اختلال شخصیت وسواسی جبری ؛ علائم، نحوه ی تشخیص و درمان

اختلال شخصیت وسواسی جبری یا Obsessive compulsive personality disorder به اختصار OCPD ، نوعی از اختلالات شخصیت است که نشانگانی چون، نظم و انضباط، کمال گرایی و کنترل ذهنی و بین فردی است؛ این ویژگی ها باعث از دست دادن انعطاف پذیری، سعه‌ی صدر و کارایی بین فردی در افراد می‌شود. افراد مبتلا به اختلال شخصیت وسواسی جبری  در تصمیم گیری یا انتخاب بهترین راه حل دچار مشکل شوند.

این افراد، اگر در موقعیت هایی قرار بگیرند که در آن قادر به کنترل محیط جسمی یا بین فردی خود نیستند، ناراحت و عصبانی می شوند. هرچند، معمولاً عصبانیت شان را به صورت مستقیم نشان نمی دهند. مثلا، فرد ممکن است از عملکرد پیش خدمت رستوران راضی نباشد اما به جای اینکه به مدیر رستوران گزارش دهد، درباره ی رستوران شایعه پراکنی می کند. برخی اوقات، این افراد ممکن است به علت مسائل جزئی و کم اهمیت عصبانی شوند.

افراد دچار اختلال شخصیت وسواسی اجباری، نیاز شدیدی به توجه اطرافیان شان دارند. رابطه ی آنها با مَراجع قدرتی که به آنها احترام می‌گذارند، همراه با احترام بوده و در مقابل مَراجع قدرتی که برای آنها احترام قائل نیستند، بسیار مقاومت و سرسختی به‌خرج می‌دهند. افراد دچار اختلال شخصیت وسواسی اجباری به سختی عواطف خود را ابراز می کنند و ابراز عاطفه در آنها بسیار کنترل شده است و در حضور دیگران نمی توانند احساسات شان را بیان کنند. این افراد با دیگران روابط جدی و رسمی دارند و در موقعیت‌هایی که دیگران می‌خندند، خوشحال می‌شوند و ابراز احساسات می‌کنند. تا زمانی که نسبت به انجام کاری مطمئن نباشند، آن کار را شروع نمی کنند. آنها با منطق و عقل عمل می کنند.

اختلال شخصیت، الگوی پایدار از تجربه و رفتاری است که با هنجارهای فرهنگی مطابقت ندارند. این الگو در دو یا چند حوزه مشاهده می شود: این حیطه ها عبارتند از شناخت، عاطفه؛ عملکرد بین فردی و کنترل تکانه. این الگوی پایدار، انعطاف پذیر است و در طیف گسترده ای از موقعیت های شخصی و اجتماعی استفاده می شود. اختلال شخصیت، معمولاً منجر به پریشانی یا اختلال قابل توجهی در زمینه های اجتماعی، کار یا سایر عملکردها می شود. این الگو، پایدار و طولانی مدت است و شروع این اختلال معمولا در بزرگسالی است.

علائم  اختلال شخصیت وسواسی جبری 

مشخصه ی این اختلال، نظم، کمال گرایی و کنترل ذهنی و بین فردی است. این ویژگی ها باعث از دست دادن انعطاف پذیری، سعه‌ی صدر و کارایی بین فردی در افراد می‌شود. شروع این اختلال در بزرگسالی است و در زمینه های مختلف روی زندگی افراد تاثیر می گذارد.

• سراغ جزئیات، قوانین، لیست ها، ترتیب، سازماندهی برنامه ها می روند، به حدی که موضوع اصلی را فراموش می کنند؛
• نیاز شدیدی به کمال گرایی دارند( مثلا قادر به تکمیل پروژه نیستند؛ چون استانداردهای بسیار دقیق آنها رعایت نمی شود)؛
• بیشتر وقت شان را صرف انجام کار می کنند و به دوستان و تفریح کردن اهمیت زیادی نمی دهند؛
• درمورد مسائل اخلاقی یا ارزشها انعطاف ناپذیر هستند؛
• عدم توانایی در دور انداختن وسایل بی ارزش؛
• تمایلی به همکاری با دیگران ندارند، مگر اینکه حرف، حرف خودشان باشد؛
• افراد سرسختی هستند.

اختلالات شخصیت، پایدار و طولانی مدت هستند و در بزرگسالی تشخیص داده می شوند. معمولاً، این اختلال در کودکی یا نوجوانی تشخیص داده نمی شود، زیرا شخصیت کودک یا نوجوان به علت تغییرات رشدی و بلوغ تغییر پیدا می کند. اما اگر این اختلال در کودک یا نوجوان تشخیص داده شود، آنها باید حداقل به مدت 1 سال این ویژگی ها را داشته باشند.

شیوع اختلال شخصیت وسواسی جبری در مردان تقریبا دو برابر بیشتر از زنان است و بین 2.1 تا 7.9 درصد از جمعیت به این اختلال مبتلا هستند معمولاً، اختلال شخصیت وسواسی جبری مانند اکثر اختلالات شخصیتی، با افزایش سن شدت پیدا می کند، به طوری که علائم بیماری در افراد در سن 40یا50سالگی افزایش می یابد.

اختلال شخصیت وسواسی جبری چگونه تشخیص داده می شود؟

امروزه،  محققان دقیقاً نمی دانند چه عواملی باعث اختلال شخصیت وسواسی جبری می شود. با این حال، نظریه های زیادی در مورد دلایل احتمالی بروز اختلال شخصیت وسواسی جبری وجود دارد. اکثر محققان بر این باور هستند که اختلال شخصیت وسواسی جبری، ریشه در عوامل زیستی، روانی و اجتماعی دارد. علت بروز این اختلال ممکن است عوامل ژنتیکی و زیستی ، عوامل اجتماعی (مانند نحوه ی تعامل فرد با خانواده، اطرافیان و دیگر کودکان در دوران کودکی ) و عوامل روانی (شخصیت و مزاج فرد که توسط محیط شکل می گیرد و مهارت های آموخته شده برای مواجهه با استرس) باشد. هیچ کدام از عوامل به تنهایی منجر به بروز این اختلال نمی شوند، بلکه، ترکیبی از عوامل دیگر منجر به ایجاد  اختلال  شخصیت وسواسی جبری می شود. اگر افراد به این اختلال مبتلا شده باشند، به احتمال زیاد فرزندان آنها هم دچار این اختلال هستند.

درمان اختلال شخصیت وسواسی جبری

معمولاً، درمان این اختلال توسط درمانگر باتجربه صورت می گیرد. همچنین، به منظور کاهش علائم، داروها نیز تجویز می شوند.