پاروکستین نوعی داروی ضد افسردگی است که به عنوان یک مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI) شناخته میشود. در این مطلب از سایت دکتر شیرین زاده با این دارو بیشتر آشنا می‌شوید. پاروکستین عمدتاً برای درمان افسردگی تجویز میشود، اما گاهی اوقات برای اختلال وسواس فکری عملی (OCD)، حملات پانیک، اضطراب یا اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
نام‌های تجاری پاروکستین شامل سروستاپ، پاروکست، پاروکستینا، دپاپکس، پاکسیل، پاروکستین کرن، پاروکستین جنریس، پاروکستین آروبینو، و لوکسیم است. این دارو توسط شرکت‌های مختلف در کشور تولید و عرضه میشود.
قرص پاروکستین چیست؟
قرص پاروکستین یا Paroxetine نوعی داروی روانپزشکی است که در دسته دارویی SSRI قرار می گیرد. این دارو اغلب برای درمان افسردگی و گاهی هم برای اختلال وسواس جبری (OCD)، حملات پانیک (وحشت زدگی)، اضطراب و استرس و یا اختلال اضطراب بعد از حادثه تجویز می شود.
پاروکستین به افراد زیادی کمک کرده تا از افسردگی رها شوند و همچنین نسبت به داروهای ضد افسردگی دیگر، عوارض جانبی کمتری دارد. پاروکستین در همه داروخانه ها پیدا می شود ولی باید با تجویز دکتر مصرف شود. این دارو هم به صورت قرص و هم به صورت مایع (شربتی) مصرف می شود.
دریافت مشاوره و ویزیت آنلاین
دریافت مشاوره و ویزیت آنلاین
چه کسانی می‌توانند پاروکستین را مصرف کنند؟
پاروکستین برای بیشتر افراد بالای ۱۸ سال مناسب است. افرادی که دیابت دارند، باید قند خون خود را در هفته‌های اول مصرف بیشتر کنترل کنند.
چه کسانی نمی‌توانند پاروکستین را مصرف کنند؟
پاروکستین برای همه افراد مناسب نیست. قبل از شروع مصرف در موارد زیر با پزشک مشورت کنید:
- مشکلات قلبی
- مصرف داروهای ضد افسردگی دیگر
- تلاش برای بارداری، بارداری یا شیردهی
- ابتلا به گلوکوم
- ابتلا به صرع یا تحت درمان با شوک الکتریکی
نکات مهم قبل از مصرف پاروکستین
- معمولا ۴ تا ۶ هفته زمان می برد تا پاروکستین اثر کند.
- عوارض پاروکستین مثل حالت تهوع یا مشکلات جنسی معمول و رایج هستند. این اثرات معمولا ملایم بوده و بعد از چند هفته از بین می روند.
- اگر خودتان یا دکترتان تصمیم بگیرید که مصرف دارو پاروکستین را قطع کنید، بهتر است که دوز آن به صورت پله به پله کم شود تا عوارض جانبی آن به حداقل برسد.
- قرص پاروکستین گاهی به اسم برند سازنده آن، سروکسات هم شناخته می شود.
نحوه مصرف پاروکستین
معمولاً ۴ تا ۶ هفته پس از شروع مصرف طول می‌کشد تا پاروکستین به طور کامل تأثیر خود را بر بدن نشان دهد. برخی افراد ممکن است تجربه کنند که پاروکستین بر تمرکز آنها تأثیر میگذارد. اگر این اتفاق برای شما رخ داد، در چند روز اول از رانندگی، دوچرخه‌سواری یا کار با ابزار و ماشین‌آلات خودداری کنید.
بهترین زمان مصرف پاروکستین چگونه است؟
پاروکستین را باید هر روز یک مرتبه و هنگام صبح مصرف کنید. بهتر است آن را همراه غذا بخورید تا برای معده مضر نباشد. قرص های پاروکستین در دوز های مختلفی تولید شده اند و در محدوده ۱۰ تا ۳۰ میلی گرمی در دسترس هستند.
میزان دوز پاروکستین
دوز پاروکستین که برایتان تجویز می شود، به دلیل مصرف آن بستگی دارد. اغلب افراد از ۱۰ و ۲۰ میلی گرم شروع می کنند. البته اگر خودتان یا پزشکتان به این نتیجه رسیدید که باید دوز بیشتری مصرف کنید، این مقدار می تواند تغییر کند.
حداکثر مقدار مصرف پاروکستین 50 یا ۶۰ میلی گرم است که البته باز هم به دلیل مصرفش بستگی دارد. اگر سن شما ۶۵ سال یا بیشتر است، حداکثر میزان مصرف روزانه به ۴۰ میلی گرم کاهش می یابد. اگر کبد یا کلیه شما مشکلی دارد، بهتر است تقاضای دوز کمتری از این دارو را بکنید. در شکل مایع این دارو، ۱۰ میلی لیتر معادل قرص ۲۰ میلی گرمی آن است.
مدت زمان مصرف پاروکستین
مدت زمان مصرف پاروکستین بستگی به نوع و شدت مشکل شما دارد، اما معمولاً حداقل چند ماه باید مصرف شود.
در صورتی فراموش در مصرف پاروکستین چه کنیم؟
اگر احیانا مصرف پاروکستین را فراموش کردید، نگران نباشید. اگر قبل از خواب شبانه یادتان آمد، سریعا آن را مصرف کنید. اما اگر روز بعد آن را به یاد آوردید، آن وعده را به طور کلی کنار بگذارید. برای جبران وعده فراموش نشده، هیچگاه در یک روز دوباره پاروکستین را مصرف نکنید. اگر اغلب اوقات مصرف آن را فراموش می کنید، بهتر است یک زنگ هشدار برایش تنظیم کنید. همچنین می توانید از پزشک داروخانه بخواهید که راه های دیگری برای یادآوری مصرف پاروکستین به شما آموزش دهد.
مصرف بیش از حد پاروکستین
در صورت مصرف بیش از حد پاروکستین و بروز علائمی مانند تهوع و استفراغ، رعشه، خواب‌آلودگی، ضربان قلب تند، یا تب بالا، فوراً با اورژانس تماس بگیرید.
مصرف پاروکستین در زمان بارداری
سلامت جسمی و روحی مادر و جنین در دوران حاملگی اهمیت بسیار زیادی دارد. اگر در دوران مصرف پاروکستین حامله شدید، حتما با پزشک خود مشورت کنید. تا زمانی که دکترتان دستور نداده مصرف پاروکستین را قطع نکنید. پاروکستین با افزایش بسیار کم ایجاد مشکل برای جنین ارتباط هایی دارد. البته اگر افسردگی شما در هنگام حاملگی درمان نشود هم می تواند احتمال بروز مشکل برای جنین را افزایش دهد.
اگر نیاز دارید که حال روحی مساعدی داشته باشید، در دوران حاملگی هم باید مصرف پاروکستین را ادامه دهید. پزشک شما ریسک ها و مزایای مصرف پاروکستین را برایتان توضیح خواهد داد تا بهتر بتوانید بهترین تصمیم را برای خود و فرزندتان اتخاذ کنید.
اگر پزشک تایید کرد که فرزند شما سالم است، می توانید دارو پاروکستین را در دوران شیردهی هم استفاده کنید چون مادران زیادی در دوران شیردهی بدون مشکلی این دارو را مصرف کرده اند. پاروکستین در مقادیر بسیار کمی از طریق شیر مادر منتقل می شود و در تعداد بسیار کمی از کودکان باعث ایجاد عوارض جانبی شده است.
این موضوع اهمیت زیادی دارد که برای تداوم سلامت روان، مصرف پاروکستین را ادامه دهید. شیردهی هم می تواند هم برای شما و هم فرزندتان مفید باشد. اگر متوجه شدید که رفتار کودک شما مثل همیشه نیست و به طرز غیر معمولی خواب آلود است یا اگر نگرانی دیگری راجع به سلامت فرزند خود دارید، بهتر است این موضوع را با پزشک معالج خود در میان بگذارید. با پزشک خود در میان بگذارید اگر:
- قصد حامله شدن دارید.
- حامله هستید.
- در دوران شیردهی به کودک هستید.
مصرف پاروکستین در زمان شیردهی
اگر کودک شما سالم است، مصرف پاروکستین در دوران شیردهی مجاز است. این دارو یکی از ضد افسردگی‌های ترجیحی برای مادران شیرده است و توسط بسیاری از مادران بدون مشکل مصرف شده است. پاروکستین در مقادیر بسیار کم وارد شیر مادر میشود و عوارض جانبی کمی در نوزادان دارد. ادامه مصرف پاروکستین برای حفظ سلامتی شما مهم است و شیردهی نیز برای شما و کودکتان مفید خواهد بود. اگر کودک شما مانند همیشه خوب غذا نمی‌خورد، خواب‌آلود یا بدخلق است، یا نگرانی دیگری دارید، با متخصص کودک خود مشورت کنید.
مصرف پاروکستین با سایر داروها و گیاهان دارویی
پاروکستین ممکن است تحت تأثیر سایر داروهایی که مصرف می‌کنید قرار گیرد و همچنین بر نحوه عملکرد سایر داروها تأثیر بگذارد. قبل از شروع مصرف پاروکستین، در صورت استفاده از داروهای زیر با روانپزشک خود مشورت کنید:
- داروهایی که بر ضربان قلب تأثیر می‌گذارند؛ پاروکستین میتواند ضربان قلب را تندتر کند یا باعث ضربان قلب نامنظم شود.
- داروهای دیگر ضد افسردگی؛ برخی از داروهای ضد افسردگی می‌توانند با پاروکستین تداخل داشته باشند و حتی پس از چند هفته از قطع مصرف آنها باعث افزایش فشار خون شوند.
- داروهای اسکیزوفرنی؛ برخی از این داروها می‌توانند بر نحوه عملکرد پاروکستین تأثیر بگذارند و مشکلات قلبی ایجاد کنند.
در صورت مصرف پاروکستین، از مصرف داروی گیاهی افسردگی مانند گل راعی خودداری کنید زیرا این کار ریسک عوارض جانبی را افزایش می‌دهد. اطلاعات کافی برای اثبات بی‌خطر بودن سایر داروهای گیاهی و مکمل‌ها در صورت مصرف همزمان با پاروکستین وجود ندارد زیرا این داروها به اندازه داروهای تجویزی و داروخانه‌ای ارزیابی نمی‌شوند.
قطع مصرف پاروکستین
اگر پس از ۶ ماه یا بیشتر از مصرف دارو احساس بهتری داشتید، ممکن است پزشک توصیه کند که مصرف پاروکستین را به تدریج قطع کنید. این اقدام به جلوگیری از عوارض جانبی ترک دارو کمک می‌کند. عوارض جانبی ممکن شامل سرگیجه، تهوع، بی‌حسی یا گزگز در دست‌ها و پاها، مشکلات خواب، احساس پریشانی یا اضطراب، سردرد، و رعشه است. بدون مشورت با روانپزشک مصرف پاروکستین را قطع نکنید.
موارد منع مصرف پاروکستین
پاروکستین باید توسط افراد بالغ و بالای ۱۸ سال مصرف شود. از طرف دیگر، اگر یکی از مشکلات زیر را دارید، بهتر است قبل از مصرف پاروکستین با دکتر خود مشورت کنید:
- اگر به پاروکستین یا هر داروی دیگری که قبلا مصرف کرده اید، آلرژی دارید.
- اگر مشکل قلبی دارید، چون دارو پاروکستین می تواند سرعت ضربان قلب را بیشتر کند.
- اگر قبلا از دارو های ضد افسردگی دیگری استفاده کرده اید، چون برخی از داروهای ضد افسردگی می توانند با پاروکستین اختلال دارویی ایجاد کنند و باعث فشار خون بسیار بالا شوند. جالب اینجاست که این اتفاق حتی می تواند چندین هفته بعد از قطع داروی اول هم بیفتد.
- اگر قصد حامله شدن دارید، حامله هستید یا در دوران شیردهی به سر می برید.
- اگر مبتلا به بیماری چشمی آب سیاه (گلوکوم) هستید، چون قرص پاروکستین می تواند فشار روی چشم را افزایش دهد.
- اگر صرع دارید یا تحت درمان شوک درمانی هستید، چون قرص پاروکستین ممکن است حملات تشنج شما را افزایش دهد.
اگر دیابت دارید، باید بدانید که قرص پاروکستین می تواند ثابت نگه داشتن سطح قند خونتان را دشوار تر کند. بهتر است در چند هفته اول شروع مصرف، بیشتر سطح قند خونتان را چک کنید و اگر لازم بود روند درمان دیابت خود را با آن تنظیم کنید.
عوارض قرص پاروکستین چیست؟
مثل همه داروهای دیگر پاروکستین هم میتواند برای برخی از افراد عوارض جانبی داشته باشد، ولی بسیاری از مصرف کنندگان یا عوارض جانبی خاصی حس نمی کنند یا شدت آن ها بسیار کم است. برخی از عوارض پاروکستین هم به مرور زمان و با سازگاری بیشتر بدن با دارو از بین می رود. عوارض جانبی رایج این دارو از هر ۱۰۰ نفر برای ۱ نفر اتفاق می افتد. اگر این اثرات تا مدتی از بین نرفتند و اذیتتان می کنند، بهتر است با پزشک معالج خود یا داروساز در میان بگذارید. در ادامه برخی از عوارض قرص پاروکستین را معرفی می کنیم:
- حالت تهوع
- سر درد
- بی خوابی
- اسهال
- احساس خستگی و ضعف
اگر هر یک از علائم زیر را احساس کردید، با پزشک معالج خود در میان بگذارید:
- سر درد مداوم، سرگیجه های طولانی مدت و ضعف و گرفتگی عضلات. این علائم می تواند نشان دهنده کمبود سدیم در خون شما باشد. در مورد های شدید همین کمبود سدیم می تواند باعث تشنج شود.
- افکار خودکشی یا آسیب زدن به خود
- استفراغ خونی یا به رنگ تیره، سرفه کردن همراه با خون، وجود خون در ادرار، مدفوع سیاه یا قرمز رنگ. این علائم می تواند نشان دهنده خونریزی معده یا روده باشد.
- خونریزی از کبودی های بدن یا لثه ها که بدون هیچ دلیلی ایجاد می شوند و بزرگتر هم می شوند.
- بی قراری و انرژی زیاد
- تار بینی
- بالا رفتن یا پایین آمدن وزن بدون دلیل
- تغییرات در عادت ماهانه بانوان مثل خونریزی شدید و یا خونریزی بین عادات ماهانه
عوارض پاروکستین در صورت مصرف بیش از حد
مقدار دارو پاروکستین که بتواند منجر به اُوِردوز (مصرف بیش از حد) شود، در اشخاص مختلف متفاوت است. اگر تصادفاً مقدار بیش از حد پاروکستین مصرف کرده اید و علائم زیر را حس می کنید، سریعا با پزشک تماس بگیرید:
- حالت تهوع
- لرزش بدن
- احساس خواب آلودگی
- تند شدن ضربان قلب
- تشنج
- تب
اگر نیاز دارید که به بخش اورژانس بیمارستان بروید، خودتان رانندگی نکنید بلکه از شخص دیگری بخواهید که شما را به بیمارستان برساند یا با آمبولانس (۱۱۵) تماس بگیرید. بهتر است قوطی یا ورق دارو پاروکستین و هر مقدار از آن که باقی مانده را با خود به بیمارستان ببرید.
واکنش های آلرژیک به پاروکستین
در موارد نادر، ایجاد حساسیت و واکنش های آلرژیک نسبت به پاروکستین اتفاق می افتد. از این روز اگر بعد از مصرف پاروکستین هر یک از علائم زیر را تجربه کردید، سریعا با اورژانس تماس بگیرید:
- خارش بدن که منجر به زخم، کبود و قرمز شدن پوست شده و باعث ایجاد تاول هم بشود
- خس خس کردن
- احساس خفگی در سینه و گلو
- تنفس دشوار و کم شدن قدرت تکلم
- ایجاد ورم در دهان، صورت، لب ها، زبان و گلو
اگر موارد بالا را تجربه کردید یعنی به پاروکستین حساسیت دارید و باید سریعا به بیمارستان مراجعه کنید. لازم به ذکر است که موارد بالا تمام عوارض پاروکستین نیست. برای مطالعه دقیق همه ساید افکت های آن باید برگه درون جعبه دارو را مطالعه کنید.
تداخلات دارویی پاروکستین با سایر داروها
ممکن است برخی از دارو ها با پاروکستین تداخل کنند و احتمال بروز عوارض جانبی را بیشتر کنند. از این رو اگر هر یک از داروهای زیر را استفاده می کنید، قبل از شروع مصرف پاروکستین حتما با پزشک خود مشورت کنید:
- هر دارویی که روی ضربان قلب شما اثر می گذارد، چرا که دارو پاروکستین می تواند ضربان قلب را افزایش یا تغییر دهد.
- هر داروی ضد افسردگی دیگر. تعداد کمی از داروهای ضد افسردگی دیگر می توانند با پاروکستین تداخل ایجاد کرده و باعث فشار خون بسیار بالا شوند. توجه داشته باشید که حتی اگر از زمان قطع آن چندین هفته گذشته باشد هم این اتفاق می افتد.
- هر دارویی برای مقابله با اسکیزوفرنی. برخی از دارو های مقابله با اسکیزوفرنی که البته این روز ها کمتر استفاده می شوند، می توانند با پاروکستین تداخل کنند و موجب مشکلات قلبی شوند.
پاروکستین با چه داروهایی تداخل دارد؟
تداخلات دارویی پاروکستین ممکن است عملکرد و تأثیر پاروکستین را تغییر دهد یا باعث افزایش ریسک بروز عوارض جانبی آن شود.
- تیوریدازین و داروهای ضد پلاکت مانند کلوپیدوگرل
- داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن
- داروهای رقیق‌کننده‌ی خون مانند وارفارین
- آسپرین (افزایش خطر خونریزی)
- اتوموکستین و فنوتیازین
- پیموزاید و ریسپریدون
- تاموکسیفن و تترابنازین
- داروهای ضد آریتمی مانند پروپافنون و فلکاینید
- داروهای ضد افسردگی سه‌حلقه‌ای مانند دزیپرامین و آمی‌تریپتیلین
- بازدارنده‌های مونوآمین اکسیداز مانند ایزوکاربوکسازید، لینزولید، متیلن بلو، موکلوبماید (خطرناک و مهلک)
- داروهای خواب‌آور مانند آلپرازولام، دیازپام، زولپیدم، شل‌کننده‌ها و مسکن‌های عضلانی، و داروهای ضد درد مانند کدئین
نحوه نگهداری پاروکستین
- دور از دسترس کودکان نگه دارید.
- در جای خشک و خنک نگه دارید.
- فرم مایع پاروکستین پس از باز شدن، تنها یک ماه قابل استفاده است. بعد از یک ماه، مقدار باقی‌مانده را دور بریزید.
نحوه سازگاری با عوارض پاروکستین چگونه است؟
- حالت تهوع: اگر حالت تهوع دارید، پاروکستین را بعد یا همراه با غذا مصرف کنید. همچنین بهتر است از غذاهای ساده استفاده کنید و از وعده های چرب و پر از ادویه پرهیز کنید.
- سر درد: در این صورت باید مایعات زیادی مصرف کرده و خوب استراحت کنید. از مصرف بیش از حد الکل پرهیز کنید. از داروساز خود بخواهید که برای کاهش سر درد مسکن تجویز کند. معمولا سر درد ها یک هفته بعد از شروع مصرف پاروکستین از بین می روند اما اگر شدت آن بیشتر شد و بیش از یک هفته طول کشید، با دکتر خود تماس بگیرید.
- بی خوابی: مصرف پاروکستین گاهی می تواند مانع خواب فرد شود که برای جلوگیری از آن بهتر است این دارو را صبح اول وقت مصرف کنید.
- اسهال: برای جلوگیری از کمبود آب بدن، آب و مایعات زیادی مصرف کنید. کم شدن تعداد دفعات ادرار و همچنین بوی شدید و رنگ تیره ادرار، از جمله نشانه های کمبود آب بدن است. بدون مشورت با دکتر یا داروساز، داروی دیگری را برای درمان اسهال مصرف نکنید.
- احساس خستگی و ضعف: اگر پاروکستین باعث احساس خستگی و ضعف شد کار های روزمره را رها کنید، دراز بکشید و استراحت کنید تا کمی بهتر شوید. اگر خسته هستید، رانندگی نکنید یا از ابزار و ماشین آلات سنگین استفاده نکنید. الکل مصرف نکنید چون خستگی را تشدید می کند. اگر این علائم بعد از یک تا دو هفته رفع نشدند با پزشک معالج خود مشورت کنید.
نتیجه‌گیری
پاروکستین یک داروی موثر برای درمان افسردگی، اضطراب، حملات پانیک و OCD است. استفاده صحیح و قطع تدریجی آن تحت نظارت پزشکی میتواند مزایای درمانی را به حداکثر برساند. برای تعیین دوز مناسب و بررسی مناسب بودن این دارو برای شرایط شما، با متخصص روانپزشک مشورت کنید.
