت. (برای مثال، تفکر جادویی). افراد مبتلا به اختلال اسکیزوفرنی تجربیات ادراکی غیرمعمولی دارند (به عنوان احساس حضور شخص اضافه در جمع). گفتار آنها قابل فهم بوده اما مبهم است و همچنین رفتارهای آنها غیرمعمول می‌باشد ( مثلا زمزمه‌کردن در محیط عمومی).
اشخاص مبتلا به اختلال اسکیزوفرنی اختلالات بزرگی را در بخش‌های مختلف زندگی خود تجربه می‌کنند. عملکرد شخص در حوزه‌های کار، روابط بین فردی یا مراقبت شخصی باید نسبت به وضعیت قبل از شروع نشانه‌ها به طرز قابل قابل توجهی پایین‌تر باشد ( در صورت شروع نشانه‌ها در کودکی یا نوجوانی شاهد عدم دستیابی به سطح مورد انتظار از وضعیت ارتباط بین فردی، پیشرفت تحصیلی یا شغلی باشد).
اختلال اسکیزوفرنی و اختلال خلقی با ویژگی‌های روانی می‌بایست به عنوان توجیه جایگزین برای نشانه‌ها در نظر گرفته شود. این اختلال ناشی از اثرات فیزیولوژیکی بر اثر استفاده یا سواستفاده ار موا (الکل، داروها، مواد مخدر) نبوده و همچنین ناشی از یک وضعیت پزشکی عمومی نباشد.
در صورت وجود سابقه اختلال اوتیسم یا دیگر اختلالات رشد فراگیر، تشخیص ابتلا به اسکیزوفرنی تنها در صورت وجود توهم و هذیان به مدت حداقل یک ماه امکان‌پذیر است ( و یا حتی کمتر از یک ماه در صورت درمان شدن).
شیوع و میزان پرخاشگری در اختلال اسکیزوفرنی چقدر است؟
طبق پیش‌بینی‌ها، اختلال اسکیزوفرنی در حدود 0.3 تا 0.7 درصد از کل جمعیت صورت می‌گیرد. میزان ابتلا با توجه به عواملی نظیر نژاد/قومیت، منطقه جغرافیایی و همچنین نسبت جنسیتی در جمعیت منطقه مورد ارزیابی تعیین می‌شود.
احتمال همراهی خصومت و پرخاشگری با اسکیزوفرنی وجود دارد. البته حمله خود به خود و تصادفی غیر رایج است. پرخاشگری بیشتر در میان مردان جوان و افراد دارای سابقه خشونت در گذشته، افرادی که از درمان سرپیچی کرده و افراد مبتلا به سومصرف مواد و تکانش‌گر رخ می‌دهد.
اکثر قریب به اتفاق افراد مبتلا به اسکیزوفرنی رفتار پرخاشگرانه ندارند. این افراد بیشتر قربانی خشونت هستند. داشتن ترس از فرد مبتلا به اسکیزوفرنی پیش‌داوری و تبعیض‌آمیز است.
انواع اسکیزوفرنی چیست؟
معیارهای قدیمی در راهنمای DSM-IV، اختلال اسکیزوفرنی را به انواع مختلفی تقسیم کرده است. این مشخصات در بروزرسانی جدید DSM-5 به کار نرفته است. به این حال به منظور اهداف مطالعاتی و تاریخی مفید می‌باشد.
لیست مختصری از انواع مختلف اسکیزوفرنی، مطابق راهنمای قدیمی DMS-IV، شامل موارد زیر است :
- اسکیزوفرنی پارانوید : شخص احساساتی نظیر داشتن شک، آزار و اذیت مداوم، بلندپروازی و یا ترکیبی از این احساسات را دارد.
- اسکیروفرنی مختل‌کننده : فرد اغلب رفتارهای ناسازگارانه داشته اما توهم ندارد.
- اسکیزوفرنی کاتاتونیک : شخص ساکت،منزوی و منفی شده و زبان بدن ضعیفی به خود می‌گیرد.
- اسکیزوفرنی باقی‌مانده : شخصی که توهم و هذیان نداشته اما انگیزه و علاقه‌ای نیز در زندگی ندارد. این نشانه‌ها بسیار تخریب‌کننده هستند.
تشخیص و علت بروز اسکیزوفرنی چیست؟
اسکیزوفرنی، بیماری است که تحقیقات گسترده ای پیرامون دلایل بروز این بیماری و روشهای درمانی صورت گرفته است.
عوامل ژنتیکی، زیستی و رشدی در خانواده ها باعث بروز این اختلال می شود. مانند اکثر بیماری های روانی، علت بروز این بیماری احتمالاً پیچیده و چند وجهی است.
انتقال دهنده های عصبی که بیشترین تأثیر را روی این اختلال می گذارند، شامل دوپامین، سروتونین، گلوتامات و استیل کولین و گابا است. به نظر می رسد انواع شماره های ژنتیکی کپی در شناخت دلایل این بیماری نیز مهم هستند. به نظر می رسد انواع خاصی از ناهنجاری های کروموزومی هم باعث بروز این اختلال می شوند.
معمولاً، اسکیزوفرنی توسط روانپزشک یا روانشناس تشخیص داده می شود. این تشخیص معمولاً وقتی انجام می شود که فرد با بحران روانی، و توهم مواجه می شود.
درمان اسکیزوفرنی چگونه است؟
بسیاری از روشهای درمانی موفقیت آمیز برای اسکیزوفرنی، شامل تمرکز بر روی مجموعه ای از داروهای ضد روان پریشی و یافتن داروهای مناسب است. از آنجا که هر فرد به روش های مختلفی به داروهای روانپزشکی واکنش نشان می دهد، معمولاً برای کسی که دارای این بیماری است، بسیار مهم است که با یک روانپزشک با تجربه در درمان اسکیزوفرنی همکاری نزدیک داشته باشد. علاوه بر داروها، بسیاری از افراد مبتلا به اسکیزوفرنی نیز از نوعی روان درمانی یا درمان پشتیبانی اجتماعی بهره مند می شوند.
روشهای درمانی مفید دیگری برای اسکیزوفرنی وجود دارد. یافتن و پیروی از کارهای روزمره می تواند برای یک فرد مقابله با این اختلال مفید باشد، و حمایت از دوستان و خانواده می تواند یک مؤلفه مهم در بهبودی باشد. یافتن و پیروی از کارهای روزمره می تواند برای یک فرد مقابله با این اختلال مفید باشد، و حمایت از دوستان و خانواده می تواند یک مؤلفه مهم در بهبودی باشد. در حالی که اسکیزوفرنی قابل درمان است، عود می تواند و ممکن است رخ دهد. فرد مبتلا به اسکیزوفرنی عموماً در طول اکثر زندگی بزرگسالان تحت درمان قرار می گیرد.
شرایط زندگی با فردی که اختلال اسکیزوفرنی دارد
اسکیزوفرنی تاثیر زیادی روی زندگی می گذارد، و مدیریت زندگی ممکن است برای افراد مبتلا به این اختلال دشوار باشد. روان درمانگران، معمولاً سعی می کنند افراد را در بیمارستان بستری نکنند و از بروز یک دوره ی روانی یا عود بیماری در آینده جلوگیری شود. برخی افراد به منظور کاهش علائم، در مصرف داروها زیاده روی می کنند. باید درمان مناسب را پیدا کرد. اما فرد مبتلا به این اختلال، ممکن است در درک این بیماری دچار مشکل شوند و برای انجام یک برنامه درمانی مؤثر به کمک و پشتیبانی اعضای خانواده نیاز داشته باشند. آنها همچنین ممکن است برای درمان بلندمدت، بهبود بیماری و پیدا کردن منابع اجتماعی و شغلی دیگر به حمایت نیاز داشته باشند. یکی از مهمترین کلیدهای موفقیت بسیاری از افراد در درمان بیماری، حفظ امور روزمره است.
دیدگاهتان را بنویسید