دارو پاروکستین یا Paroxetine نوعی داروی روانپزشکی است که در دسته دارویی SSRI قرار می گیرد. این دارو اغلب برای درمان افسردگی و گاهی هم برای اختلال وسواس جبری (OCD)، حملات پانیک (وحشت زدگی)، اضطراب و استرس و یا اختلال اضطراب بعد از حادثه تجویز می شود.
دارو پاروکستین به افراد زیادی کمک کرده تا از افسردگی رها شوند و همچنین نسبت به داروهای ضد افسردگی دیگر، عوارض جانبی کمتری دارد. پاروکستین در همه داروخانه ها پیدا می شود ولی باید با تجویز دکتر مصرف شود. این دارو هم به صورت قرص و هم به صورت مایع (شربتی) مصرف می شود.
نکات کلیدی در مصرف پاروکستین
- معمولا 4 تا 6 هفته زمان می برد تا دارو پاروکستین اثر کند.
- عوارض جانبی مثل حالت تهوع یا مشکلات جنسی معمول و رایج هستند. این اثرات معمولا ملایم بوده و بعد از چند هفته از بین می روند.
- اگر خودتان یا دکترتان تصمیم بگیرید که مصرف دارو پاروکستین را قطع کنید، بهتر است که دوز آن به صورت پله به پله کم شود تا عوارض جانبی آن به حداقل برسد.
- دارو پاروکستین گاهی به اسم برند سازنده آن، سروکسات هم شناخته می شود.
موارد منع مصرف دارو پاروکستین
دارو پاروکستین باید توسط افراد بالغ و بالای 18 سال مصرف شود. از طرف دیگر، اگر یکی از مشکلات زیر را دارید، بهتر است قبل از مصرف پاروکستین با دکتر خود مشورت کنید:
- اگر به پاروکستین یا هر داروی دیگری که قبلا مصرف کرده اید، آلرژی دارید.
- اگر مشکل قلبی دارید، چون دارو پاروکستین می تواند سرعت ضربان قلب را بیشتر کند.
- اگر قبلا از دارو های ضد افسردگی دیگری استفاده کرده اید، چون برخی از داروهای ضد افسردگی می توانند با پاروکستین اختلال دارویی ایجاد کنند و باعث فشار خون بسیار بالا شوند. جالب اینجاست که این اتفاق حتی می تواند چندین هفته بعد از قطع داروی اول هم بیفتد.
- اگر قصد حامله شدن دارید، حامله هستید یا در دوران شیردهی به سر می برید.
- اگر مبتلا به بیماری چشمی آب سیاه (گلوکوم) هستید، چون دارو پاروکستین می تواند فشار روی چشم را افزایش دهد.
- اگر صرع دارید یا تحت درمان شوک درمانی هستید، چون دارو پاروکستین ممکن است حملات تشنج شما را افزایش دهد.
اگر دیابت دارید، باید بدانید که دارو پاروکستین می تواند ثابت نگه داشتن سطح قند خونتان را دشوار تر کند. بهتر است در چند هفته اول شروع مصرف، بیشتر سطح قند خونتان را چک کنید و اگر لازم بود روند درمان دیابت خود را با آن تنظیم کنید.
نحوه و زمان مصرف دارو پاروکستین چگونه است؟
دارو پاروکستین را باید هر روز یک مرتبه و هنگام صبح مصرف کنید. بهتر است آن را همراه غذا بخورید تا برای معده مضر نباشد. قرص های پاروکستین در دوز های مختلفی تولید شده اند و در محدوده 10 تا 30 میلی گرمی در دسترس هستند.
حد مصرف دارو پاروکستین
دوز دارو پاروکستین که برایتان تجویز می شود، به دلیل مصرف آن بستگی دارد. اغلب افراد از 10 و 20 میلی گرم شروع می کنند. البته اگر خودتان یا پزشکتان به این نتیجه رسیدید که باید دوز بیشتری مصرف کنید، این مقدار می تواند تغییر کند.
حداکثر مقدار مصرف دارو پاروکستین 50 یا 60 میلی گرم است که البته باز هم به دلیل مصرفش بستگی دارد. اگر سن شما 65 سال یا بیشتر است، حداکثر میزان مصرف روزانه به 40 میلی گرم کاهش می یابد. اگر کبد یا کلیه شما مشکلی دارد، بهتر است تقاضای دوز کمتری از این دارو را بکنید. در شکل مایع این دارو، 10 میلی لیتر معادل قرص 20 میلی گرمی آن است.
در صورتی فراموش در مصرف پاروکستین چه کنیم؟
اگر احیانا مصرف دارو پاروکستین را فراموش کردید، نگران نباشید. اگر قبل از خواب شبانه یادتان آمد، سریعا آن را مصرف کنید. اما اگر روز بعد آن را به یاد آوردید، آن وعده را به طور کلی کنار بگذارید. برای جبران وعده فراموش نشده، هیچگاه در یک روز دوباره پاروکستین را مصرف نکنید.
اگر اغلب اوقات مصرف آن را فراموش می کنید، بهتر است یک زنگ هشدار برایش تنظیم کنید. همچنین می توانید از پزشک داروخانه بخواهید که راه های دیگری برای یادآوری مصرف دارو پاروکستین به شما آموزش دهد.
عواقب مصرف بیش از حد
مقدار دارو پاروکستین که بتواند منجر به اُوِردوز (مصرف بیش از حد) شود، در اشخاص مختلف متفاوت است.
سریعا با پزشک تماس بگیرید اگر تصادفاً مقدار بیش از حد پاروکستین مصرف کرده اید و علائم زیر را حس می کنید:
- حالت تهوع
- لرزش بدن
- احساس خواب آلودگی
- تند شدن ضربان قلب
- تشنج
- تب
اگر نیاز دارید که به بخش اورژانس بیمارستان بروید، خودتان رانندگی نکنید بلکه از شخص دیگری بخواهید که شما را به بیمارستان برساند یا با آمبولانس (115) تماس بگیرید. بهتر است قوطی یا ورق دارو پاروکستین و هر مقدار از آن که باقی مانده را با خود به بیمارستان ببرید.
عوارض جانبی دارو پاروکستین چیست؟
مثل همه داروهای دیگر پاروکستین هم میتواند برای برخی از افراد عوارض جانبی داشته باشد، ولی بسیاری از مصرف کنندگان یا عوارض جانبی خاصی حس نمی کنند یا شدت آن ها بسیار کم است. برخی از عوارض جانبی دارو پاروکستین هم به مرور زمان و با سازگاری بیشتر بدن با دارو از بین می رود.
عوارض جانبی رایج این دارو از هر 100 نفر برای 1 نفر اتفاق می افتد. اگر این اثرات تا مدتی از بین نرفتند و اذیتتان می کنند، بهتر است با پزشک معالج خود یا داروساز در میان بگذارید. در ادامه برخی از عوارض جانبی رایج دارو پاروکستین را معرفی می کنیم:
- حالت تهوع
- سر درد
- بی خوابی
- اسهال
- احساس خستگی و ضعف
اگر هر یک از علائم زیر را احساس کردید، با پزشک معالج خود در میان بگذارید:
- سر درد مداوم، سرگیجه های طولانی مدت و ضعف و گرفتگی عضلات. این علائم می تواند نشان دهنده کمبود سدیم در خون شما باشد. در مورد های شدید همین کمبود سدیم می تواند باعث تشنج شود.
- افکار خودکشی یا آسیب زدن به خود
- استفراغ خونی یا به رنگ تیره، سرفه کردن همراه با خون، وجود خون در ادرار، مدفوع سیاه یا قرمز رنگ. این علائم می تواند نشان دهنده خونریزی معده یا روده باشد.
- خونریزی از کبودی های بدن یا لثه ها که بدون هیچ دلیلی ایجاد می شوند و بزرگتر هم می شوند.
همچنین اگر یکی از علائم زیر را احساس کردید، باید سریعا با پزشک معالج خود یک قرار ملاقات تعیین کنید:
- بی قراری و انرژی زیاد
- تار بینی
- بالا رفتن یا پایین آمدن وزن بدون دلیل
- تغییرات در عادت ماهانه بانوان مثل خونریزی شدید و یا خونریزی بین عادات ماهانه
واکنش های آلرژیک جدی
در موارد نادر، ایجاد حساسیت و واکنش های آلرژیک نسبت به دارو پاروکستین اتفاق می افتد. از این روز اگر بعد از مصرف پاروکستین هر یک از علائم زیر را تجربه کردید، سریعا با اورژانس تماس بگیرید:
- خارش بدن که منجر به زخم، کبود و قرمز شدن پوست شده و باعث ایجاد تاول هم بشود
- خس خس کردن
- احساس خفگی در سینه و گلو
- تنفس دشوار و کم شدن قدرت تکلم
- ایجاد ورم در دهان، صورت، لب ها، زبان و گلو
اگر موارد بالا را تجربه کردید یعنی به دارو پاروکستین حساسیت دارید و باید سریعا به بیمارستان مراجعه کنید. لازم به ذکر است که موارد بالا تمام عوارض جانبی دارو پاروکستین نیست. برای مطالعه دقیق همه ساید افکت های آن باید برگه درون جعبه دارو را مطالعه کنید.
نحوه سازگاری با عوارض جانبی چگونه است؟
حالت تهوع: اگر حالت تهوع دارید، دارو پاروکستین را بعد یا همراه با غذا مصرف کنید. همچنین بهتر است از غذاهای ساده استفاده کنید و از وعده های چرب و پر از ادویه پرهیز کنید.
سر درد: در این صورت باید مایعات زیادی مصرف کرده و خوب استراحت کنید. از مصرف بیش از حد الکل پرهیز کنید. از داروساز خود بخواهید که برای کاهش سر درد مسکن تجویز کند. معمولا سر درد ها یک هفته بعد از شروع مصرف دارو پاروکستین از بین می روند اما اگر شدت آن بیشتر شد و بیش از یک هفته طول کشید، با دکتر خود تماس بگیرید.
بی خوابی: مصرف پاروکستین گاهی می تواند مانع خواب فرد شود که برای جلوگیری از آن بهتر است این دارو را صبح اول وقت مصرف کنید.
اسهال: برای جلوگیری از کمبود آب بدن، آب و مایعات زیادی مصرف کنید. کم شدن تعداد دفعات ادرار و همچنین بوی شدید و رنگ تیره ادرار، از جمله نشانه های کمبود آب بدن است. بدون مشورت با دکتر یا داروساز، داروی دیگری را برای درمان اسهال مصرف نکنید.
احساس خستگی و ضعف: اگر دارو پاروکستین باعث احساس خستگی و ضعف شد کار های روزمره را رها کنید، دراز بکشید و استراحت کنید تا کمی بهتر شوید. اگر خسته هستید، رانندگی نکنید یا از ابزار و ماشین آلات سنگین استفاده نکنید. الکل مصرف نکنید چون خستگی را تشدید می کند. اگر این علائم بعد از یک تا دو هفته رفع نشدند با پزشک معالج خود مشورت کنید.
مصرف پاروکستین در بارداری
سلامت جسمی و روحی مادر و جنین در دوران حاملگی اهمیت بسیار زیادی دارد. اگر در دوران مصرف دارو پاروکستین حامله شدید، حتما با پزشک خود مشورت کنید. تا زمانی که دکترتان دستور نداده مصرف پاروکستین را قطع نکنید.
پاروکستین با افزایش بسیار کم ایجاد مشکل برای جنین ارتباط هایی دارد. البته اگر افسردگی شما در هنگام حاملگی درمان نشود هم می تواند احتمال بروز مشکل برای جنین را افزایش دهد.
اگر نیاز دارید که حال روحی مساعدی داشته باشید، در دوران حاملگی هم باید مصرف دارو پاروکستین را ادامه دهید. پزشک شما ریسک ها و مزایای مصرف پاروکستین را برایتان توضیح خواهد داد تا بهتر بتوانید بهترین تصمیم را برای خود و فرزندتان اتخاذ کنید.
دارو پاروکستین و شیردهی
اگر پزشک تایید کرد که فرزند شما سالم است، می توانید دارو پاروکستین را در دوران شیردهی هم استفاده کنید چون مادران زیادی در دوران شیردهی بدون مشکلی این دارو را مصرف کرده اند.
پاروکستین در مقادیر بسیار کمی از طریق شیر مادر منتقل می شود و در تعداد بسیار کمی از کودکان باعث ایجاد عوارض جانبی شده است.
این موضوع اهمیت زیادی دارد که برای تداوم سلامت روان، مصرف دارو پاروکستین را ادامه دهید. شیردهی هم می تواند هم برای شما و هم فرزندتان مفید باشد.
اگر متوجه شدید که رفتار کودک شما مثل همیشه نیست و به طرز غیر معمولی خواب آلود است یا اگر نگرانی دیگری راجع به سلامت فرزند خود دارید، بهتر است این موضوع را با پزشک معالج خود در میان بگذارید.
با پزشک خود در میان بگذارید اگر:
- قصد حامله شدن دارید.
- حامله هستید.
- در دوران شیردهی به کودک هستید.
تداخلات دارویی پاروکستین با سایر داروها
ممکن است برخی از دارو ها با پاروکستین تداخل کنند و احتمال بروز عوارض جانبی را بیشتر کنند. از این رو اگر هر یک از داروهای زیر را استفاده می کنید، قبل از شروع مصرف پاروکستین حتما با پزشک خود مشورت کنید:
- هر دارویی که روی ضربان قلب شما اثر می گذارد، چرا که دارو پاروکستین می تواند ضربان قلب را افزایش یا تغییر دهد.
- هر داروی ضد افسردگی دیگر. تعداد کمی از داروهای ضد افسردگی دیگر می توانند با پاروکستین تداخل ایجاد کرده و باعث فشار خون بسیار بالا شوند. توجه داشته باشید که حتی اگر از زمان قطع آن چندین هفته گذشته باشد هم این اتفاق می افتد.
- هر دارویی برای مقابله با اسکیزوفرنی. برخی از دارو های مقابله با اسکیزوفرنی که البته این روز ها کمتر استفاده می شوند، می توانند با پاروکستین تداخل کنند و موجب مشکلات قلبی شوند.
منبع: NHS