اختلال شخصیت ضداجتماعی به انگلیسی Antisocial Personality Disorder که به اختصار ASPD نیز گفته می شود، نوعی از اختلالات شخصیت است که در گروه دوم اختلالات شخصیت قرار می گیرد. این اختلال شامل رفتار های فریبکارانه و ضد و نقیض، خشونت زیاد، آسیب به دیگران، قعالیت های هنجارشکانه و فعالیت های غیرقانونی می شود. افراد ضداجتماعی حتی اگر به نفعشان نباشد هم همواره با دیگران بد رفتاری می کنند. البته آن ها معمولا اندکی پشیمانی از خود نشان می دهند. بی اعتنایی آن ها نسبت به قواعد و عرف های جامعه، ماندن در یک رابطه، داشتن شغل یا حتی سو سابقه نداشتن را برایشان مشکل کرده است. اختلال شخصیت ضداجتماعی به سختی قابل درمان است، و معمولا افراد زمانی به فکر درمان می افتند که عواقبی جدی را برای رفتارشان تجربه کرده اند.
دریافت مشاوره و ویزیت آنلاین
دریافت مشاوره و ویزیت آنلاین
اختلال شخصیت ضد اجتماعی یا Anti Social Personality Disorder چیست؟
اختلال شخصیت ضداجتماعی شامل مجموعه از رفتارهای مستمر و مکرر است که هنجارهای اجتماعی یا حقوق دیگران را نقض می کنند. این افراد ممکن است در تنظیم هیجانات قوی و خشمگینانه خود مشکل داشته باشند و یا از بعضی هیجانات مانند همدلی یا عذاب وجدان و احساس گناه برخوردار نباشند. برای کسب منافع خود از دیگران بیگاری می کشند. سطح اضطراب این افراد کم است و به همین دلیل فعالیت هایی را ترجیح می دهد که هیجان انگیز و حتی خطرناک باشند.مشخصه این اختلال، اعمال مداوم ضداجتماعی یا خلاف قانون است، اما این اختلال مترادف با بزهکاری نیست و آن را اختلال شخصیت مردمستیز نامیدهاند.
علائم اختلال شخصیت ضداجتماعی یا Antisocial Personality Disorder
بر اساس راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی (DSM) رفتار های ضداجتماعی معمولا از دوران کودکی یا نوجوانی شروع می شوند. رفتار های ابتدایی ممکن است در این چهار دسته قرار بگیرند:
- خشونت در مقابل مردم و حیوانات
- تخریب اموال دیگران
- دزدی یا دروغ
- قانون شکنی های شدیدی که با سن آن ها تناسبی نداشته باشد.
البته افراد تا زمانی که به سن ۱۸ سالگی نرسیده اند، تشخیص به اختلال شخصیت ضداجتماعی توسط پزشک انجام نمی گیرد. قبل از آن، معمولا آن ها را در دسته افراد مبتلا به اختلال سلوک قرار می دهند. بعد از ۱۸ سالگی، برای تایید اختلال ASPD باید حداقل سه مورد از علائم زیر مشاهده شود:
- خشونتی که معمولا منجر به درگیری فیزیکی می شود.
- فریبکاری یا گول زدن دیگران برای نفع شخصی
- رفتار های غیر قانونی مکرر مثل دزدی یا آتش زدن اموال دیگران
- تحریک پذیری یا عدم توانایی برنامه ریزی برای آینده
- بی اعتنایی به امنیت خود یا دیگران
- ناتوانی شدید در مسئولیت پذیری، مثل نپرداختن قبوض یا غیبت از کار
- عدم پشیمانی برای آسیب زدن، توهین کردن یا ناراحت کردن دیگران
رفتارهایی که افراد مبتلا به اختلال شخصیت ضداجتماعی انجام می دهند، به چهار گروه تقسیم می شود :
-
پرخاشگری
اختلال شخصیت ضداجتماعی باعث می شود فرد رفتارهای پرخاشگرانه ای انجام می دهد که به دیگران آسیب می رساند. معمولا به صورت رفتارهایی که در زیر آمده نمود پیدا می کند:
- به دیگران زور می گوید و قلدری می کند و یا آنها را تهدید می کند.
- اولین نفریست که دعوا های فیزیکی را شروع می کند.
- برای آسیب رساندن به دیگران از یک وسیله خطرناک استفاده می کند.
- با مردم برخورد فیزیکی می کند.
- حیوانات را مورد اذیت و آزار فیزیکی قرار می دهد.
- با مواجهه چهره به چهره و درگیری شخصی با یک قربانی از او دزدی کرده است (مثلا، زورگیری کرده است)
- کسی را به زور مجبور به برقراری رابطه جنسی کرده است.
-
خرابکاری و تخریب اموال
رفتارهایی که به تخریب و آسیب املاک خصوصی منجر می شود:
- عمدا و به قصد وارد کردن صدمات جدی، جایی یا چیزی را آتش زده است.
- عمدا اموال دیگران را تخریب کرده است.
-
دروغگویی و دزدی
به شیادی و دروغگویی می پردازد:
- با استفاده از زور و به قصد دزدی، به خانه، ساختمان، یا اتومبیل کسی وارد شده است.
- برای به دست آوردن اشیا، یا برای این که دیگران لطفی در حقش بکنند، یا برای فرار از زیر بار مسئولیت، معمولا دروغ می گوید.
- کالاهای گران قیمت یا نسبتا گران قیمت دزیده است.
-
قانون شکنی
اهمیتی به قوانین نمی دهد و به قانون شکنی و نقض قوانین می پردازد؛
- به رغم اجازه ندادن والدین، شب ها دیر وقت خانه می آید و یا اصلا نمی آید.
- حداقل دوبار از خانه فرار کرده باشد و یا یک بار برای مدت طولانی فرار کرده و به خانه برنگشته است.
- معمولا از مدرسه غیبت غیر موجه می کند.
افراد ضداجتماعی معمولا در فریب دادن و تحت نفوذ قرار دادن دیگران بسیار ماهر هستند. ممکن است آن ها اعتماد به نفس بیش از حدی داشته باشند و برای انجام کارهای مورد علاقه خود، به خود حق دهند. همچنین ممکن است برای دستیابی به قدرت، پول، انتقام یا حتی سرگرمی از دیگران سو استفاده کنند. افراد مبتلا به شخصیت ضداجتماعی به ندرت با کسانی که آزار می دهند، همدردی می کنند. اگر آن ها را متوجه رفتارشان کنید، ممکن است آن را انکار کنند یا صدماتی که وارد کرده اند را بی اهمیت تلقی کنند. اگر این تاکتیک نتیجه ندهد، حتی ممکن است قربانی را به خاطر سادگی و ضعف سرزنش کنند!
جامعه ستیزی (sociopathy) در مقابل روان آزاری (psychopathy) در اختلال شخصیت ضداجتماعی
بنابر راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی، عبارت “جامعه ستیزی”، “روان آزاری” و “اختلال شخصیت ضداجتماعی” معمولا یک معنا دارند. هم جامعه ستیزی و هم روان آزاری (سایکوپاتی)، تعریف قابل قبول جهانی ندارند. برای همین بسیاری از افراد این سه را یکسان می دانند. پزشکان و متخصصین حوزه سلامت روان معمولا جامعه ستیزی و روان آزاری را به عنوان زیر مجموعه اختلال شخصیت ضداجتماعی معرفی می کنند. بنابر این تئوری، اصلی ترین تفاوت ها بین این سه اختلال به این صورت هستند:
- تحریک پذیری: احتمال اینکه جامعه ستیز ها بدون برنامه ریزی قبلی خشمگین و مرتکب جرم شوند، بیشتر است. از طرف دیگر سایکوپات ها (روان آزاری) به صورت استراتژیک از جذابیت و خشم خود استفاده می کنند. از آنجایی که سایکوپات ها برای جرایم خود نقشه قبلی دارند، احتمال دستگیری آن ها کمتر است.
- پیوند اجتماعی: سایکوپات ها معمولا در برقراری وابستگی احساسی با دیگران مشکل دارند. روابط آن ها اغلب سطحی است و به خاطر اعمال نفوذ و فریبکاری ایجاد شده است. از طرف دیگر جامعه ستیز ها در روابط خود مشکل دارند و نمی توانند با افراد زیادی رابطه تشکیل دهند.
- منشاء: تحقیقات نشان داده که سایکوپاتی به علت اختلالات و ناهنجاری هایی در مغز ایجاد می شود. از طرف دیگر گفته می شود که جامعه ستیزی به خاطر آزار و اذیت های شدید یا ضربه روحی و روانی در دوران کودکی ایجاد می شود. جامعه ستیز ها معمولا بیشتر قابل درمان هستند.
تحقیقات روی عکسبرداری عصبی نشان می دهد که جامعه ستیزی و سایکوپاتی به طور مستقیم با هم ربط دارند ولی برای تشخیص دقیق و رسمی مطالعه و بررسی بیشتری لازم است.
دلایل ایجاد اختلال سایکوپات
منشا و خاستگاه اصلی ایجاد اختلال شخصیت ضداجتماعی هنوز برای متخصصین سلامت روان و پزشکان روشن نشده است. البته اعتقاد بر این است که دلیل آن هم ژنتیک و هم محیط رشد باشد. احتمال ابتلا برای کودکانی که با افراد مبتلا به شخصیت ضداجتماعی نسبتی دارند، بیشتر است. کودکانی که توسط پدر و مادر مبتلا به شخصیت ضداجتماعی به فرزندی پذیرفته می شوند هم بیشتر در معرض ابتلا به این عارضه هستند. همچنین گفته شده که ریسک ابتلا به شخصیت ضداجتماعی، با ضربه های روحی و روانی بیشتر می شود. کودکی که زیر سن ۱۰ سالگی به اختلال سلوک و بیش فعالی مبتلا می شود، ریسک بیشتری برای ابتلا به ASPD دارند.
بنابر تحقیقات عصب شناختی، اختلال شخصیت ضداجتماعی ممکن است به نواقصی در قشر جلوی مغز مربوط باشد. این نقص باعث عدم توانایی همدردی با دیگران یا ایجاد حس گناه یا شرم می شود. همچنین ممکن است باعث تضعیف واکنش فرد نسبت به ترس شود و همین منجر به رفتار های غیر مسئولانه و بی ملاحظه شود. البته این ناهنجاری ها در قشر جلویی مغز تنها در یک سوم مبتلایان به اختلال شخصیت ضداجتماعی دیده شده است (گروهی که محققان آن را “سایکوپات های واقعی” می نامند). از این رو، تفاوت های عصبی و مغزی نمی تواند اکثر مورد های ASPD را توجیه کند. همچنین در یک دسته بندی دیگر، علل اختلال شخصیت ضداجتماعی را می توان به دو دسته عوامل بیولوژیکی و عوامل روانی – اجتماعی تقسیم بندی کرد. این عوامل به شرح زیرند :
-
ژنتیک
به نظر می آید یک عامل ژنتیک در اختلال شخصیت ضداجتماعی نقش دارد و پرخاشگری و خشونت نیز عنصر ژنتیکی داشته باشند.
-
عوامل پیش از تولد
دردوران بارداری، عواملی از جمله مصرف سیگار و الکل مادر حامله، سوء تغذیه در طول بارداری و بعد از زایمان می توانند در ابتلا به اختلال سلوک نقش داشته باشند.
-
محیط خانوادگی
یکی از مهمترین عوامل در اختلال شخصیت ضداجتماعی محیط خانوادگی است. بد رفتاری با کودک، خشونت، محیط های خانوادگی بهم ریخته و پر از استرس، بیکاری والدین، ابتلا یکی از والدین به اختلال ضد اجتماعی همگی فاکتورهایی هستند که فرد را نسبت به این اختلال مستعد می کنند. -
تاثیر دوستان و رسانه ها
اکثر کودکان به این علت رفتارهای پرخاشگرانه انجام می دهند که تحت تاثیر رفتارهای خشونت آمیز رسانه های عمومی یا دوستان و همسالان خود می بینند. -
عوامل اجتماعی – اقتصادی
رفتارهای خشنوت آمیز با فقر، پایین بودن طبقه اجتماعی – اقتصادی، عدم موفقیت تحصیلی مرتبط است. اگرچه این عوامل ممکن است در پی ابتلا فرد به این اختلال نیز به وجود بیاید.
چه بخشی از جامعه در خطر ابتلا به اختلال شخصیت ضداجتماعی هستند؟
اختلال شخصیت ضداجتماعی در پسرها بیش از دختران رواج دارد و احتمال ابتلا به آن در نوجوانی بیش از کودکی است. نشانه های این اختلال معمولا از کودکی در فرد آغاز می شود و شروع این نشانه ها بعد از سن ۱۶ سالگی بسیار نادر است. اختلال سلوک در کودکی، می تواند تحت شرایط خانوادگی نامناسب، احتمال ابتلا به اختلال شخصیت ضد اجتماعی در بزرگسالی را پیش بینی کند.
فرصت رو از دست نده! با شرکت در کارگاههای تخصصی ما، از آموزش های حرفهای بهرهمند شوید. فرصت رو از دست نده! با شرکت در کارگاههای تخصصی ما، از آموزش های حرفهای بهرهمند شوید.همین حالا در کارگاههای تحولساز ما ثبتنام کن!
همین حالا در کارگاههای تحولساز ما ثبتنام کن!
درمان اختلال شخصیت ضداجتماعی
درمان این اختلال می تواند بسیار دشوار باشد. مبتلایان معمولا برای درمان خود بیماری به پزشک مراجعه نمی کنند و معمولا به خاطر دیگر اختلالات یا حتی حکم دادگاه به پزشک روان درمانگر مراجعه می کنند. این احتمال که بیمار به پزشک خود دروغ بگوید یا از درمان سر باز زند، در افراد ضداجتماعی بسیار بیشتر است. اهداف درمانی معمولا شامل سه دسته می شوند:
- اصلاح رفتار های ضداجتماعی
- درمان اختلالات دیگر مثل سو مصرف مواد
- کاهش احتمال تکرار جرم
درمانی که روی اصلاح رفتار فرد تمرکز کند و در کنار آن عواقب رفتار خطرناک و غیر قانونی را هم به او نشان دهد، می تواند بهترین نتیجه را داشته باشد. تحقیقات نشان داده که احتمال تکرار اعمال غیر قانونی افراد ضداجتماعی در صورت تکمیل درمان، بسیار کمتر است. اشخاص جامعه ستیز نسبت به کسانی که در دسته سایکوپاتی (روان آزار) قرار می گیرند، بهتر نسبت به درمان واکنش نشان می دهند. سازمان غذا و داروی آمریکا هنوز هیچ دارویی را برای درمان اختلال شخصیت ضداجتماعی تایید نکرده است. تحقیقات روی مداخلات دارویی نشان دادند که برخی از دارو ها می توانند روی کاهش شدت علائم ASPD تاثیر گذار باشند، ولی اغلب تجویز دارو برای شخص ضداجتماعی به منظور درمان مسائل جانبی مثل استرس و اضطراب است.
درمان اختلال شخصیت ضداجتماعی با آموزش کودکان و والدین!
شروع درمان در کودکی، می تواند بهبودی سریع تر و بهتر را به همراه آورد و مقاومت فرد برای تغییر رفتارهای آسیب رسان خود کمتر است. درمان تحت تاثیر عواملی مانند شدت علائم، سن بروز و میزان همکاری خود کودک قرار دارد. در درمان افراد دارای اختلال شخصیت ضداجتماعی ، خانواده و اطرافیان نقش مهمی دارند به همین سبب مجموعه ای از درمان های مختلف مورد استفاده قرار می گیرد :
آموزش کودک
در آموزش کودک، از تکنیک و روش های درمانی مختلفی استفاده می شود تا به کودک مهارت های خود کنتری و کنترل خشم خود، راه های حل مسئله و رفتارهای مثبت اجتماعی یاد داده شود تا بتواند عملکرد سازش یافته تری داشته باشد. همچنین از تکنیک های رفتاری- شناختی استفاده می شود تا الگوهای غلط فکری کودک کشف شده و تغییر یابد.
آموزش والدین
برنامه های آموزشی برای والدین می تواند مهارت های تربیت فرزند آنها در برخورد با فرزندشان را بهبود ببخشند و نحوه تعامل درست و شیوه های مناسب فرزند پروری را به آن ها بیاموزند. آموزش مدیریت والد نوعی برنامه آموزشی مختص والدین است که والدین را آموزش می دهد تا بتوانند رفتارهای مثبت کودک را با دادن پاداش افزایش دهند. به عنوان تنبیه تکنیک های انضباطی غیرخشن (مانند محروم کردن کودک از چیزی خوشایند مانند تلویزیون دیدن) را جایگزین شیوه های خشن کنند و از تکنیک های حل مسأله بهره ببرند. اینکار در حل اختلال شخصیت ضداجتماعی تاثیر به سزایی دارد.
همپوشانی اختلال شخصیت ضداجتماعی با سایر اختلالات
اختلال شخصیت ضداجتماعی معمولا با دیگر بیماری های روانی هم همراه است. با توجه به آمار های اجتماعی، افراد مبتلا به شخصیت ضداجتماعی:
- چهار برابر بیشتر ریسک ابتلا به بیماری های خلقی دارند (یک نفر از چهار مبتلا به ASPD افسردگی دارد).
- هفت برابر بیشتر از افراد عادی افکار خودکشی دارند.
- ریسک اعتیاد به مصرف مواد مخدر در آن ها سیزده برابر بیشتر است.
آن ها همچنین نرخ شیوع اضطراب بالاتری دارند. حدود نصف مبتلایان به ASPD بیماری هایی مرتبط با اضطراب دارند. همچنین احتمال ابتلای فرد ضداجتماعی به اختلال های شخصیت ضد اجتماعی شخصیت مرزی و شخصیت نمایشی بسیار بیشتر است.
ابتلای فرد بیمار به اختلالات دیگر می تواند کنترل و درمان ASPD را سخت تر کند. درمان های سلامت روانی معمولا می توانند اختلال ضداجتماعی و دیگر بیماری های روانی را کنترل کنند. اگر یکی از عزیزان شما مبتلا به اختلال شخصیت ضداجتماعی هستند، باید از یک روان درمانگر برای اینکه خودتان آسیب نبینید و یا از گزند آسیب او دور باشید، کمک بگیرید.
درک شخصیت ضداجتماعی
شخصیت ضداجتماعی شامل ناسازگاری و نقض مکرر قوانین و عرف های جامعه می شود. افراد ضداجتماعی معمولا با دیگران همدردی نمی کنند. همچنین ممکن است درگیر فعالیت های خشونت آمیز، فریبکارانه و غیر قانونی شوند و حس پشیمانی هم نداشته باشند. این نوع رفتار معمولا با عواقب بدی همراه است. افراد ضداجتماعی معمولا همواره با سیستم قضایی درگیر هستند. همچنین احتمال مرگ آن ها به خاطر خشونت و قتل بیشتر است. اختلال شخصیت ضداجتماعی می تواند همه جنبه های زندگی از ایجاد روابط عاطفی گرفته تا کار را تحت تاثیر قرار دهد.
اختلال شخصیت ضداجتماعی چقدر رایج است؟
آمار ها نشان می دهد که تقریبا ۸ میلیون آمریکایی مبتلا به ASPD هستند. این وضعیت روانی اغلب در افراد بین ۲۴ تا ۴۴ سال دیده شده است. تحقیقات حاکی از آن است که ASPD در فقیران بیشتر دیده می شود. شخصیت ضداجتماعی می تواند منجر به بی خانمانی، بیکاری، بدهکاری و دیگر فاکتور هایی که به سلامت مالی فرد آسیب می زند، شود. لازم به ذکر است که ASPD در مرد ها بسیار شایع تر است. نرخ شیوع این بیماری در مرد ها بین ۲ تا ۴ درصد است، در حالیکه تنها ۰.۵ تا ۱ درصد از زن ها در طول زندگی مبتلا به این اختلال می شوند. اگرچه تحقیقات نشان می دهند که احتمال اینکه زن ها به اختلالات دیگر هم مبتلا شوند، بیشتر است و همین علائم ASPD را شدیدتر و عواقبش را بدتر می کند.
اختلال شخصیت ضداجتماعی و رفتار مجرمانه
از آنجایی که رفتار غیر قانونی مکرر جزو علائم اصلی شخصیت ضداجتماعی است، افرادی که به این بیماری مبتلا هستند بسیار درگیر مسائل حقوقی و قضایی می شوند. آمار ها بسیار متفاوت هستند ولی با اینحال میتوان گفت حداقل ۲۰ درصد از زندانیان، اختلال شخصیت ضداجتماعی دارند. البته اکثر کسانی که درگیر فعالیت های غیر قانونی می شوند، به ASPD مبتلا نیستند. معمولا مجرم ها در مواقع خاصی از رفتار ضداجتماعی استفاده می کنند تا به هدف خاصی برسند. از طرف دیگر افراد مبتلا به ASPD صرفنظر از موقعیت و شرایط از دیگران سو استفاده می کنند تا نُرم های جامعه را بشکنند. آمار ها حاکی از آن است که حدود ۴۷ درصد از بیماران ضداجتماعی، چندین بار توسط مامورین قانون دستگیر شده اند. با اینحال بسیاری از ASPD ها به مجرمان خطرناک تبدیل نمی شوند. افراد مبتلا به شخصیت ضداجتماعی، بیشتر از ارتکاب به جرم، بی اعتنایی نسبت به اصول اخلاقی و بیکاری را نشان می دهند. افراد مبتلا به ASPD معمولا در دهه پنجم (چهل سالگی) زندگی کمتر رفتار های مجرمانه از خود نشان می دهند. علائم دیگری مثل بی اعتنایی نسبت به عرف های جامعه و بی مسئولیتی هم ممکن است با افزایش سن بهبود پیدا کنند. اگرچه بعید است که اختلال شخصیت ضداجتماعی بدون درمان از بین برود.
اختلال شخصیت ضداجتماعی یا سلوک نوعی اختلال شخصیت است که در آن فرد نمیتواند با موازین اجتماعی سازگار شود و در قبال رفتارهایش احساس گناه و اضطراب ندارد. اکثر مشکلات والدین با فرزندان خود، به دلیل مشکلات رفتاری و ناتوانی والدین در کنترل آن ها است. اگر چه سرپیچی از دستورات والدین و به دنبال استقلال بون، مشکلات رفتاری و اذیت کردن دیگران تا حدی جزو دوره عادی رشد کودکان و نوجوانان محسوب می شود اما تشدید این رفتار ها و افراطی شدن آن ها می تواند یک هشدار خطرناک برای والدین باشد. یکی از مهمترین اختلالات مشکلات رفتاری، اختلال سلوک است. والدین می توانند برای حل مشکلات مرتبط با فرزندانشان با دریافت مشاوره خانواده مسئله را به شکلی کلی بررسی و حل نمایند.