اختلال سلوک چیست ؟ و چگونه درمان می شود؟ و چرا کودکان مبتلا می شوند؟

اختلال سلوک به انگلیسی Conduct Disorder که به اختصار CD گفته می شود، نوعی از اختلالات روانشناسی و روانپزشکی است. این اختلال به مجموعه رفتارهایی می گویند که بیشتر در کودکان و نوجوانان موج می زند و معمولا این گونه افراد را تبدیل به یک فرد قانون شکن و ضد اجتماع می کند. تمامی افرادی که اختلال شخصیت ضد اجتماعی دارند، در کودکی دچار اختلال سلوک بوده اند.ممکن است برایتان سوال پیش بیاید که یک کودک و یا نوجوان چگونه می تواند قانون شکن باشد و یا اینکه به مشکل دچار شود و اصلا چه معنایی دارد؟

فایل صوتی اختلال سلوک چیست و چگونه درمان می شود را بشنوید:
[ai_playlist id=”1031″]

افراد زمانی که کودک هستند نمی توانند به درستی رفتارهای خود را مدیریت کنند و از این جهت سعی می کنند که با دیگر افراد ارتباط برقرار کنند و تحت تاثیر رفتار آنان قرار بگیرند.

باید دقت کنید که اگر فرزند شما نتواند رفتار درستی را از خود نشان دهد و نسبت به دیگران احساساتی نداشته باشد و برایش مهم نباشد که برای دیگران مشکلی پیش آمده یا خیر، می توانید احتمال این را بدهید که فرزند شما مبتلا شده است و هر چه زودتر باید مراحل درمان آن را شروع کنید تا در آینده شاهد تاثیرات بیشتری نباشید. بهتر است ابتدا به این سوال پاسخ دهیم که اختلال سلوک چیست ؟

 

اختلال سلوک چیست ؟

به نوعی رفتار ضد اجتماعی که معمولا کودکان و نوجوانان دچار آن می شوند، اختلال سلوک می گویند. این گونه افراد سعی می کنند قوانین اجتماع را دور بزنند و هیچ علاقه ای به همدلی با دیگر افراد ندارند. اختلال سلوک از کودکی تا سن 16 سالگی وجود دارد. افرادی که در بزرگسالی به چنین حالتی دچار هستند را در اصطلاح دچار اختلال شخصیت ضد اجتماعی می گوییم.

 

چرا کودکان درگیر اختلال سلوک می شوند؟

معمولا کودکان و یا نوجوانانی که به اختلال سلوک دچار می شوند، سوابقی دارند. بر طبق بسیاری از اختلالات روانشناسی ، اختلال سلوک نیز زمینه تربیتی و ژنتیکی دارد.

معمولاً کودکان مبتلا، در فرآیند رشد خود، دارای یک یا چند مشکل زیر بوده اند:

• ممکن است کودک مورد آزار و اذیت قرار گرفته باشد. این آزار و اذیت ممکن است از جانب اعضای خانواده، دوستان و یا پرسنل مدرسه باشد.
• ممکن است سابقه تجاوز در انها دیده شود.
• مشکلات فقر در خانه در سابقه آنها دیده می شود. این فقر ممکن است موقتی و یا در زمان درازی باشد.
• انواع اعتیاد و سومصرف مواد مخدر ، توسط یکی یا هر دوی والدین در مورد این کودکان صادق است. برخی تحقیقات حکایت از اعتیاد به الکل یا سایر مواد مخدر در 63 درصد از خانواده های این افراد حکایت دارد.
• مشکلات سلامتی کودک نقش دارد. در برخی از اوقات فرد به خاطر مشکلات جسمی ممکن است رفتارهای خاصی که با جامعه سازگار نباشد از خود نشان دهند.
• درگیری خانوادگی در این خانواده ها معمولاً رایج است. این درگیری ها در خانواده کودک مبتلا ، غالباً با خشونت همراه است.
• برخی از پژوهش ها نشان می دهد که این اختلال با ضربه مغزی ممکن است رابطه داشته باشد.
• معمولاً فرزندپروری چنین کودکانی به شدت مشکل دارد و همین موضوع ممکن است اصلی ترین دلیل مبتلا و یا شدت یافتن آن شود.
• ممکن است این ناشی از ژنتیک باشد. معمولاً اختلالی که با ژنتیک همراه است، در سایر افراد خانواده فرد نیز دیده می شود.
• سابقه اختلالات شخصیت در والدین کودکان دارای اختلال سلوک بیشتر از سایر گروههاست. علی الخصوص اختلال شخصیت مرزی و ضداجتماعی

 

اختلال سلوک خود را چگونه نشان می دهد؟

همانگونه که در ابتدای متن ذکر شد، کسانی که به اختلال سلوک دچار هستند، دوست دارند تا قوانین اجتماع را دور بزنند و با اجتماع سازگاری زیادی ندارد. معمولاً این افراد قدرت همدلی زیادی ندارند. افرادی که دارای اختلال سلوک هستند معمولاً رفتارهای زیر را از خود نشان می دهند:

• قلدری و یا تهدید اطرفیان که ممکن است تنها به همسالان محدود شود و یا در مورد افراد خانواده نیز اتفاق بیافتد. این افراد در صورتی که برادر یا خواهر دیگری داشه باشند، در خصوص آنها قلدری و تهدید دارند.
• ممکن است فرد مبتلا ، از لوازمی که با سن آنها عرف نیست استفاده کرده و یا آن را حمل کنند. مثلاً همراه خود چاقو، پنجه بوکس، تیغ کاتر داشته باشند. این موضوع در کشور آمریکا با حمل اسلحه هم دیده می شود.
• شروع دعوا و درگیری در بین انها بسیار رایج است. مخصوصاً در گروه همسالان.
• آزار رساندن به دیگر انسان ها و یا حیوانات از ویژگی های آنهاست. این افراد معمولاً نسبت به حیوانات، افراد مسن و یا همسالان بدون دلیل مشخصی آزار می رسانند.
• استفاده از اموال دیگران بدون کسب اجازه از رفتارهای معمول این افراد است. معمولاً لوازم دیگران را بر می دارند و ممکن است دزدی کنند.
• برخی از این افراد، تجاوز جنسی و یا اجبار در ایجاد رابطه جنسی دارند. این موضوع در خصوص سن بلوغ و نوجوانی بیشتر دیده می شود. کنجکاوی های جنسی بیش از حد نیز در سنین پایین تر ممکن است وجود داشته باشد.
• دیر وقت بیرون ماندن از خانه بدون اینکه اجازه بگیرد و یا رفتن به محیط هایی بدون هماهنگی قبلی و عدم اطلاع به خانواده
• ممکن است از خانه فرار کنند و یا تهدید به این موضوع داشته باشند.
• با پرسنل مدرسه به طور مکرر مشکل دارند و معمولاً از نظر انضباطی مشکلات زیادی دارند. معمولاً والدین این افراد به طور مکرر در خصوص بی نظمی و قانون شکنی های او به مدرسه فراخوانده می شوند.

 

نشانه های عاطفی اختلال سلوک

مشکلات نظیر عاطفی، در افراد دارای اختلال سلوک بسیار رایج است. در لیست زیر را می توانید برخی از آنها را مشاهده کنید.

• پشیمانی از کارشان ندارند. معمولاً وجدان نداشته و یا وجدانشان بسیار ضعیف است.
• مهارت همدلی با دیگران را انجام نمی دهند. آنها توانایی اینکه خود را جای دیگری بگذارند ندارند.
• نگرانی از عواقب کارشان ندارند و به آنچه بعد از کارشان رخ می دهد فکر نمی کنند.
• احساس خود را بروز نمی دهند. احساس غالب در آنها خشم است و معمولاً دلشان برای کسی نمی سوزد و احساس غم زیادی ندارند.

 

اختلال سلوک را چگونه می توان تشخیص داد؟

هر کسی که اقدام به قانون شکنی کرد و یا اینکه یک رفتار ضد اجتماعی را از خود نشان داد،به این معنی نیست که شخص به اختلال سلوک دچار شده است و حداقل باید یک سال این رفتارها و علائم به طول بی انجامد تا بتوان گفت که شخص به اختلال سلوک دچار شده است و پس از آن باید به روانشناس مراجعه کرد تا مراحل درمان شروع شود.

به هنگامی که کودک در سن رشد است ،ممکن است کارهایی انجام دهد که شما فکر کنید شخص به اختلال سلوک دچار شده است اما ممکن است کودک به دلیل بیش فعالی و یا کمبود توجه این کارها را می کند که همگی موقت هستند و به سرعت از بین می روند. و یا ممکن است برای آن شخص حادثه ای رخ داده باشد و نتوانسته آن را فراموش کند و به اختلال سلوک دچار شده است.

تمایز قائل شدن بین این اختلال ، اتیسم ، بیش فعالی و یا خشم ناشی از اتفاقات و شوک هایی به کودک، برای افراد غیرمتخصص راحت نیست و لازم است در این مورد از یک روانشناس کودک کمک گرفت.

 

چرا تشخیص اختلال سلوک سخت است؟

تشخیص اختلال سلوک راحت نیست. این موضوع دلایل متعددی دارد:

• تقریباً تمامی کودکان به هنگام رشد، سعی می کنند رفتارهای مخربی را برای جلب توجه از خود نشان دهند و از این جهت هیچ متخصصی این موضوع را بررسی نمی کند و اینگونه که پیش می رود، تشخیص این اختلال در کودک سخت است.
• مشکل دیگر آن است که والدین معمولاً بر روی ایرادات فرزند خود سرپوش می گذارند. در واقع آنها منکر وجود مشکی در فرزند خود می شوند. بهتر است این نکته را نیز ذکر کنیم که طبق آمارهای به دست آمده، پسران بیشتر از دختران مبتلا می شوند.

 

چگونه از اختلال سلوک جلوگیری کنیم؟

اگر شما زمانی که در حال فرزند پروری هستید،یک جای امن و آرامش خاصی در خانه جریان باشد،مطمئنا فرزند شما هیچ دلیلی ندارد تا دچار مشکلاتی نظیر خشونت و فقر شود و از این جهت می توانید احتمال ایجاد اختلال سلوک را در فرزند خود کاهش دهید. حتماً فرزندپروری علمی را بیاموزید و نکات آموزشی را مرتب به روز کنید و فرابگیرید.

داشتن توجه کافی به فرزند و نظارت درست اهمیت بسیار زیادی دارد و این موضوع می تواند بسیار کمک کننده باشد.

بحث صرفا فرزند شما نیست، اگر می بینید که فرزند دیگری دچار مشکل شده است،شما می توانید با والدین وی صحبت کنید و از آن ها بخواهید تا چنین مشکلی را حل کنند و یا اگر می بینید که پدر و مادر شخص نسبت به آن بی مسئول هستند می توانید چنین مشکلی را به بهزیستی منطقه گزارش دهید. بهزیستی در چنین مواقعی واقعاً شرایط را بررسی می کند و اگر والدین صلاحیت نداشته باشند، در این مورد اقدام جدی می کند. ( هر چند ممکن است این فرآیند زمان بر باشد.

 

مشکل اختلال سلوک چگونه درمان می شود؟

برای اینکه بخواهید یک شخص مبتلا به اختلال سلوک را درمان کنید، باید در ابتدا سن و سال او را در نظر بگیریم و بدانیم که منشا این اختلال از کجا است و چه چیزی باعث شده تا فرد دچار چنین مشکلی شود. معمولاً اختلال سلوک به راحتی درمان نمی شود و مداخله روانشناسی و روانپزشکی ضرورت پیدا می کند.

• روان درمانی

تحقیقات نشان می دهد که روان درمانی مخصوص کودکان که به وسیله طرحواره درمانی و یا قصه درمانی مبتنی بر طرحواره انجام می شود، می تواند موثر باشد. معمولاً اولین خط درمان، اگر کودک یا نوجوان خشونت شدیدی نداشته باشد بسیار موثر است. اگر رفتارهای کودک بسیار خشونت آمیر باشد، نیاز به دارو درمانی در کنار روان درمانی ضرورت پیدا می کند.

همچنین بازی درمانی نیز در فرآیند درمان تاثیر مناسبی دارد و می تواند دیدگاههایی کودک را نسبت به مسائل تغییر دهد و کنترل هیجانات را بهبود ببخشد.

• حمایت مدرسه

برای درمان اختلال سلوک ،مدرسه و موسسات نباید فراموش شود. شما می توانید به مدیر مدرسه پیشنهاد تشکیل یک تیم در جهت حمایت از اختلال سلوک تشکیل دهید و به دیگر دانش آموزان و فرزند خود کمک کنید تا بهبود یابند. متاسفانه در مدارس ایران، معمولاً همکاری مناسبی در این موارد نمی شود و صرفاً به رفتار قهری بسنده می شود.

• خانواده درمانی

اگر به طور مرتب در خانه دعوا دارید و یا بحث و جدل همیشه سر سفره است،ب هتر است برای بهبود فرزندتان آن را کنار بگذارید و دیگر بر روی اعصاب یک دیگر راه نروید و زندگی خوب را تجربه کنید. در چنین مواقعی خانواده درمانی ضرورت پیدا می کند. در خانواده درمانی اموزش داده می شود که افراد چگونه می توانند رفتار مناسبی در قبال قانون شکنی ها و نابسامانی های فرزند انجام دهند. در واقع آموزش به خانواده مبتلایان ضروری است چرا که عدم آموزش خانواده مشکل را به لجبازی و بروز خشم های جدید می کشاند.

• دارو درمانی
  

معمولا اگر کسی که در کنار اختلال سلوک افسرده باشد، داروی ضد افسردگی مصرف می کند که می تواند برای این اختلال نیز مثبت جلوه داده شود. اما به هر حال اصلاح باورها، و رفع چالش های فردی اهمیت بیشتری دارد. همچنین از آنجایی که برخی از افراد دارای این اختلال ، پرخاشگری زیادی دارند، مصرف دارو می تواند ضرورت پیدا کند. مصرف دارو تنها در صورتی می تواند نتیجه مثبتی داشته باشد که روان درمانی و آموزش مهارتهای فردی انجام گیرد.

• گروه درمانی

یکی از موقعیت هایی که افراد می توانند همدلی را تجربه کرده و خود را جای دیگران بگذارند، در ارتباطات انسانی کنترل شده است. قرار گرفتن در گروه این فرصت را پدید می آورد تا فرد بتواند احساسات دیگران را متوجه شود و رفتارها و مهارتهای اجتماعی را بیاموزد.

متاسفانه مشکلی که در این بخش وجود دارد، عدم همکاری برخی افراد مبتلا است که در چنین مواقعی لازم است در کنار گروه درمانی ، از مشاوره و روانشناسی فردی نیز بهره برد. معمولاً چنین گروههایی در کانون اصلاح و تربیت و یا مناطق محروم برگزار می شود.

 

اختلال سلوک در بزرگسالی به چه صورت است؟

نزدیک ترین اختلال به اختلال سلوک در بزرگسالی، اختلال شخصیت ضد اجتماعی یا Anti Social Personality Disorder  می باشد. در واقع ادامه دار شدن این اختلال در بزرگسالی به این نام شناخته می شود. افرادی که دارای این اختلال هستند، در دوران کودکی و نوجوانی مشکلات بزهکاری خواهند داشت و ممکن است به گذراندن دورانی در کانون اصلاح و تربیت نیز محکوم شوند. این افراد در بزرگسالی معمولاً کلاه بردار یا مجرم می شوند و سابقه زندان خواهند داشت.

 

نکات مهم در رابطه با اختلال سلوک

• اگر می بینید که فرزند شما دچار اختلال سلوک شده است،هر چه زودتر باید اقدام به درمان آن کنید زیرا اگر شخص بزرگ شود و همچنان دچار چنین اختلالی باشد، مطمئنا عواقب بسیار بدی برای خودش و خانواده وی رقم خواهد زد. پس چه بهتر که در همان سنین کودکی اقدام به رفع این مشکل کنید.
• چنین اختلالی را جدی بگیرید زیرا می تواند به راحتی عواقب جبران ناپذیری را برای فرزندان شما و یا اطرافیان تان رقم بزند!.
• داشتن قوانین مشخص، قوانین درست در دوران کودکی، جو و محیط مناسب برای کودک و همینطور نظارت بر رفتارهای او بسیار موثر است.
• درمان اختلال سلوک بدون استفاده از یک روانشناس کودک امکان پذیر نیست. بنابراین از یک متخصص کمک بگیرید.

این مقاله ترجمه ای از دکتر امیر شیرین زاده و برگرفته از سایت راهنمای مشاوره انگلستان می باشد.