اختلالات شخصیت یا Personality disorder ، نوعی از اختلالات روانشناسی و روانپزشکی است که با مجموعه ای از رفتارها، باورها و در مواردی نوسانات خلق خود را نشان می دهد. این نوع رفتارها و باورها، به علت انعطاف پذیری پایین و ناکارآمدی، و همچنین فراگیر بودن در زندگی فرد، معمولاً باعث ایجاد مشکلات جدی در حوزه هایی چون تحصیلات، شغل و رابطه عاطفی و زناشویی می شوند. در حالی که اکثر افراد، ممکن است برخی از این ویژگی های شخصیتی را در خودشان مشاهده می کنند، فرد مبتلا به این اختلالات، بیشتر این ویژگی ها را دارد و این ویژگی ها روی زندگی این افراد تاثیر زیادی می گذارند. در نظر داشته باشید که داشتن برخی از رفتارهای منطبق با ملاک های تشخیصی اختلالات شخصیت، الزاماً به معنای بیمار بودن و یا مبتلا بودن به اختلالات شخصیت نیست.
سن شروع و تشخیص اختلالات شخصیت
متخصصان و محققان، اختلالاتات شخصیت را الگویی پایدار از تجربیات و رفتارهای درونی می دانند. شروع این اختلالات در بزرگسالی است. برای تشخیص اختلالات شخصیت، یک الگوی رفتاری باید باعث ایجاد پریشانی یا اختلالات قابل توجهی در موقعیت های شخصی، اجتماعی یا شغلی شود.
این اختلالاتات معمولاً تا زمان جوانی و اغلب تا 20 یا 30 سالگی تشخیص داده نمی شوند. بیشتر افراد مبتلا به اختلالات شخصیت، زندگی عادی دارند و معمولاً به علت افزایش استرس یا عدم توانایی در انجام عملکردها، به روانشناس مراجعه می‌کنند. ممکن است در برخی از موارد، مراجعه کننده دارای چندین اختلال شخصت با هم باشد.
انواع اختلالات شخصیت
اختلالات شخصیت در سه گروه کلی تقسیم بندی می شود. گروه A را افراد عجیب و نامتعارف تشکیل می دهند که شامل سه اختلال شخصیت زیر است:
- اختلال شخصیت پارانویا
- اختلال شخصیت اسکیزویید
- اختلال شخصیت اسکیزوتایپال
گروه B را افراد دمدمی مزاج، دارای نوسان خلق، نمایشی احساسی تشکیل می دهند که شامل موارد زیر است:
- اختلال شخصیت ضداجتماعی یا Antisocial Personality Disorder
- اختلال شخصیت مرزی
- اختلال شخصیت نمایشی
- اختلال شخصیت خودشیفته
گروه C را افزاد مضطرب و هراسان تشکیل می‌دهند.
- اختلال شخصیت دوری گزین
- اختلال شخصیت وسواسی جبری
- اختلال شخصیت وابسته
چگونگی تشخیص اختلالات شخصیت
اختلالات شخصیت تنها با ارزیابی دقیق توسط یک متخصص روان مانند روانشناس و یا مشاور امکان پذیر است. فرد مبتلا به هر اختلال شخصیتی، لازم است به جز معیارهای تشخیصی برای هر اختلال، موارد زیر را نیز داشته باشد:
- اختلالا شخصیت لازم است الگویی پایدار از رفتار و باورهای فرد باشد و نمی توان اگر شخصی برای مدتی رفتار خاصی را انجام داد او را در این دسته قرار داد.
- فرد لازم است در زمینه های مختلفی در زندگی مانند شغل، تحصیلات، روابط خانوادگی و روابط بین فردی درگیر کند.
- رفتارهای فراگیر فرد ناشی از یک اختلال روانشناسی و یا روانپزشکی دیگر نباشد.
- رفتارهای فرد ناشی از مصرف دارو و یا یک مشکل جسمی نباشد.
- فرد حداقل در دو حوزه از چهار حوزه هیجانات، شناخت، رفتارهای میان فردی و کنترل تکانه مشکل داشته باشد.
اختلالات شخصیت و ازدواج
بر طبق تحقیقات انجمن روانشناسی و مشاوره آمریکا (APA) افزادی که دارای اختلالات شخصیت هستند در روابط میان فردی و ازدواج مشکلات جدی دارند. برای شناخت افراد دارای اختلال شخصیت و چگونگی برقراری ارتباط با آنها، مطالعه کتاب ازدواج سالم پیشنهاد می شود.
در صورتی که همسر شما دارای اختلال شخصیت است، لازم است در این مورد اطلاعات کافی داشته باشید. فرد دارای اختلال شخصیت ممکن است به اطرافیان ( همسر و فرزندان ) آسیب بزند. آگاهی از ویژگی های این افراد و چگونگی برقراری تعامل با آنها ضروری است.
منابع:
گنجی، مهدی. دکتر حمزه گنجی، ویراستار. زمینه روانشناسی اتکینسون و هیلگارد.
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders: Fifth edition. New York.
Fox, D. (2014). The Clinician’s Guide to the Diagnosis and Treatment of Personality Disorders. New York.
Sperry, L. (2016). Handbook of Diagnosis and Treatment of DSM-5 Personality Disorders: Assessment, Case Conceptualization, and Treatment, Third Edition. New York.